فرهنگ سلطه ،استکبار

ازعقاید وآرمانهای مشترک انسانی سخن می گوید

هنجارها ورفتارهای آن مطابق حق نیست

آرمانها وارزشهای آن موافق بافطرت آدمیان است

مدینه فاسقه

فرهنگ حق

فرهنگی که به حقیقتی قائل نیست پس نمی تواند ازحقانیت ارزش های خود دفاع کند

حقیقت

فرهنگی که توجه خود رابه نیازهای مادی ودنیوی انسان محدود می کندوازپاسخ به نیازهایی که سعادت معنوی وابدی انسان را تامین کند غافل است.

به پرسشهای بنیادین درباره مرگ وزندگی پاسخ می دهد

انسان را به بحرانهای روحی وروانی گرفتار می سازد

مانع پایمال شدن حقوق انسانها،دوقطبی شدن جهان واستضعاف وبهره کشی ظالمانه برخی ازبرخی دیگرمی شود

رویکرد غیر مسئولانه

رویکردمسئولانه

باازبین بردن قدرت مقاومت یک فرهنگ،زمینه نفوذ وتسلط فرهنگ بیگانگان را فراهم می سازد

تعهد

نسبیت فرهنگی

عقلانیتی که ازجهان بینی وارزش های کلان دفاع می کند

دراین متن به مجموعه ای از گزاره های درست وغلط که درورای متن پنهان است ومبتی بر دو قطب ما وآنها شکل گرفته اند اشاره می کند. البته نویسنده دالهای ذکر شده درجدول به صورت مستقیم به گفتمان خود وغیریت نسبت نمی دهداما بادقت در آن می توان فهمید که هدف ازبیان این عبارات برجسته سازی گفتمان خود وحاشیه رانی گفتمان غیر است .علاوه بر آن باتوجه به سوالی که درقسمت تحقیق کنید مطرح می سازد به طور مستقیم هدف خود را آشکار می سازد:« درباره معنای ارزش آزادی در فرهنگ اسلامی وفرهنگ سکولار غربی تحقیق کنید. به نظر شما کدام با فطرت وعقل سازگاری بیشتری دارد»؟نویسنده به بیان ارزشهای خود ازطریق طرحهای طبقه بندی می پردازد که تا حدودی نظام های ارزشیابی هستند وطرحهای به لحاظ ایدئولوژیک متضادی رابه گفتمان غیریت خود نسبت می دهد تا دانش آموزان راقانع کند که گفتمان خود ظرفیت استیلای جهانی ونشان دادن راه سعادت به تمام جهانیان را داراست درعوض گفتمان غیریت دچار انواع ضعف های بنیادین ،عقلانی ومعنوی است که به هیچ عنوان شایستگی استیلای جهانی راندارد.
ویژگی های دستوری واجد کدام ارزش های تجربی ،رابطه ای وبیانی هستند؟
الف.ارزش های تجربی:
در اکثر قریب به اتفاق جملات بکار رفته در متن این درس فاعل مشخص نیست یا کنشگر بسیار کلی وبه صورت اسامی انتزاعی وغیر جانداراست ویا از فرایند اسم سازی استفاده شده است. «فرهنگ سرمایه داری نیز کانون ثروت وقدرت رامورد توجه قرار می دهد وکشور های دیگر را درپیرامون وحاشیه آن به خدمت می گیرد.فرهنگی که تسلط یک قوم ، جامعه وگروهی خاص رابر دیگران به دنبال می آورد ودیگران را به ضعف وناتوانی میکشاند، فرهنگ سلطه واستکبار است».نویسنده خواسته بااستفاده از جملات انتزاعی وکلی که فاعل ومفعول مشخصی ندارد خواننده رابه سمت گفتمان خود ترغیب کندوآنها راقانع کند که به نفع گفتمان خود گفتمان غیر را کنار بگذارند.استفاده از این شیوه (اسم سازی ،نامشخص ،انتزاعی یا غیر جاندار بودن ) برای در ابهام گذاشتن برخی از جنبه ها مثل زمان ومکان وپرهیز از دادن توضیح وباز کردن موضوع صورت گرفته است تا ضمن اینکه گفتمان خود تا حد ممکن برجسته شود .غیر

نیز به حاشیه رانده شود.«فرهنگی که عقاید ، ارزشها ، هنجارها ورفتارها ی آن مطابق نیازهای فطری باشد ،همان فرهنگ حق است». نویسنده با مبهم کردن کنشگری خواسته نظر خواننده را جلب کند . سپس در انتهای متن با آوردن یک تمرین خواسته که خود مخاطب را در این امرسهیم کند یعنی خود دانش آموز برای این ویژگی هایک فاعل انتخاب کند.
ب. ارز ش های رابطه ای :
تمامی جملات متن جملات خبری هستند این همان اقتدار ضمنی نویسنده است که دانش آموزان را به عنوان مخاطبی رام ومطیع در نظر می گیرد که تنها گیرنده اطلاعات هستند. ازطرف دیگرنویسنده بااستفاده زیاد از افعال بایستن وتوانستن در متن باز ادعای اقتدار خود را تکرار کرده است .تا خواسته های گفتمانی خود را به مخاطب بقبولاند .
«فرهنگ جهانی باید بتواند به پرسشهای بنیادین درباره مرگ وزندگی انسانها پاسخ دهد. فرهنگ هایی که توجه خود رابه نیازهای مادی ودنیوی انسان محدود می کنند، از پاسخ به نیازهایی که سعادت معنوی وابدی انسانها را تامین کند،غافل می مانند . چنین فرهنگ هایی در صورتی که بسط وگسترش پیدا می کنند، انسانیت را با بحران های روحی وروانی گرفتار می سازند».این چنین نویسنده در پی اقناع مخاطب برای پذیرش اصول گفتمانی خود است.
پ.ارزشهای بیانی :
علائق ایدئولوژیک در ادعاهای مربوط به صحت یا ادعاهای مبنی بر دانش نهفته است،که به وسیله ی صورت های وجهی نشان داده می شوند. افعال بکار رفته درخلال متن همگی دارای صورت زمان حال غیر وجهی هستند .(تقسیم می کند، خدمت می گیرد،می داند ، بکار می گیرد ، قرار می دهد ، به دنبال می آورد ،سخن می گوید، می نامد ، گرفتار می سازد، می شود ، پیدا می کند ، فراهم می سازد و دچار می شوند).عمومیت صورتهای وجهی مطلق از وجود دیدگاهی شفاف نسبت به جهان حکایت می کند گویی که معنای مورد نظر خود را به ناظران منتقل می کند بدون اینکه نیازی به تفسیر وبازنمایی باشد.
تفسیروتبیین: در این قسمت باید به چهار سوال پاسخ داده شود:
ماجرا چیست ؟در رخداد ارتباطی مذکوردر قالب یک درس گفتمان حاکم که گفتمان اسلام سیاسی است درباره ویژگی های فرهنگ مطلوب جهانی توضیح می دهد.چه کسانی درگیر ماجرا هستند؟دررخداد ارتباطی مذکور در قالب درس دو بافت موقعیتی وجود دارد که دو مشارکت کننده عمده دارد. در یک طرف نویسنده از گفتمان اسلام سیاسی به عنوان گوینده ودر طرف دیگر گفتمان غرب به عنوان مخاطب ومتهم قرار دارد . روابط بین آنها چیست؟در این مرحله، روابط ومناسبات قدرت وفاصله اجتماعی ودیگر مواردی که درموقعیت موردنظر تعیین وتثبیت شده اند مطرح می شود برای مثال گفتمان حاکم در متن ادعای جهانی بودن گفتمان لیبرال- دموکرات رابه چالش می کشد وخواستار کنار گذاردن این فرهنگ به عنوان فرهنگ جهانی است ومی خواهد گفتمان خود به عنوان فرهنگ مطلوب جهانی در جهان کنونی حاکم شود.نقش زبان چیست؟فرکلاف معتقد است که از زبان به صورت ابزاری در جهت تحقق بخشی یک هدف گفتمانی یا نهادی گسترده استفاده می شود . دراینجا از زبان در قالب یک درس برای به چالش کشیدن گفتمان لیبرال دموکرات واستیلای گفتمان خود به عنوان فرهنگ مطلوب جهانی استفاده شده است.
گفتمان حاکم بر درس گفتمان اسلام سیاسی است که با توجه به جهان بینی خود معنایی خاص ازآزادی ارائه می دهد ودالهای خاصی را باآن همراه می کند وبرای معرفی بهتر خود از یک غیریت استفاده می کند . این غیریت همان گفتمان غرب است که دالهای خاصی نیز در این گفتمان باهم مفصل بندی می شوند:
جدول۴-۱ -۱۷:برجسته سازی وحاشیه رانی دال های همراه آزادی دردرس:فرهنگ جهانی