آماره­ های تحلیل توصیفی، اطلاعات مفیدی را در خصوص توزیع داده ­های جمع­آوری شده و متغیرهای محاسبه شده در اختیار محقق قرار می­دهد. برای مثال، نتایج ارائه شده در جدول ۴-۱ نشان می­دهد که انحراف معیار متغیر سودپیش­بینی نشده قبل ازمدیریت سود، بعنوان یکی از معیارهای متغیروابسته پژوهش، از میانگین آن پایین­تر می­باشد. این یافته حاکی از عدم وجود نوسانات شدید در داده ­های این متغیرهاست و نشان می­دهد که احتمالا توزیع داده ­ها به توزیع نرمال نزدیک می باشد. همچنین، این یافته در خصوص متغیر اهرم مالی نیز مصداق دارد. این در حالی است که انحراف معیار متغیر نسبت دستکاری هرکدام از روش­ها مدیریت سود، بالاتر از میانگین آنها می­باشد و نشان می­دهد که داده ­های مربوط به این متغیرها، نوسانات زیادی را در طول دوره پژوهش داشته اند و بطور نسبی از توزع نرمال فاصله گرفته­اند.

آماره­ های توصیفی مربوط به متغیر سود هرسهم حاصل از فروش­ داراییها وسرمایگذاری­ها نشان می­دهد که میانگین بدست آمده برای این متغیر، مثبت می باشد. این یافته نشان می­دهد که در مجموع، شرکت­های نمونه آماری در طول دوره پژوهش دارای جریان نقدی مثبت بوده ­اند. همچنین، میانگین بدست آمده برای نسبت رشد فروش، مثبت است. این یافته حاکی از آن است که فروش شرکت­های نمونه آماری در طول دوره پژوهش دارای یک روند روبه رشد بوده است. و همچنین آماره­ های توصیفی مربوط به سود عملیاتی نشان می­دهد انحراف معیار متغیر سود عملیاتی، بعنوان یکی از معیارهای متغیر زمان­بندی، از میانگین آن پایین تر می باشد. این یافته حاکی از عدم وجود نوسانات شدید در داده ­های این متغیرهاست و نشان می دهد که احتمالا توزیع داده ها به توزیع نرمال نزدیک می باشد.
۴-۳- بررسی اعتبار الگوی رگرسیونی(فرض های اساسی رگرسیون)

1. 1. میزان اعتبار معادلات رگرسیونی برآورد شده به میزان برقراری پیش فرض­های لازم برای برآورد مدل است. مهمترین این پیش فرض ها عبارتند از:

1. 1. نرمال بودن متغیرهای وابسته

1. 1. همسانی واریانس­ها

1. 1. عدم خود همبستگی باقیمانده­ها

1. 1. عدم وجود همخطی بین متغیرهای مستقل الگوی رگرسیونی

در این تحقیق با آزمونهای آماری مناسب برقراری پیش فرض های فوق بررسی گردیده است.

1. 1. آزمون کلموگروف-اسمیرنف(نرمال بودن متغیر وابسته)

1. 1. نمودار باقیمانده در مقابل مقادیر برآورد شده (نداشتن الگو در این نمودار نشان از همسانی واریانس است^[۵۹])

1. 1. آزمون دوربین – واتسون (مقادیر بین ۵/۱ تا ۵/۲ نشانگر عدم خودهمبستگی است)

1. 1. آزمون­های هم خطی که در آنها مقادیر نزدیک به ۱ برای آماره های تلورانس و عامل تورم واریانس حاکی از عدم وجود همخطی شدید بین متغیرهای مستقل است.

۴-۴- بررسی نرمال بودن معیارهای متغیروابسته(مدیریت سود)
در مدل رگرسیونی آزمون فرضیات پژوهش حاضر، متغیرهای نسبت دستکاری هرکدام از روش­ها مدیریت سود، معیار سودپیش­بینی نشده قبل از مدیریت سود، لگاریتم طبیعی اهرم مالی و درصد رشدفروش بعنوان معیارهای ارزیابی متغیروابسته مطرح شده ­اند. الگوی آزمون فرضیات این پژوهش برپایه معادلات رگرسیونی استوار است و نرمال بودن متغیر وابسته یکی از فرض­های اولیه و اساسی رگرسیون است که به نرمال بودن باقیمانده­های رگرسیون نیز می انجامد. در این پژوهش برای بررسی نرمال بودن داده ­ها از آزمون کلموگروف-اسمیرنف استفاده شده است. فرضیه ­های آماری مربوط به این آزمون بصورت ذیل می باشد.
H0 : توزیع داده ­ها نرمال است.
H1: توزیع داده ­ها نرمال نیست.
نتایج حاصل از آزمون آماری فوق برای معیارهای ارزیابی متغیروابسته(مدیریت سود) پژوهش، در جدول ۴-۲ آمده است.
جدول ۴-۲: آزمون نرمال بودن معیارهای ارزیابی متغیر وابسته

۵.۰۰۰۰

۴.۹۰۰۰

۵.۱۰۶۴

پراکندگی

انحراف معیار

.۸۰۹۸۶۱

.۶۴۸۷۶۱

.۶۹۸۳۱۱

.۴۸۷۶۱۱

واریانس

.۸۲۸۳

.۴۱۵۲

.۴۳۳۲

.۱۶۶۱

شکل توزیع

چولگی

-.۰۵۴

-.۵۶۳

-.۴۵۶

.۴۵۳

کشیدگی

-.۷۱۸

.۹۸۸

.۳۵۵

.۴۲۲

حجم نمونه

۳۰۰

۳۰۰

۳۰۰

۳۰۰

با توجه به جدول (۶-۴)، تحلیل شاخصهای مرکزی، پراکندگی و توزیع متغیر توسعه فرهنگ کارآفرینی سازمانی به شرح زیر است:
متغیر فرهنگ درک تغییر و کشف فرصتهای جدید؛ دارای میانگین (۲۳/۵)، میانه (۰۰/۵)، انحراف معیار (۸۰/۱) و واریانس (۸۲/۳) میباشد. ضریب چولگی این متغیر برابر (۰۵۴/۰-) است که نشان میدهد این متغیر دارای چوله به راست است ولی از آن جایی که قدر مطلق این ضریب کمتر از مقدار (۵/۰) است، از نظر قرینگی دارای تفاوت بسیار اندکی با توزیع نرمال است. ضریب کشیدگی این متغیر نیز برابر (۷۱۸/۰-) میباشد که نشان دهنده کوتاهتر بودن (پراکندگی بیشتر) توزیع این متغیر نسبت به توزیع نرمال است و باتوجه به اینکه قدرمطلق ضریب کشیدگی کمتراز مقدار (۵/۰) است؛ کشیدگی توزیع، تفاوت زیادی با توزیع نرمال ندارد.
متغیر فرهنگ خلاقیت و نوآوری؛ دارای میانگین (۱۱/۵)، میانه (۰۰/۵)، انحراف معیار (۰۴/۱) و واریانس (۱۱/۲) میباشد. ضریب چولگی این متغیر برابر (۰۲۵/۰-) است که نشان میدهد این متغیر دارای چوله به چپ است ولی از آنجایی که قدرمطلق این ضریب کمتر از مقدار (۵/۰) است، ازنظر قرینگی دارای تفاوت بسیار اندکی با توزیع نرمال است. ضریب کشیدگی این متغیر نیز برابر (۴۵/۱-) میباشد که نشان دهنده کوتاهتر بودن (پراکندگی بیشتر) توزیع این متغیر نسبت به توزیع نرمال است و با توجه به اینکه قدر مطلق ضریب کشیدگی بیشتر از مقدار (۵/۰) است، کشیدگی توزیع، تفاوت زیادی با توزیع نرمال دارد.
متغیر فرهنگ تحریک و پرورش انگیزه‌ها؛ دارای میانگین (۱۱/۵)، میانه (۰۰/۵)، انحراف معیار (۶۴/۱) و واریانس (۴۱۵/۲) میباشد. ضریب چولگی این متغیر برابر (۵۶۳/۰-) است که نشان میدهد این متغیر دارای چوله به راست است ولی از آنجایی که قدر مطلق این ضریب کمتر از مقدار (۵/۰) است، از نظر قرینگی دارای تفاوت بسیار اندکی با توزیع نرمال است. ضریب کشیدگی این متغیر نیز برابر (۰۹۸/۰) میباشد که نشان دهنده بلندتر بودن (پراکندگی کمتر) توزیع این متغیر نسبت به توزیع نرمال است و باتوجه به اینکه قدرمطلق ضریب کشیدگی کمتراز مقدار (۵/۰) است، کشیدگی توزیع، تفاوت زیادی با توزیع نرمال ندارد.
متغیر فرهنگ استقلال‌طلبی و مسؤولیتپذیری؛ دارای میانگین (۱۳/۵)، میانه (۱۰/۵)، انحراف معیار (۴۸۷/۱) و واریانس (۱۶/۱) میباشد. ضریب چولگی این متغیر برابر (۴۵۳/۰) است که نشان میدهد این متغیر دارای چوله به راست است ولی از آنجایی که قدرمطلق این ضریب کمتر از مقدار (۵/۰) است، از نظر قرینگی دارای تفاوت بسیار اندکی با توزیع نرمال است. ضریب کشیدگی این متغیر نیز برابر (۴۲۲/۰) میباشد که نشان دهنده بلندتر بودن (پراکندگی کمتر) توزیع این متغیر نسبت به توزیع نرمال است و با توجه به اینکه قدر مطلق ضریب کشیدگی کمتراز مقدار (۵/۰) است، کشیدگی توزیع، تفاوت زیادی با توزیع نرمال ندارد.
۳-۴- بخش دوم: آمار استنباطی
تعیین روایی پرسشنامه
قبل از انجام هر گونه تحلیل بر روی داده های جمعآوری شده و استنباط آماری، نخست باید از پایایی و روایی ابزار اندازه گیری اطمینان حاصل کرد. پایایی پرسشنامه توسط آزمون آلفای کرونباخ سنجیدهشد و نتایج آزمون نشان داد که پرسشنامه های مورد استفاده از پایایی و دقت لازم برخوردارند. به منظور سنجش روایی نیز روش های گوناگونی وجود دارد که در این پژوهش با توجه به اینکه متغیرهای پژوهش از چند بُعد (مؤلفه) تشکیل شدهاند، از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی بهره گرفته شدهاست. لذا همانطور که در فصل سوم نیز بیانشد، در انجام تحلیل عاملی باید از این مسأله اطمینان حاصل شود که آیا میتوان داده های موجود را برای تحلیل مورد استفاده قرار داد یا نه. به عبارت دیگر؛ آیا تعداد داده های موردنظر برای تحلیل عاملی مناسب هستند یا خیر؟ بدین منظور از شاخص KMO و آزمون بارتلت استفاده گردیده است. بر اساس این دو آزمون، داده ها زمانی برای تحلیل عاملی مناسب هستند که شاخص KMO بیشتر از (۶/۰) و نزدیک به یک و sig آزمون بارتلت کمتراز (۰۵/۰) باشد. خروجی این آزمونها در جداول ذیل ارائه گردیدهاست.

جدول (۷- ۴). آزمون KMO و بارتلت متغیر عوامل موثر بر توسعه فرهنگ کارآفرینی سازمانی

جدول شماره ۶-۴ بررسی نرمال بودن متغیر اقلام تعهدی جاری بعد از تعدیل

نگار۱۲-۴ نمودار هیستوگرام اقلام تعهدی جاری بعد از تعدیل
با توجه به نتایج مندرج در جدول ۶-۴ از آنجایی که سطح معنی داری متغیر مورد بررسی ۱۹۸٫ بزرگتر از ۰۵٫ می باشد از این رو فرضیه نرمال بودن متغیر در سطح اطمینان ۰٫۹۵ تایید می شود که این موضوع در نگاره۱۲-۴ نیز قابل رویت می باشد .

۴-۱-۲-۴- نمودار هیستوگرام و پراکندگی نسبت اقلام تعهدی به کل دارایی ها

نگاره۱۳-۴ نمودار پراکندگی نسبت اقلام تعهدی به کل دارایی ها
همانگونه که در جدول شماره ۳-۴ نمایان است سطح معناداری اقلام تعهدی جاری کمتر از ۰٫۰۵ می باشد که این موضوع بیانگر رد فرض نرمال بودن داده ها در سطح اطمینان ۰٫۹۵ می باشد .همچنین با نگاهی اجمالی به نمودارهای پراکندگی متغیرمذبور نسبت به خط توزیع نرمال (نگاره۱۳-۴) در خواهیم یافت که متغیرهای مذبور از یک توزیع نرمال پیروی نمی نمایند. لذا این متغیر نیز همچون متغیرهای قبلی با استفاده ازروش جانسون نرمال سازی شده است که نتایج حاصل از نرمال سازی به شرح زیر می باشد .
نگاره ۱۴-۴ نمودار هیستوگرام نسبت اقلام تعهدی به کل دارایی ها
نگارنده۱۵ -۴ نمودار هیستوگرام نسبت اقلام تعهدی به کل دارایی ها بعد از نرمال سازی
نتایج استفاده از روش جانسون بیانگر این مطلب است که بعد از تبدیل متغیر سطح معناداری به ۰٫۰۵۴ تغییر کرده است که این موضوع بیانگر نرمال شدن متغیر مورد بحث می باشد .با این وجود جهت اطمینان نرمال بودن دادها آزمون کلموگوروف- اسمیرنوف (KS) مجدداً برای این متغیر محاسبه گردید که نتایج این آزمون در جدول ۷-۴ گنجانده شده است .

جدول شماره ۷-۴ بررسی نرمال بودن نسبت اقلام تعهدی به کل دارایی ها بعد از تعدیل

« اسلام نه تنها زندگی مادی را حیات حقیقی انسان میداند و نه برخوردار شدن از مزایای ان را سعادت واقعی میشمارد، بلکه زندگی حقیقی انسان را حیاتی میشمارد که جامع بین ماده و معنا باشد و خوشبختی حقیقی را در چیزهایی میداند که موجب سعادت دنیا و آخرت باشد».^[۲۸۳]
۲-۴- کارکردهای فردی و اجتماعی دین از دیدگاه علامه
همانطور که پیش تر ذکر کردیم، دین از دیدگاه علامه طباطبایی دارای کارکردهای مختلفی از جمله کارکردهای فردی و اجتماعی است که به ترتیب به آنها میپردازیم.
۱-۲-۴-کارکردهای فردی دین
دین در حوزه فردی از نگاه علامه طباطبایی دارای کارکردهای مختلفی است، که به اجمال آنها را بیان میکنیم.
۱-۱-۲-۴- کارکردهای نگرشی دین
معادل انگلیسی کلمه نگرش، واژه Atitude است، این واژه معادلهای فارسی متعدددیگری همچون «طرز تلقی »، «وجهه نظر»، « وضع روانی»، « ایستار» و« گرایش» داردولی اکنون اصطلاح«نگرش»قبول عام یافته و به صورتهای مختلف نیز تعریف شده است. ^[۲۸۴]. از جمله تعاریفی که شاید جامع تر از بقیه باشد، تعریفی است از لمبرت (۱۹۶۴)و دیگران. او نگرش را یک روش نسبتا ثابت در فکر، احساس و رفتار نسبت به افراد، گروه ها، موضوع های اجتماعی یا قدری وسیع تر، هر گونه حادثهای در محیط فردتعریف میکند.
محققان در زمینه مولفه های نگرش نیز اتفاق نظردارند و برای آن ابعاد شناختی، عاطفی و رفتاری در نظر میگیرند.۱- مولفه های عاطفی (احساسات و عواطف) که به هیجانهای منفی یا مثبت و ۲- مولفه های رفتاری (تمایلات رفتاری) که به نحوه خاصی از کنش فرد و ۳- مولفه های شناختی (افکار و عقاید) که به فکر و تفسیرهای خاص اشاره دارد. به عنوان مثال در مورد «مار»: نرم و لطیف دانستن مار (مولفه شناختی)، ترس و وحشت با دیدن مار (مولفه عاطفی) و رد درخواست دیگری برای لمس مار (مولفه رفتاری) است.^[۲۸۵]

عقاید و باورها، اعم از اینکه درست باشند یا نادرست، جزءشناختی نگرش را تشکیل میدهند. در فرهنگ دینی و در معارف قرآنی نگرشهای متعددی مییابیم، برخی از اصلی ترین نگرشها عبارتند ازنگرش «ایمانی»، «کفری»و «منافقانه».^[۲۸۶]
علامه طباطبایی در پرتو آیات قرآن به تبیین واژه ایمان پرداخته است. ایشان در تفسیر آیات ۳و ۴سوره بقره میفرماید: «کلمه ایمان از ماده (ء- م – ن)اشتقاق یافته، کانه شخص با ایمان، به کسی که به درستی و راستی و پاکی وی اعتقاد پیدا کرده، امنیت میدهد، یعنی آنچنان دلگرمی و اطمینان میدهد که هرگز در اعتقاد خودش دچار شک و تردید نمی شود، چون آفت اعتقاد و ضد آن شک و تردید است».^[۲۸۷]ایشان در ذیل تفسیر این آیات ایمان را جایگزین شدن اعتقاد در قلب تعریف کرده است. . نکته ای که در اینجا قابل توجه است این است که علامه ایمان را اعتقاد صرف نمی داندو التزام به لوازم عملی آن را ضروری میداند.ایشان در تفسیر آیه ۲۱ سوره حدیدمی نویسد:«مراد از ایمان به خدا و رسول او، مرتبه عالی از ایمان است که همواره آثارش بر آن مترتب است، یعنی کسیکه دارای چنین مرتبه ای از ایمان باشد، همواره عمل صالح میکند و از فسوق و گناه اجتناب میورزد».^[۲۸۸] بر این اساس ازنظر علامه ایمان باید آثار عملی داشته باشد.یعنی جنبه رفتاری هم مرتبه ای از خود ایمان تلقی شده است.بنابراین ایمان مشتمل بر مرتبه ای از شناخت قلبی است که پیش بینی رفتار همگون در آن، ممکن است.^[۲۸۹]
ایمان به خدا اصلی ترین نگرش یک مومن است.نگرش ایمانی به طور مستقیم یا غیر مستقیم و از طریق حالات روان شناختی فرد بر رفتارش موثر واقع میشود. مثل تمام تکالیف رفتاری (نماز، روزه وصدقات، جهاد، امربه معروف و نهی از منکر که در دین آمده) از نوع اول(نگرش ایمانی) است.ماچون مومن هستیم، به آن تکالیف چنانکه در متون دینی مان آمده عمل میکنیم.گاهی نیز نگرش ایمانی ما نه به طور مستقیم بلکه از طریق حالات روان شناختی ما بر رفتار ما اثر میگذارد.بعضی از این حالات عبارتند از :آرامش روانی، عدم ترس و حزن، اعتماد بر خداوند، دل بسته نبودن به زندگی دنیوی، امید داشتن به زندگی پس از مرگ و صبر در سختیها به گونه ای که تحمل و کار آمدی آنها چندین برابر میشود.^[۲۹۰]
پس از این مقدمات، به بیان کارکردهای نگرش ایمانی در قرآن میپردازیم. نکته ای که در اندیشه علامه طباطبایی به عنوان یک متفکر بزرگ اسلامی ومفسر قرآن قابل توجه است این است که ایشان در مورد این کارکردها همان نظری را دارد که درجای جای قرآن مطرح شده است.لذا در اینجا کارکردهای نگرشی دین از دیدگاه قرآن را به سه قسم «روانشناختی»، «رفتاری»، «اخروی» تقسیم می‌کنیم.و هر کدام را به اختصار بیان میکنیم. و در ضمن بیان این کارکردها، کارکردهای نگرشی دین از دیدگاه علامه طباطبایی هم مطرح میشوند.
۱- کارکردهای نگرش ایمانی در قرآن
۱-۱- کارکردهای روانشناختی ایمان: با یاد خدا دلهاشان آرام می‌گیرد، خدا را مدافع خود و خود را مشمول برکات خداوند می‌دانند، نسبت به یکدیگر مودت و دوستی دارند، اگر به درجه ای از تقوا برسند، دارای نیروی تشخیص حق و باطل میشوند، همیشه توکلشان به خداست، چون آیات الهی بر آنان خوانده میشود بر ایمانشان افزوده میشود، عزت را فقط برای خدا و رسول خدا میدانند، خدا را ولی و یاور خود می‌شمارند، خود را پیروزمیدانند، به هنگام مصیبت صبور و به هنگام خشم دارای حلم هستند، و خدا را دوست دارند.
علامه طباطبایى ذیل آیه مبارکه «الا بذکر الله تطمئن القلوب»یکی از کارکردهای فردی دین را انبساط و آرامش روانی بیان میکند و در این باره اظهار مى دارد:
«این آیه، تنبیهى است به این نکته که مردم متوجه پروردگار خود بشوند و با یاد او دل هاى خود را راحت سازند… پس یاد او براى نفسى که اسیر حوادث است و همواره در جستجوى رکن وثیقى است که سعادت او را ضمانت کند، و نفسى که در امر خود متحیر است و نمى داند به کجا مى رود و به کجایش مى برند و براى چه آمده، مایه انبساط و آرامش است.»^[۲۹۱]
۲-۱- کارکردهای رفتاری ایمان: در تنهایی از تقوا و در تنگدستی از صدقه دادن غافل نیستند، حتی زمانی که برایشان بیم ضرر برود دست از راستگویی نمی‌کشند، در نماز فروتن‌اند، از بیهوده روی گردانند، زکات میپردازند، در انجام دادن کار نیک شتاب می‌ورزند ودر آن سبقت میگیرند، آنچه را خدا حلال کرده بر خود حرام نمی دانند، از بعضی گمانها پرهیز دارند، تجسس و غیبت نمی کنند و آن را بسیار زشت میدانند، چشم و دامن خود را حفظ میکنند، خیانت در امانت را روا نمی دارند، به عهد و پیمانی که بستهاند وفادارند، اموال دیگران را به ناحق نمی خورند، به دنبال برقراری عدل و قسط هستند، به عمران و آبادی مساجد الهی توجه دارند، و با مال و جانشان در راه خدا تلاش میکنند.
۳-۱- کارکردهای اخروی ایمان: داخل بهشت می‌شوند، مورد آمرزش خدا قرار می‌گیرند، با صالحان همنشین هستند. اجر و پاداش آنها با خداست.^[۲۹۲]
۲- کارکردهای معرفت زایی دین
همانطور که گفتیم عقاید و باورها جزءنگرشی دین را تشکیل میدهند .کارکردهای معرفتی دین جوابگوی فکر و اندیشه آدمی و مربوط به عرصه اعتقادات است.کارکردهای معرفت بخشی دین شامل خداشناسی، پیامبر شناسی، معاد شناسی میشود، که به ترتیب به آنها میپردازیم:
۱-۲- خداشناسی
آیات‌ متعدد قرآنی با فراخوانی‌ انسان‌ به‌ تفکر در مخلوقات، نظم‌ حاکم‌ بر جهان، حدوث‌ جهان، فقر ماهوی‌ جهان و فطرت، انسان‌ را به‌ براهین‌ خداشناسی‌ رهنمون‌ می‌سازد. درباره‌ صفات‌ خداوند، پیامبران‌ به‌ معرفی‌ و تبیین‌ صفات‌ کمالی‌ و جمالی‌ خداوند پرداختند.^[۲۹۳] سؤال این است که از چه طریقی بشر میتواند اوصاف خداوند رابشناسد. متکلمان و از جمله علامه طباطبایی راه های مختلفی برای دستیابی به این شناخت ذکر کرده اند:
۱-۱-۲- راه عقلی : وقتی وجود خداوند را واجب الوجود بدانیم، عقل یکی از صفات ثانویه واجب را یعنی صفت سلبی « نفی ترکیب » ثابت میکند.
۲-۱-۲- مطالعه جهان هستی : در پرتو مطالعه و تدبر در نظام تکوینی عالم، میتوان به صفاتی مانند حکمت و علم الهی پی برد.
۳-۱-۲- مشاهده قلبی و کشف و شهود : انسان، در پرتو ریاضت و مبارزه با نفس به جایی میرسد که میتواند جمال و جلال خداوند را با چشم دل مشاهده کند.
۴-۱-۲- مراجعه به قرآن و حدیث : یکی از راه های شناخت اوصاف الهی، رجوع به متون دینی است. در این جا جایگاه دین و پیشوایان مذهبی مشخص میشود. قرآن کریم و روایات مفسران واقعی آن، حقایق بسیار ژرف و معارف بسیار وسیعی درباره خداشناسی در اختیار بشر گذاردهاند. معارفی که چه بسا عقل بشر به تنهایی قادر به فهم آن نیست. در قرآن کریم بیش از ۱۲۰ اسم، اعم از اسم ذات، صفات و افعال برای خدای سبحان ذکر شده است. ^[۲۹۴]
۲-۲- پیامبرشناسی
یکی از کارکردهای دین در حوزه معرفت شناسی، شناسایی پیامبران به مردم است. افرادی از طریق دین و کتابهای آسمانی به مردم معرفی شدند که با خداوند تماس داشته و پیام او را دریافت میکردند. در تورات، انجیل و قرآن کریم به نام برخی از پیامبران الهی و داستان زندگانی آنان اشاره شده است. در قرآن نام ۲۵ نفر از پیامبران آمده است، اما تصریح شده که پیامبران دیگری هم بودند که سرگذشت آنان را بر تو بازگو نکرده ایم. در روایات منقول از اهل بیت آمده است که خداوند ۱۲۴ هزار پیامبر مبعوث فرموده است.^[۲۹۵]
۱-۲-۲- تبیین خصوصیات پیامبران
دین، پیامبران را شخصیتهای برگزیده ای معرفی کرده است که مأموریت خاصی داشتهاند :
۱- ۱-۲-۲- پیامبر بشر است: « قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحی إِلَیَّ »؛ بگو من بشری مانند شما که به من وحی میشود.
۲-۱-۲-۲- پیامبران برای هدایت انسانها آمدهاند. انسان میتواند با پیروی از آنان، سعادت خویش را تضمین نماید و از گمراهی نجات یابد.
۳-۱-۲-۲- پیامبران از سوی خداوند برانگیخته شدهاند و مأموریت دارند.
۴-۱-۲-۲- پیامبران، پیام الهی را دریافت میکنند، و چیزی بر آن نمی افزایند : « إِنْ هُوَ إِلاّ وَحْیٌ یُوحی ».
ادیان الهی برای معرفت انبیا، صفات برجسته آنان را به مردم معرفی کردهاند. ذکر زهد و ساده زیستی و تواضع و صبر و پایداری پیامبران در قرآن مجید در این راستا میباشد.^[۲۹۶]مثلاً قرآن کریم، پیامبر اسلام را اُمّی معرفی کرده است؛ یعنی سواد خواندن و نوشتن ندارد و این از وجوه اعجاز قرآن است : « وَ ما کُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کِتابٍ وَلا تَخُطُّهُ بِیَمِینِکَ إِذاً الاْرْتابَ المُبْطِلُونَ ».^[۲۹۷]
۲-۲-۲- معرفی انگیزه بعثت پیامبران
خداوند از ارسال رسل و انزال کتب اهدافی را تعقیب کرده است که مهم ترین انها عبارت است از :
۱-۲-۲-۲- تعلیم : ادیان الهی از طریق کتابهای آسمانی و پیامبران معارفی را در اختیار بشر قرار داده است. بخشی از این معارف به گونه ای است که بشر نمی تواند با عقل خویش به آنها دست یابد. : « وَیُعَلَّمُکُمْ ما لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ ». خداوند یکی‌ از وظایف‌ پیامبران‌ را تعلیم‌ حکمت‌ و دانش‌ می‌داند که‌ انسان‌ از آن‌ خالی‌ الذهن‌ بود: «وَیُعَلٍّمُکُمُ‌ الکِتَابَ‌ وَ‌الحِکمَهَ‌ وَیُعَلٍّمُکُم‌ مَا لَم‌ تَکُونُوا تَعلَمُونَ».
۲-۲-۲-۲- تزکیه مردم : فرا خواندن مردم به تزکیه و تقوا از اهداف مهم بعثت پیامبران است.
۳-۲-۲-۲- دعوت به توحید و پرستش خدا : قرآن مجید میفرماید : همه پیامبران مردم را به توحید و دوری از شرک فرا خواندند.
۴-۲-۲-۲- عدالت گستری : قرآن مجید فلسفه ارسال همه پیامبران را برپایی عدالت معرفی کرده است.^[۲۹۸]
۵-۲-۲-۲- نیاز فطری بشر به ارسال رسل : علامه از جمله کسانی است که ارسال رسولان را ضروری میداندو ثانیاً برای مدعای خود استدلال عقلی مطرح کرده است. شکل برهان وی را میتوان به صورت زیر تنظیم کرد:
مقدمه نخست: دستگاه آفرینش به صورتی است که هر موجودی، از جمله انسان، بالضروره به سوی کمال نوعی خویش هدایت میشود.(اصل کمال جویی وسعادت طلبی)
مقدمه دوم: انسان به صورت طبیعی دارای حب ذات است و برای خود، همه چیز را استخدام میکندو دامنه استخدام وی، همه همنوعانش را نیز فرا میگیرد.(اصل استخدام )
مقدمه سوم: انسان به دلیل استخدام گر بودن بالاضطرار اجتماعی است.
مقدمه چهارم: حب ذات، برتری جویی و استخدام گری انسان، سبب بروز اختلاف و ستیز در جامعه میشود. ( اصل اختلاف در زندگی اجتماعی ).
مقدمه پنجم: نظام آفرینش اقتضا میکند که این اختلاف برطرف شودتا انسانها به کمال برسند. ^[۲۹۹]
مقدمه ششم: اگر اختلافاتی که در جامعه بشری رخ میدهد مهار و کنترل نشوند، حیات اجتماعی مختل خواهد شد، ولی چون حیات اجتماعی برای انسان ضرورت دارد، بنابراین، باید برای حل و رفع اختلافات، چاره اندیشی کند. راه چاره برای حل و رفع اختلافات اجتماعی نیازمند قانون و برنامه ای جامع و راهگشا است. ( اصل ضرورت قانون ).
مقدمه هفتم: قانونی که برای زندگی اجتماعی بشر لازم است ممکن است گونه های متفاوتی داشته باشد، اما از آنجا که این اختلافات منشأ درونی دارد، یعنی از طبیعت و سرشت انسان سرچشمه میگیرد نمی توان قانون یا راه حلّ آن را امری درونی و بشری دانست، در نتیجه، باید این قانون منشأ بیرونی داشته باشد و آن، چیزی جز وحی الهی نیست بنابراین تنها قانون جامع آن است که سرچشمه الهی داشته باشد.^[۳۰۰]
درنتیجه :برای اینکه از جوامع بشری رفع اختلاف شود و زمینه کمال انسانها فراهم آید، بعثت انبیاء و فرو فرستادن وحی از سوی خداوند ضروری است.
۳-۲- معاد شناسی
از آن جا که شناخت معاد و فرجام انسان، در زندگی فردی و اجتماعی او تأثیر به سزایی دارد؛ به طوری که حتی اعتقاد به توحید، به تنهایی نمی تواند اثر گسترده ای در جهت دار کردن زندگی انسان داشته باشد. قرآن کریم تحقق معاد را از وعدههای حتمی الهی میشمارد و میفرماید : « وَ أَنَّ السّاعَهَ لا رَیْبَ فِیها » و از طریق بیان پدیده های مشابه معاد مانند رویش گیاه، خواب اصحاب کهف، زنده شدن حیوانات و زنده شدن بعضی از انسانها در همین جهان امکان معاد را ثابت میکند و از طریق برهان حکمت و عدالت خدا، بر ضرورت معاد تأکید مینماید؛^[۳۰۱]
به نظرعلامه آگاهى از حیات پس از مرگ، و اوصاف آن عالم که از جمله امور اعتقادی است، ازقلمرو فکر بشر بیرون است، و دستیابى به این معارف جز از طریق دین امکان پذیر نیست، زیرا که دین به دلیل آن که از پیام وحى سرچشمه گرفته است. به وضوح آینده بشر، و سرانجام زندگى او را ترسیم نموده، و با کمال صراحت و قاطعیت ضرورت اصل معاد و حیات اخروى را اثبات مى کند، و اعتقاد به آن را یکى از اصول سه گانه دین مى شمارد.^[۳۰۲]
علامه طباطبایی در خصوص اهمیت معاد مى فرماید:
«اعتقاد به معاد یکى از اصول و پایه هایى است که استوارى دین بر آن بنا نهاده شده است؛ چون با سقوط این پایه امر و نهى و وعده و وعید و بلکه اصل نبوت و وحى ساقط مى شود که با سقوط اینها دین الهى به کلى باطل مى شود».^[۳۰۳].
بنابراین از دیدگاه علامه طباطبایی معادشناسى از کارکردهای ارزنده دین است ودین دراین عرصه کارکردهایی دارد که نه تنها عقل بشری بلکه هیچ چیز دیگری نمی تواند جایگزین آن بشود و پرسش هایی که بشر در این زمینه دارد را پاسخ دهد.

نام شاخص

مقدار پارامتر ها

GFI

RMR

مقدار

۳۸

۷۵/۰

۲۶/۱۲

همانگونه که در جدول فوق نشان داده شده مقدار پارامترهای موجود در مدل پیشنهادی برابر با ۱۰می باشد (۴واریانس برای هر یک از متغیر ها و ۷ ضریب مسیر) همچنین مقدار(GFI) شاخص خوبی برازندگی که نشان دهنده نسبت واریانس توجیه شده توسط مدل می باشد برابر با ۷۵/۰ می باشد که این مقدار هر چه به یک نزدیک تر باشد نشان دهنده این است که مدل ما برازنده تر است. همچنین مقدار (RMR) (ریشه میانگین مجذورات باقیمانده) که نشان دهنده مقدار تفاوت بین واریانس برآورد شده در مدل پیشنهادی ما و واریانس مشاهده شده می باشد برابر با ۱۲/۰ می باشد .هر چه این مقدار کمتر باشد بهتر است . این دو شاخص نشان دهنده این است که مدل پیشنهادی ما بطور نسبی قادر است مسیر علی متغیر های موجود در مدل را توجیه نماید.

۵-۱- مقدمه
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین مهارتهای سه گانه با میزان اثربخشی آنها در بین دبیرستانها ی ناحیه ۱ آموزش و پرورش شیراز بود. همچنین هدف ثانویه این پژوهش بررسی تاثیر متغیرهای نظیر جنس، سابقه مدیریت ،سابقه کارو رشته تحصیلی بر مهارتهای سه گانه براثربخشی مدیران است.
ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه‌ای بود که بر اساس شرح وظایف مدیران تنظیم گردیده بود که مابین مدارس مورد نظر توزیع گردید. اطلاعات جمع‌ آوری شده توسط نرم‌افزار SPSS و AMOS5 با بهره گرفتن از روش های آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار) و آمار استنباطی آزمون t برای گروه های مستقل و وابسته، تحلیل واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
۵-۲- بحث و نتیجه گیری :
فرضیه اول:
بین مهارت فنی از مهارت‌های چهارگانه مدیریت و اثربخشی رابطه معنی‌دار وجود دارد.
همانگونه که در جدول ۴-۴ ملاحظه گردید.برای بررسی این روش همبستگی پیرسون استفاده گردیده و نتیجه میگیریم که بین مهارت فنی مدیران با اثربخشی سازمان رابطه معنادار وجود ندارد. که این نتایج با تحقیقات علاقه بند (۱۳۷۶)،(پرداختچی۱۳۷۲)،(دری ۱۳۷۳)، کاتز (۱۹۷۴) ،سلطانی (۱۳۷۵)همسویی ندارد. در تبیین این فرضیه میتوان چنین بیان داشت که مهارتهای فنی با اثربخشی سازمان تاثیرغیر مستقیم دارد.شاخصهای مهارت فنی همانند امور دانش آموزان ،تسهیلات و تجهیزات آموزشی …. کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
فرضیه دوم : بین مهارت انسانی از مهارت‌های چهارگانه مدیریت و اثربخشی رابطه معنی‌دار وجود دارد.
همانگونه که در جدول ۴-۵ ملاحظه گردید.مقادیر ضریب همبستگی برابر ۳۹/۰که این در سطح ۰۰۱/۰ معنادار شده است . ازآنجا که در سطح قابل قبول معناداری کمتر از ۰۵/۰ می باشد. بنابراین نتیجه می گیریم بین مهارت انسانی مدیران و اثربخشی سازمان رابطه معناداری وجود دارد. که این نتایج با تحقیقات علاقه بند (۱۳۷۶)،(پرداختچی۱۳۷۲)،(دری ۱۳۷۳)، کاتز (۱۹۷۴) ، سلطانی (۱۳۷۵)همسویی دارد .
در تبیین این فرضیه میتوان چنین بیان داشت که مهارتهای انسانی براثربخشی سازمان تاثیر مستقیم دارد.
کاتز (۱۹۷۴) بیان می‌دارد. مهارت انسانی یعنی داشتن توانایی و قدرت تشخیص در زمینه ایجاد محیط مفاهیم و همکاری و انجام دادن کار بوسیله دیگران، فعالیت مؤثر به عنوان عضو گروه، درک انگیزه‌های افراد و تإثیرگذاری بر رفتار آنان می‌باشد. داشتن مهارت انسانی مستلزم آن است که مشخص بیش از هر چیز خود را بشناسد، به نقاط ضعف و قوت خود آگاه باشد. از تأثیر گفتار و کردار خویش بر دیگران آگاه باشد و بتواند محیط امن و قابل قبولی برای جلب همکاری و دیگران فراهم سازد. مدیر آموزشی برای اینکه بتواند در شمار یکی از اعضا مؤثر محیط آموزش در آید و بین اعضای تحت رهبری خود همکاری و تفاهم بوجود آورد باید به حد کافی از مهارت انسانی برخوردار باشدپرداختچی (۱۳۷۲). در نظریه‌های گذشته مهارتهای مدیران را در قالب سه گانه ادراکی، انسانی وقتی نشان داده‌اند و این امر به آن معنی بوده است که در هرم سازمانی بودجه از سطوح پایین رده‌های مدیریتی به بالاترین سطوح مدیریت و مدیران ارشد حرکت کنیم نیاز مدیران به مهارتهای تکنیکی کاهش و مهارتهای ادراکی افزایش خواهد یافت دری (۱۳۷۳) معتقد است که دانش مدیریت فی نفسه برای ایجاد شایستگی مدیریت کافی نیست.رابرت،کاتز (ترجمه توتونچیان۱۳۷۰ص۹۶). در تحقیقی سطوح، مهارتها ، مهارت ادراکی بیشتر مرکز توجه بوده قرار داد
فرضیه سوم : بین مهارت ادراکی از مهارت‌های چهارگانه مدیریت و اثربخشی رابطه معنی‌دار وجود دارد.
در تحلیل فرضیه سوم با بهره گرفتن از ضریب همبستگی پیرسون و بر اساس داده‌های جدول شماره ۴-۶، ضریب همبستگی بین مهارت ادراکی مدیران و اثربخشی دبیرستانها مقدار ۴۵۸/۰ بدست آمد که در سطح خطاپذیری ۰۵/۰ معنی‌دار است، یعنی می‌توان با احتمال ۰۰۰۱/۰ مطمئن شد که بین این دو متغیر رابطه معنی‌دار آماری وجود دارد. با افزایش مهارتهای ادراکی،اثربخشی سازمان نیز افزایش می یابد.
در تبیین این فرضیه میتوان چنین بیان داشت که مهارتهای ادراکی براثربخشی سازمان تاثیر مستقیم دارد.
نتیجه حاصل مؤید نتایج مطالعات کاتز و دیگر صاحبنظرانی است که در فصل دوم تحت عنوان سیستم مورد اشاره قرار گرفتند و نشان دهنده این موضوع است که بینش جامع و احاطه ذهنی مدیر دبیرستان بر کارکردهای آموزش و پرورش و اشراف بر نحوه تعامل و چگونگی کار این واحدها از طریق یگانه‌سازی و وحدت بخشی به کارهای مدیر موجب اثربخشی دبیرستان خواهد شد.
کاتز (۱۹۷۴) معتقد است مهارت ادراکی یعنی توانایی درک پیچیدگی‌های کل سازمان و تصور همه عناصر و اجزای تشکیل دهنده فعالیت سازمانی به صورت کل واحد می‌باشد و مدیر آموزش برای اینکه بتواند محیط آموزشی را بشناسد، روابط متقابل میان عوامل مختلف را درک کند. اولویت‌های آموزشی را تشخیص سازد، باید از مهارت ادراکی قابل ملاحظه‌ای برخوردار باشد. همه مشاغل مدیریت مستلزم کار به مهارتهاست. گرچه در انجام دادن بعضی از وظایف مهارت‌های سه‌گانه مدیریت لازم و ملزم یکدیگرند، اما ارزش نسبی آنها در سطوح رده‌های مختلف فرق می‌کند. . نتیجه حاصل مؤید نتایج مطالعات کاتز و دیگر صاحبنظرانی است که در فصل دوم تحت عنوان سیستم باز مورد اشاره قرار گرفتند و نشان دهنده این موضوع است که بینش جامع و احاطه ذهنی مدیر دبیرستان بر کارکردهای آموزش و پرورش و اشراف بر نحوه تعامل و چگونگی کار این واحدها از طریق یگانه‌سازی و وحدت بخشی به کارهای مدیر موجب اثربخشی دبیرستان خواهد شد.
پرداختچی (۱۳۷۲) در نظریه‌های گذشته مهارتهای مدیران را در قالب سه گانه ادراکی، انسانی وقتی نشان داده‌اند و این امر به آن معنی بوده است که در هرم سازمانی بودجه از سطوح پایین رده‌های مدیریتی به بالاترین سطوح مدیریت و مدیران ارشد حرکت کنیم نیاز مدیران به مهارتهای تکنیکی کاهش و مهارتهای ادراکی افزایش خواهد یافت دری (۱۳۷۳) معتقد است که دانش مدیریت فی نفسه برای ایجاد شایستگی مدیریت کافی نیست رابرت،کاتز (ترجمه توتونچیان۱۳۷۰ص۹۶). در تحقیقی سطوح، ،مهارتها ،،مهارت ادراکی بیشتر مرکز توجه بوده قرار داد کوالسکی (۱۹۹۲)،لارش ویلاکو(۱۹۹۲)،گالیمر(۱۹۹۳)،همسویی دارد.
فرضیه چهارم :بین میزان ادراک مدیران و معلمان از مهارتهای سه گانه مدیریتی تفاوت معناداری وجود دارد.
همانگونه که در جدول ۴-۷ ملاحظه گردید.برای بررسی این فرضیه از روش Tاستودنت برای گروهای مستقل استفاده گردیده .و نتیجه می گیریم که بین ادراک مدیران و معلمان از مهارتهای سه گانه تفاوت معناداری معناداری وجود ندارد. که این نتایج با تحقیقات (سید عباس‌زاده، ۱۳۸۰) ،استورات(۱۹۸۷)، (عباس زاده، ۱۳۷۶)، استورات(۱۹۸۷)،مک کافی(۱۹۸۰)،مینتزبرگ (۱۹۷۵)،همسویی ندارد.
در تبیین این فرضیه میتوان چنین بیان داشت ،برای درک بهتر در سازمان باید مهارتهای لازم راببیند که این مهارتها در برگیرنده استفاده از روشها تکنیک ها علمی در جهت حل و درک مشکلات و توسعه برنامه عملیات بوده و بدون تحلیل کمتر موفقیتی در برنامه های بلند مدت حاصل می گردد. ولی متاسفانه در این فرضیه بین این دو گروه شکاف بزرگی وجود دارد ادراک معلمان و مدیران بر روی مهارتهای سه گانه تاثیر غیر مستقیمی دارد.
فرضیه پنجم : بین مهارتهای سه گانه (فنی ، انسانی ، ادراکی ) و اثر بخشی رابطه وجود دارد.
همانگونه که شکل ۴-۱ ملاحظه گردید. مدل(مسیر) پیشنهادی مقدار خطا یک نشان داده مقدار واریانس تنیین نشده توسط متغیر های مستقل می باشد. هر یک از مقادیر p نشان دهنده ضریب مسیر(بتا) می باشد که همان وزن های Beta در تحلیل رگرسیون یعنی ضریب همبستگی جزئی بین آن متغیر و متغیر درونزا(وابسته) می باشد. شکل نمودار۴-۱ مسیر برونداد را نشان
میدهد که از طریق نرم افزار AMOS5 مورد تحلیل قرار گرفته است.
همانگونه درنمودار ۴-۱ مشاهده می گردد، برای تحلیل این فرضیه از مسیر کاربرد رگرسیون چند متغیری در ارتباط با تدوین بارز مدل های علی می باشد. هدف آن بدست دادن برآورد های کمی روابط علی بین مجموعه ای از متغیر ها است. روابط بین متغیر ها در یک جهت جریان می باشد و به عنوان مسیر های متمایزی در نظر گرفته می شود. مفاهیم تحلیل مسیر در بهترین صورت از طریق نمودار ۲ مسیر که روابط علی احتمالی بین متغیر ها را آشکار می سازد، تبیین می شود. برای تشکیل نمودار مسیر دو نوع متغیر باید تعریف شود ۱- متغیر های برونزا یا مستقل که در این مهارتهای سه گانه می باشد ۲- متغیر های درونزا(وابسته) که در این اثربخشی می باشد.
همانگونه که در جدول ۴-۹ نشان داده شده مقدار پارامترهای موجود در مدل پیشنهادی برابر با ۱۰می باشد (۴واریانس برای هر یک از متغیر ها و ۷ ضریب مسیر) همچنین مقدار(GFI) شاخص خوبی برازندگی که نشان دهنده نسبت واریانس توجیه شده توسط مدل می باشد برابر با ۷۵۵/۰ می باشد که این مقدار هر چه به یک نزدیک تر باشد نشان دهنده این است که مدل ما برازنده تر است. همچنین مقدار (RMR) (ریشه میانگین مجذورات باقیمانده) که نشان دهنده مقدار تفاوت بین واریانس برآورد شده در مدل پیشنهادی ما و واریانس مشاهده شده می باشد برابر با ۱۲/ ۰می باشد.
درتبیین