علائم دلزدگی زناشویی

فرسودگی معمولا به عنوان مجموعه علائم روانی، اجتماعی مشاهده شده که به نظر می رسد در پاسخ به استرسورهای بین فردی و مزمن در محیط کار ایجاد می شود. فرسودگی از سه بعد تشکیل شده: خستگی عاطفی(EE)، زوال شخصیت(DP) و بدبینی یا کاهش موفقیت شخصی(RPA). EE   به فقدان انرژی و شور و شوق و کاهش منابع عاطفی فرد اشاره دارد. زوال شخصیت به پیشرفت جزئی و غیر شخصی و داشتن نگرش بدبینانه به خود و دریافت کنندگان خدمات اشاره دارد. RPA هم تمایل به درک کار فردی به صورت منفی و بیهوده است (تروزی، والنته، اولستن، انگل هارت، لدوس، انگوال،۲۰۱۲).

دلزدگی با مجموعه ای از رویاها و انتظارات آغاز می شود، هنگامی که این رویاها محقق نمی شوند و در عوض با تنبیه و تجارب استرس زا متوجه می شوند، نتیجه دلزدگی است. این موضوع با زوج ها، والدین و بچه ها مررتبط است (پیپل،۲۰۰۰ به نقل از داور نیا،۱۳۹۲).

پاینز فرسودگی زناشویی را در سه بعد جسمی، عاطفی و روانی مشخص نموده است

خستگی جسمی: به صورت خستگی مزمن بروز می کند که با خواب و استراحت برطرف نمی شود. این افراد گرفتارکابوس شبانه می شوند برای به خواب رفتن از قرص های خواب و یا مشروب استفاده می کنند که بعد از بیمار شدن، خسته ، کسل و بی حال هستند و سردردهای شدید دارند، گاهی دچار سردرد های مزمن، دردهای شکمی و یا کمر درد می  شوند. مستعد ابتلا به انواع بیماری ها بوده و مرتبا دچار سرماخوردگی می شوند ممکن است پرخوری و کم خوری داشته باشند( پاینز،۱۹۹۶، ترجمه شاداب،۱۳۸۱).

خستگی عاطفی: شامل کمبود اشتیاق، عدم رضایت، فرسایش هیجانی و کاهش انگیزه است. افرادی که دچار فرسودگی هیجانی می شوند، احساس می کنند با وجود تلاش فراوان به نتیجه دلخواهشان نمی رسند. آنها ممکن است در حالت عادی زودتر خشمگین شوند و احساس می کنند توانایی خوشگذرانی و حس شوخ طبعی را از دست داده اند (نالت،۲۰۰۵؛به نقل از نویدی،۱۳۸۴). فرسودگی عاطفی شامل دلخوری، بی میلی برای حل مشکلات و احساس غم و دلتنگی، ناامیدی، احساس بی معنایی، افسردگی، تنهایی، کمبود انگیزه و در دام افتادگی و اختلالات هیجانی و گاهی در صورت دلزدگی به وجود آمدن افکار خودکشی در فرد دلزده می باشد (پاینز، ۱۹۹۶ ، ترجمۀ

گوهری راد و افشار، ۱۳۸۳).

خستگی روانی: ناشی از فرسودگی نیز معمولا به صورت کاهش خودباوری و منفی نگری نسبت به روابط، به خصوص رابطه با همسر رخ می دهد.در واقع فرسودگی روانی شامل احساس درماندگی، ناامیدی و فریب می شود (شوفلی و یونگ، ۲۰۰۳؛ به نقل از ادیب راد و ادیب راد، ۱۳۸۴). فرسودگی روانی علائمی همچون کاهش اعتمادبه نفس، خود باوری، نظر منفی درباره همسر، ناامیدی و نارضایتی از خود و کمبود دوست داشتن خود را به همراه دارد (پاینز، ۱۹۹۶ ، ترجمۀ گوهری راد و افشار، ۱۳۸۳).

مبتلایان به فرسودگی زناشویی احساس می کنند که از نظر هیجانی تباه شده اند، آزرده خاطر و دلسردند، علاقه ندارند چیزی را توضیح بدهند و یا در جهت حل مشکلاتشان گام بردارند. تصور می کنند که دیگر برای آنها در رابطه شان نقطه امیدی باقی نمانده است لذا روز به روز ناراحت تر می شوند. از نظر آنها هر روز بدتر از روز قبل است. زندگی را بی ارزش و بی معنا می پندارند اغلب افسرده اند و اگر هم نیروی کمی برایشان باقی بماند ان را صرف کار و فرزندانشان می کنند، به ایجاد هیچ نوع تغییر و تحولی در رابطه شان امید ندارند و احساس می کنند که برای هر تغییری، بی یار و یاور هستند و در دام افتاده اند (پاینز،۱۹۹۶؛ترجمه شاداب،۱۳۸۱).

انباشته شدن فشارهای روانی تضعیف کننده عشق، افزایش تدریجی خستگی و یکنواختی و جمع شدن رنجش های کوچک به بروز فرسودگی کمک می کند (برک، ویر و دورز، ۲۰۰۷ ؛ به نقل از یوسفی و باقریان،۱۳۹۰).

متغیر هایی که سبب تشدید فرسودگی می شوند

پاینز(۱۹۹۶؛ترجمه شاداب،۱۳۸۱)، سه خصیصه را که بیشترین تاثیر را بر فرسودگی را دارند را از طریق یک پژوهش که از افراد خواسته شده بود تا جنبه های مختلف روابطشان را شرح دهند و آن را با پاسخ هایی که به مقیاس فرسودگی زناشویی داده اند، مرتبط کنند؛ استخراج کرد. این مطالعه ۱۰۰ زوج را شامل می شد که متوسط طول ازدواج آنها ۱۵ سال بود که از چند ماه تا ۳۴ سال متغیر بود:

بار مسئولیت اضافی

نتایج نشان  می دهد که هرچه احساس بار مسئولیت اضافی بیشتر باشد، درجه فرسودگی هم بالاتر می شود. این پدیده برای هردونوع کمی و کیفی بار مسئولیت اضافی صادق است. بار اضافی کمی وقتی رخ می دهند که اشخاص حس می کنند وظایفی که به آنها محول شده است بیش از توانشان است که بتوانند به خوبی آن را انجام دهند یا در زمانی محدود کارهای زیادی بر دوش آنها گذاشته شده است. بار اضافی کیفی زمانی است که فرد احساس می­ کند وظیفه محول شده بیش از توانایی های اوست. چنین مشکلاتی حتی با گذشت زمان می تواند ازدواج را از بین ببرد.

مطالبات متناقض

چند مرتبه حس کرده اید که گرفتار مطالبات متناقضی شده اید که حداقل تا حدی تقصیر همسرتان بوده است؟ هرچه تعداد این مطالبات بیشتر باشد میزان فرسودگی نیز بیشتر است. زوج ها احساس می کنند که گرفتار خواسته های یکدیگر در توجه بیشتر، امنیت مالی و تخصیص زمان بیشتر هستند. چنین خواسته هایی منطقی باشد یا خیر، واقعی باشد یا خیالی، برآورده کردن همه آنها با هم ممکن باشد یا خیر، تنش زا هستند.

۳-تعهدات خانوادگی

هرچه فشار تعهدات خانوادگی بیشتر باشد میزان استیصال و فرسودگی بالاتر است. بار مسئولیت اضافی، مطالبات متناقض و تعهدات خانوادگی، وجه اشتراک مهمی دارند؛ هرسه بیانگر ناکامی در برابر انجام باید ها، برآورده کردن توقعات و معیارها هستند. ناکامی یا ترس از ناکامی سبب ایجاد فشار و تضاد می شود. شباهت دیگر این سه عامل این است که هر سه آنها سبب تخلیه انرژی می شوند. در هر سه مورد، احساس غالب، حس از پا افتادگی است. احساس از پا افتادن و ناکامی، عشق رویایی را از بین می برد. بعضی اشخاص مسائل بیرونی را به خاطر تضعیف عشقشان ملامت می کنند و برخی همسرشان را به طور ناعادلانه ملامت می کنند.

سایر علل دلزدگی

استرس های دیگری از قبیل خستگی، کارهای شاق خانه، لزوم همبستگی ابراز وجود، زندگی در مناطق پر ازدحام، آلودگی های هوا و آلودگی های صوتی نیز مطرح هستند.

[۱].Truzzi

[۲]. Valente

[۳]. Ulstein

[۴]. Engelhardt

[۵]. Laks

[۶]. Engedal

[۷]. Burke,R.J. & Weir,T.H. & Duwors,R.E