تکرار حقیقی^[۳۹۱] (اجرای دوباره همین پژوهش توسط دیگران با همین مقیاس‏های سنجشی)؛
تکرار نظام‌مند^[۳۹۲] (اجرای همین پژوهش در جمعیت دیگر و با سایر مقیاس‏های سنجشی).
منابع
منابع فارسی
ابراهیمیان، عباسعلی، حیدری، مریم، صابری زفرقندی^،محمد باقر. (۱۳۸۸). مقایسه اختلالات جنسی زنان در زمان بارداری با قبل از آن. زنان، مامایی و نازایی ایران - ۱۳۸۹ - دوره : ۱۳ - شماره : ۵ - صفحه:۳۰ -۳۶٫
احمدوند، زهرا؛ حیدری نسب، لیلا؛ شعیری، محمدرضا (۱۳۹۱). تبیین بهزیستی روان‌شناختی بر اساس مؤلفه‌های ذهن‌آگاهی. روانشناسی سلامت، ۲، ۶۹-۶۰٫
اسدی، عدالت، فتح آبادی، جلیل، شریفی، محمد، (۱۳۹۲). بررسی رابطۀ بین دلزدگی زناشویی، باورهای بدکارکردی جنسی و احقاق جنسی در زنان متأهل. فصلنامه مشاوره و رواندرمانی خانواده، سال سوم، شماره، چهار، ۶۶۰-۶۸۴٫
اعتصامی پور، راضیه، بنی هاشمیان، کوروش (۱۳۹۰). مقایسه اختلالات جنسی و همسرآزاری در زنان بارور و ناباور. مجله علوم پزشکی بیرجند. ۱۸(۱)-۱۰-۱۷٫
امیدی، عبدالله؛ محمدی، ابولفضل؛ زرگر، فاطمه و عکاشه، گودرز. (۱۳۹۲). مقایسه اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی تلفیقی با درمان شناختی و درمان شناختی-رفتاری کلاسیک، در کاهش نگرش های ناکارآمد بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، دوره ۲۰، شماره ۴، ص ۳۸۳ تا ۳۹۲٫
آزاد، حسین. (۱۳۹۲). روان شناسی مرضی کودک براساس طبقه بندی DSM-IV . تهران: انتشارات دانش پرور.
آقاباقری، حامد؛ محمدخانی، پروانه؛ عمرانی، سمیرا و فرهمند، وحید. (۱۳۹۱). اثربخشی گروه درمانی شناختی مبتنی بر حضور ذهن برای افزایش بهزیستی ذهنی و امید بیماران مبتلا به ام اس. مجله روان شناسی بالینی، سال چهارم، شماره ۱ (پیاپی ۱۳)، ص ۲۳ تا ۳۱٫

آقاباقری، حامد؛ میرزائیان، بهرام؛ محمدخانی، پروانه و عمرانی، سعید. (۱۳۹۱). اثربخشی گروه درمانی شناختی مبتنی بر حضور ذهن (MBCT) بر کاهش افسردگی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (MS). مجله اندیشه و رفتار، دوره ششم، شماره ۲۳، ص ۷۵ تا ۸۲٫
آقاباقری،حامد؛ محمدخانی،پروانه وعمرانی،سمیرا وفرهمند،وحید . (۱۳۹۱) .اثربخشی گروه درمانی شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر افزایش بهزیستی ذهنی و امید بیماران مبتلا به ام اس. مجله روان شناسی بالینی، سال چهارم، شماره ۱ (پیاپی ۱۳)، ص ۳۰- ۲۳٫
باچر، جیمز؛ مینکا، سوزان و هولی، جیل. (۲۰۰۷). آسیب شناسی روانی. ترجمه سیدمحمدی، یحیی.(۱۳۹۲). تهران: نشر ارسباران.
بیرامی، منصور و عبدی، رضا. (۱۳۸۸). بررسی تأثیر آموزش فنون مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان. مجله علوم تربیتی، سال دوم، شماره ۶، ص ۳۵ تا ۵۴٫
پاشا شریفی،حسن؛شریفی،نسترن. (۱۳۹۲). روش های تحقیق در علوم رفتاری. ناشر:سخن.
ثنایی ذاکر، باقر؛ علاقبند، ستیلا؛ هومن، عباس. (۱۳۷۹). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران، انتشارات بعثت.
حاتمی، محمد؛ احمدیان، علیرضا؛ امیدبیگی، مریم. (۱۳۹۴). راهنمای تشخیص و درمان اختلال افسردگی مزمن (راهنمای درمانگر)، کرج: انتشارات معاصر.
خانجانی، آتوسا، حاتمی، محمد، هاشمی رزینی، هادی. (۱۳۹۴). مقایسه مقایسه تأثیر درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و نظم‌جویی شناختی هیجان در تعارضات زناشویی زوجین متعارض. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه خوارزمی.
ریاحی، فروغ؛ خواجه الدین، نیلوفر و ایزدی مزیدی، سکینه. (۱۳۹۲). بررسی تأثیر آموزش مدیریت خلق منفی در سلامت روان و افسردگی مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال اوتیسم. دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشگاه شاهد، دوره چهارم، شماره ۲، ص ۹۹-۹۱٫
سادوک بنجامین جیمز و سادوک ویرجینا آلکوت. (۲۰۰۷). خلاصه روانپزشکی علوم رفتاری/ روانپزشکی بالینی، جلد۱٫ ترجمه رضاعی، فرزین. (۱۳۹۲). تهران: انتشارات ارجمند.
سادوک بنجامین جیمز و سادوک ویرجینا آلکوت. (۲۰۰۷). خلاصه روانپزشکی علوم رفتاری/ روانپزشکی بالینی، جلد۲، ترجمه رضاعی، فرزین. (۱۳۹۲). تهران: انتشارات ارجمند.
سهرابی، فرامرز؛ جعفری فرد، سلیمان؛ زارعی، سلمان و اسکندری، حسین. (۱۳۹۱). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر اختلال وحشتزدگی: مطالعه موردی. مجله روان شناسی بالینی، سال چهارم، شماره ۴ (پیاپی ۱۶)، ص ۳۱ تا ۳۹٫
سیف، علی اکبر (۱۳۸۲). روش تهیه پژوهشنامه در روانشناسی و علوم تربیتی. تهران، انتشارات دوران - دیدار (دیدآور).
شفیعی، پریسا. (۱۳۸۴). بررسی رابطۀ بین احقاق، تمایل و هویت جنسی دانشجویان زن متأهل. پایان نامه کارشناسی ارشد.
شهرستانی، ملیحه؛ علی قنبری، بهرام؛ نعمتی، سیدهاشم و راهباردار، حمید. (۱۳۹۱). شناخت درمانی گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهبود ابعاد استرس ادراک شده ناباروری و شناخت های غیر منطقی در زنان نابارور تحت درمان. مجله زنان، مامایی و نازایی ایران، دوره ۱۵، شماره ۱۹، ص ۲۸ تا ۳۸٫
عبدی، رضا و بیرامی، منصور. (۱۳۸۸). بررسی تاثیر آموزش فنون مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان. مجله علوم تربیتی، سال دوم، شماره ۶، ص ۵۴- ۳۵٫
علیخانی، مصطفی، اسکندری، حسین. (۱۳۹۳). نظریه پردازی و کشف الگوی فرایند مقابله با اختلالات جنسیِ آسیب زای منجر به اختلافات زناشویی. مجله علمی- پژوهشی پژوهش های علوم شناختی و رفتاری. شماره اول، پیاپی (۶)، بهار و تابستان ۱۳۹۳٫
فتاحی ، عاطفه. (۱۳۹۰). اثربخشی مثبت درمانی بر کاهش اضطراب مادران دارای نوزادان نارس بیمارستان پارسیان شهر تهران. پایان نامه ارشد بالینی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران.
فرزادفر، مرضیه. (۱۳۸۸). تاثیر گروه درمانی شناختی رفتاری بر اضطراب مادران دارای فرزندان اوتیسم شهر تهران. پایان نامه ارشد استثنایی، دانشگاه آزاد تهران مرکز.
فروتن، سید کاظم، جدید میلانی، مریم. (۱۳۸۷). دوماهنامه علمی-پژوهشی دانشگاه شاهد. سال شانزدهم، شماره ۷۸، دی ۱۳۸۷٫
قائدی، غلامحسین، ساسانی، مهدیه، ثابتی نژاد، آزاد. (۱۳۹۲). بررسی ارتباط میان علائم اختلالات روانی و بدکارکردی‌های جنسی. دوماهنامه علمی-پژوهشی دانشگاه شاهد. سال بیستم، شماره ۱۰۴، اردیبهشت ۹۲٫
قیصری، سهیلا ، کریمیان، نادر، (۱۳۹۲). بررسی مدل علی رضایت جنسی بر اساس متغیرهای کیفیت زناشویی، رضایت از رابطه، اضطراب ارتباط جنسی، احقاق جنسی و دفعات آمیزش در دانشجویان زن متأهل بندرعباس. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. سال چهارم، شماره ۶۱، ۸۵- ۱۰۵٫
کاویانی، حسین وموسوی،اشرف السادات. (۱۳۸۷). ویژگیهای روان سنجی پرسشنامه اضطراب بک درطبقات سنی وجنسی جمعیت ایرانی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، سال ۶۶، شماره ۲(پیاپی ۸۶)، ص ۱۴۰- ۱۳۶٫
کاویانی، حسین؛ حاتمی، ندا و شفیع آبادی، عبدالله. (۱۳۸۷). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کیفیت زندگی افراد افسرده (غیربالینی). مجله تازه‌های علوم شناختی، سال ۱۰، شماره ۴، ص ۳۹ تا ۴۸٫
کرین، ربکا.(۲۰۰۸). درمان شناختی مبتنی بر حضور ذهن با تأکید بر مشخصه های اختصاصی. ترجمه محمدخانی، پروانه، خانی پور، حمید و جعفری، فیروزه. (۱۳۹۲). تهران: انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
کلدوی، علی؛ برجعلی، احمد؛ فلسفی نژاد، محمدرضاو سهرابی، فرامرز. (۱۳۹۰). اثربخشی مدل پیشگیری از بازگشت و انگیزش در افراد وابسته به مواد افیونی. مجله روان شناسی بالینی، سال سوم، شماره ۴، (پیاپی ۱۲)، ص ۶۹ تا ۷۹٫
گنجی، مهدی. (۱۳۹۲). روان شناسی کودکان استثنایی براساس DSM-5 . تهران: انتشارات ساوالان.
محمدخانی، پروانه؛ خانی‌پور، حمید؛ (۱۳۹۱). درمان‌های مبتنی بر حضور ذهن، تهران: انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
محمدخانی، پروانه؛ دابسون، کیت؛ حسینی غفاری، فاطمه و مومنی، فرشته. (۱۳۹۰). مقایسه اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر حضور ذهن، درمان نوین شناختی رفتاری مبتنی بر پیشگیری و درمان معمول بر علائم افسردگی و سایر علائم روان پزشکی. مجله روان شناسی بالینی، سال سوم، شماره ۱(پیاپی ۹)، ص ۱۹ تا ۲۶٫
محمدخانی،پروانه و خانی پور، حمید. (۱۳۹۱). درمان های مبتنی بر حضور ذهن (به همراه راهنمای عملی درمان شناختی مبتنی بر حضور ذهن برای پیشگیری از عود افسردگی). تهران: انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
موسویان، نرگس ؛ مرادی،علیرضا ؛ میرزایی، جعفر وشیدفر، فرزاد.(۱۳۸۹). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش چاقی. مجله اندیشه ورفتار، دوره چهارم، شماره ۱۶، ص ۵۸- ۴۹٫
موسویان، نرگس؛ مرادی، علیرضا؛ میرزایی، جعفر؛ شیدفر ، فرزاد؛ محمودی کهریز، بهرام و طاهری، فاطمه. (۱۳۸۹). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر چاقی. مجله اندیشه و رفتار، دوره چهارم، شماره ۱۶، ص ۴۹ تا ۵۸٫
نعمتی، پیمانه، نوریان، خیراﷲ و محمودی، فاطمه (۱۳۹۲). تأثیرمشاوره شناختی ـ رفتاری بر اضطراب و پرخاشگری زنان دارای اختلالات کنش جنسی. ارمغان دانش، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، دوره ۱۸، شماره۸، آذر۱۳۹۲(شماره پی در پی۸۰).
منابع انگلیسی
Refrences
Abbassi, A., & Singh, R., (2006). Assertiveness in Marital Relationships among Asian Indians in the United States, The Family Journal, 14 (4), 392-399.
Adams, A. E., III, Haynes, S. N., & Brayer, M. A. (1985). Cognitive distraction in female sexual arousal. Psychophysiology, 22(6), 689e696.
Adams, S. G., & Chupurdia, K.M., & Lofland, K.R. (1996). Assissment of sexual beliefs and information in aging couples whit dysfunction. Archives of Sexual Behavior, 25(3), 249-260.
Althof, S., Needle, R. (2015), Psychological and interpersonal dimensions of sexual function and dysfunction in women: An update. Arab Journal of Urology. 11, 299-304

* پژوهشی دیگر با عنوان «شبکه‌نگاری کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی اینترنتی» به‌راهنمایی دکتر عبدالله گیویان در مقطع کارشناسی ارشد مدیریت رسانه، دانشکده صداوسیما توسط آقای ابراهیم اسکندری‏پور انجام شده است.
* پژوهشی دیگر با عنوان ((تحلیل شبکه‌ای شبکه‌های اجتماعی مجازی )) توسط علی اکبر اکبری تبار با راهنمایی دکتر علی ساعی و مشاورت دکتر ابراهیم خدایید مقطع کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی در دانشگاه تربیت مدرس انجام شده است .
* پژوهشی دیگر با عنوان «بازنمایی گرایش‌های سیاسی کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی مجازی با مطالعه‌ی موردی فیس‌بوک» به‌راهنمایی دکتر علی‌اصغر کیا در مقطع کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی توسط خانم زهره رجبی انجام شده است.
پژوهشی دیگر در قالب پایان‌نامه‌ای با عنوان «بررسی تحلیلی تغییرات صوری و كاركردی عكس‏های شخصی در شبكه‏های اجتماعی مجازی» در مقطع کارشناسی ارشد رشته‏ی عکاسی دانشكده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران توسط خانم سارا زندوكیلی دفاع شده است.
خانم چوپانکاره در پایان نامه خود با عنوان تأثیر اینترنت در تحول سبک‌های دینداری به بررسی سبک‌های نوین دینداری شکل گرفته در شبکه‌های اجتماعی مجازی پرداخته است.
در این پایان نامه که به راهنمائی دکتر هادی خانیکی در دانشگاه علامه طباطبائی دفاع شده آمده است است: دین در جامعه ایرانی همواره موضوعیت داشته و نحوه بروز و ظهور آن محل چالش بوده است، از چالش‌های اجتماعی و سیاسی گرفته تا چالش‌های درونی و فردی. گوناگونی در سبک‌ها و شیوه های دین داری وبروز تفاوت هایی در صورت بندی های مجازی و واقعی دین داری ازجمله مهم ترین تغییرات فرهنگی و هویتی در این زمینه است.
از زمان ورود اینترنت به ایران تا به امروز، یک مسئله پیوسته مورد بحث و جدل فراوان بوده است: دسترسی جامعه به ویژه نسل جوان به انبوهی از موضوعات رنگ به رنگ فرهنگی، اجتماعی، ایدئولوژیک و… که از فیلترهای رسمی عبور نکرده‌اند، تا چه اندازه بنیان‌های اساسی جامعه‌ای را که دغدغه پایبندی به دین داشته و دارد، در معرض خطر قرار می‌دهد؟
این رسانه جدید با انعکاس سریع و متنوع آئین ها و مناسک دینداری مرزهای متعارف میان سنت و مدرنیته را متداخل کرده و از گفتمان جهان شمول دینداری گونه های بومی و فردی را به صورت های مختلف عرضه داشته است.
این پژوهش تلاش دارد تا چگونگی ، ویژگی ها و عناصر برسازنده این سبک های مختلف شکل گرفته و بسط یافته در فضای وب 2 یا همان شبکه های اجتماعی و تعاملی را با بهره گرفتن از روش های تحقیق کیفی و عمقی مورد بررسی و واکاوی قرار دهد.
اسلام در ایران به عنوان کشوری که دین داری از ویژگی های مهم فرهنگی، تاریخی و اجتماعی آن محسوب می شود، همیشه مورد توجه بوده است. این مسئله ضرورت تحلیل و بررسی روند تحولات و تغییرات دینداری را در دوران معاصر به‌ویژه تحت تاثیر رسانه‌های نوین را دو چندان می کند.
در میان رسانه‌ها، اینترنت جایگاه ویژه‌ای دارد چون عمدتا رسانه مورد استفاده نسل جوانی است که بخش مهمی از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند و روند رو به گسترش ارتباطات و تأثیرگذاری فرآیندهای جهانی‌شدن هر چه بیشتر آنها را در چهارراه تعاملات دینی و فرهنگی در سطح جهان قرار می دهد.
هرچند تا کنون نمایش و بازنمایی دین و برخی گرایش های دینی در اینترنت موضوع پژوهش محققان بوده اما توجه چندانی به سبک یا سبک هایی از دین داری نشده است که برساختة رسانه‌های جدید و ازجمله اینترنت باشد.
«رسانه‌های نوین» مجموعه متمایزی از فناوری‌های ارتباطات و دارای ویژگی‌های مشترک «دیجیتالی بودن» و دسترسی گسترده شهروندان به آن برای «استفاده شخصی» است. از این میان اینترنت به عنوان نمونه بارز این رسانه‌ها شناخته می‌شود.

اگر دین را مفهومی مطلق و انتزاعی در نظر بگیریم، دینداری مفهوم نسبی و انضمامی برای آن محسوب می­ شود.
در جامعه شبکه‌ای جوامع مدنی تحلیل می‌روند و از هم می‌گسلند زیرا دیگر پیوستگی و استمراری میان منطق اِعمال قدرت در شبکه جهانی و منطق ارتباط و بازنمود در جوامع و فرهنگ‌های خاص وجود ندارد. بنابراین جستجوی معنا فقط در بازسازی هویت‌های دفاعی حولِ اصول اجتماع اشتراکی مقدور می‌شود. اکثر کنش‌های اجتماعی بر مبنای تضاد میان جریان‌های ناشناخته و هویت‌های منزوی سازمان می‌یابد
از نظر کاستلز شبکه‌ای شدن و از میان رفتن نظام‌های سنتی می‌تواند باعث رشد بنیادگرایی شود. این نظر را می‌توان اینگونه تفسیر کرد که با کم‌رنگ شدن نظارت‌ها و پیوستن افراد به جمع کاربران رسانه‌های نوین میزان آزادی بیان تا آنجا گسترش می‌یابد که ممکن است ساختارهای سنتی و به‌ویژه دینی زیر سوال بروند و از دل این زیر سوال رفتن جنبش‌هایی پدیدار می‌شوند که با الگوگرفتن از مفاهیم سنتی و دینی به مقابله با این ساختارشکنی‌ها برخیزند.
هابرماس متأخر نه تنها «حوزه عمومی جایگزین» را پذیرفت، بلکه به ظرفیت‌های آن برای به چالش کشیدن سلطه نیز اشاره کرد. هابرماس در ان مرحله بدبینی‌اش را نسبت به عامه کنار گذاشت و بر وجود توده‌های عام به صورت مجموعه‌ای متفاوت و متکثر تأکید کرد. توده‌ای که در واقع می‌تواند نسبت به بازنمایی رسانه‌های توده‌ای در جامعه مقاومت کند و دستور کار سیاسی خود را داشته باشد.
هابرماس برای این حوزه عمومی جایگزین یک شرط مهم و عمده گذاشته است: این حوزه عمومی باید دارای امتیاز برخورداری از یک وسیله ارتباطی نامحدود باشد که به وسیله آن درک موقعیت‌های مشکل‌آفرین،گسترش اجتماعی گفتمانی و امکان بیان هویت‌های جمعی و تفسیر نیازها و کسب مهارت‌ها میسر شود.
با این حساب گزینه اینترنت می‌تواند اصلی‌ترین گزینه‌ای باشد که بخشی از شروط هابرماس را محقق می‌سازد. رسانه‌ای که به کاربران و گروه‌های مختلف این امکان را می‌دهد تا ارتباطات و تعاملات و فعالیت‌های خود را به صورت مجازی و با کم‌ترین هزینه سامان دهند
حوزه عمومی
عاملی بودن، تمرکززدایی، تکه تکه بودن، بی‌زمانی و بی‌مکانی و جهانی بودن از جمله ویژگی‌های این رسانه نوین جهت مهیا کردن بستر مناسب برای شکل‌گیری حوزه عمومی است.
برخی دیگر از اندیشمندان دسترسی‌های نابرابر، تکه تکه سازی گفتمان‌ها، ایجاد منحنی‌های بسته گفت‌وگو میان همفکران و سانسور دولتی را از جمله معایبی می‌دانند که اینترنت به مثابه حوزه عمومی به آن دچار است.
بر اساس این تحقیق درجات مختلف دینداری را از دو زاویه می­توان نگریست:
مراتب مختلف دینداری و شدت و ضعف پیدا کردن بروز و تجلی دین در افراد، به نحوی که بسیاری از جامعه­شناسان و روان­شناسان آن را در نظر گرفته­اند؛ به شیوه­ای که گلارک کوشیده است، سعی کرده ­اند که ابزار سنجش برای آن تدارک ببینند.
دینداری را نه بر اساس مراتب، بلکه بر پایه انواع دینداری تجزیه و تحلیل کرد. در این صورت هر مورد و تجلی از دینداری را تنها می­توان در چارچوب و در ارتباط با یکی از انواع دینداری مورد توجه و تحلیل قرار داد.
ایان باربور در اثر مشهور خود با نام «علم و دین»، نوعی از دسته‌بندی دینداری ارائه می‌دهد که مبتنی با رابطه دین و علم است.

1. 1. دین اهل ذوق  2. شریعت عقلی دئیسم  3. عقلگرایی  4. دین شخصی   5.دین اخلاقی  6. نص گرایی و بنیاد گرایی  7. تلقی نمادی از تعلیمات دینی مغایر با یافته‌های علمی

بر اساس این تحقیق علامه طباطبایی، در ذیل مفهوم «صراط المستقیم» بحثی را مطرح می‌کند بر این پایه که باید میان «صراط» و «سبیل» تفاوت قائل شد. از دیدگاه ایشان سه نوع عبادت شامل، عبادت ازترس خدا و عقاب او، عبادت به طلب ثواب و عبادت به سبب محبت و عشق به خداوند، تجلی سه نوع مختلف دینداری است.
مجتهد شبستری معتقد است که دینداری را از شناخت و تعریف دین می­توان بازشناسی کرد. او معتقد است که ادیان بزر معمولاً در سه سطح اعمال و شعائر، ایده‌ها و عقاید و تجربه‌های دینی ظاهر شده‌اند.
عبدالکریم سروش نیز دین را دارای هویتی سه لایه می‌‍‌‌‌‌‌‌داند: یک کانون اصلی که عبارت است از تجربه دینی، یک حفاظ اخلاقی و یک حفاظ فقهی و معتقد است که رسیدن به هر کدام از این لایه‌ها رسیدن به نوع خاصی از دینداری است.
چهارچوب مفهومی
عصر عصر اطلاعات است و حکمرانی افسار گسیخته وسایل ارتباط جمعی،بویژه ماهواره و اینترنت به تدریج مرزهای جغرافیائی را در هم نوردیده و عملا حاکمیت ملی و قدرت دولت ها را در برخی کشور ها نابود کرده و در برخی متزلزل نموده اند.(پستمن، نیل: 1373)گرچه نیل پستمن در کتاب مشهور خود زندگی در عیش و مردن در خوشی بر ماهواره تاکید می کند و در آن زمان از اینترنت خبر چندانی نبوده است ولی امروزه اینترنت پا به پای ماهواره خود را به زندگی مردم بویژه جوانان در جوامع مختلف تحمیل کرده است.
پستمن در این کتاب، تاثیر تخریبی برنامه های تلویزیونی آمریکائی را در نابودی موهبت ذاتی قدرت تفکر و اندیشه کودکان و نیز نابودی پیوند های خانوادگی و ارزش های اخلاقی و مفاهیم اصیل مذهبی جامعه خود را بررسی کرده و با زبان آماری و مشحون از طنز های قوی افشا می کند.
پستمن معتقد است انهدام جامعه آمریکا ثمره تکنوپولی (سیطره انحصاری تنکولوژی) استو ابزار قدرتمند تکنوپولی برای چنین انهدامی رسانه ها هستند.
در این کتاب پستمن تاثیرات رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی را به عنوان یکی از تکنولوژی های فراگیر و مدرن بر فکر و اندیشه، شعور و رفتار انسان هاو نیز بر فرهنگ و ارزش ها و باور های مذهبی جوامع مورد بررسی و پژوهش قرار داده است.
در تحقیقی که در دانشگاه علامه در ارتباط با دینداری در شبکه های اجتماعی انجام شده است؛دینداری موجود در شبکه‌های اجتماعی را می‌توان حول دو محور کلی شریعت‌گرایی و محور پیامدگرایی دسته‌بندی کرد.
محور شریعت گرایی اشاره به میزان توجه و پایبندی دینداران به عمل به سنت و شرایع دینی دارد بر این اساس در دو سر این محور دو گونه دینداری سنتی و نوگرا قرار می‌گیرند.
محور پیامدگرایی مشخص می‌کند که دینداران تا چه میزان از دین انتظار ایفای نقش در زندگی سیاسی و اجتماعی را دارند و تا چه حد به دین نگاهی مبتنی بر امری فردی و حسی دارند که بر این اساس دو گونه دینداری پیامدگرا و احساسی (شخصی) در دو سر این محور جای می‌گیرند.

• • در این تحقیق که خانم چوپانکاره به شکل مردم نگاری انجام داده است آوره است: مردم‌نگاری مجازی حوزه جدیدی در مردم‌نگاری است که از مفهوم سنتی حوزه و مطالعه اتنوگرافی توسعه یافته است و از مشاهده در تعاملات چهره به چهره، به تعاملات واسطه مند به وسیله تکنولوژی در شبکه های مجازی و اجتماعات مجازی تغییر یافته است.

• • فیس بوک پرمخاطب‌ترین شبکه اجتماعی در جهان است که در ایران نیز در زمره وب‌سایت‌های پر هوادار به حساب می‌آید و گوگل ریدر که ابتدا تنها وظیفه خبرخوانی را بر عهده داشت، پس از افزوده شدن امکانات نظردهی، نوشتن مطلب و دنبال کردن سایر اعضای گوگل ریدر، از سوی کاربران ایرانی به عنوان شبکه اجتماعی مورد استفاده قرار گرفت.

• • قابلیت‌های فرمی و بصری فراوان فیس بوک و شهرتش به عنوان یک شبکه اجتماعی در مقابل سادگی و جذابیت‌های بصری کمتر گوگل ریدر و شهرت کمتر آن باعث یکی از اساسی‌ترین تفاوت‌های میان این دو میدان مورد مطالعه بود. کاربران گوگل ریدر به این فضا به چشم یک شبکه اجتماعی مبتنی بر متن نوشتاری نگاه می‌کردند در حالی که کاربران فیس بوک به فضای آن شبکه به چشم یک شبکه رسمی مبتنی بر عکس، ویدئو و متن نوشتاری می‌نگریستند. کاربران فیس‌بوک در احاطه دوستان و آشنایان بودند و کاربران گوگل ریدر جذب «امکان ناشناس بودن» در آن فضا می‌شدند.

• • دو میدان مجازی مورد مطالعه علی‌رغم تمامی تفاوت‌های فرمی و محتوایی که با یکدیگر داشتند، هر دو فضای بسیار مناسبی بودند برای آگاهی از ایده‌ها، عقاید و نوع نگاه کابران به دین. از این رو تلاش شد تا با مطالعه هر دو میدان، دنبال کردن مطالب منتشر شده در آنها و بررسی کنش‌های کاربران‌شان، نسبت میان هر دو شبکه با مفهوم دینداری مطالعه شود.

خانم چوپانکاره در ادامه آورده است:اصلی‌ترین ویژگی شبکه‌های اجتماعی وجود کاربرانی است که موجودیت این شبکه‌ها را رسمیت می‌بخشند.
هر چند بیشتر کاربران گوگل ریدر دارای صفحه شخصی در فیس بوک هم بودند اما تجربه شخصی پژوهش‌گر نشان می‌دهد که کاربران عضو هر دو سایت در هر کدام از فضاها، رفتارها و گفتارهای متفاوتی را از خود بروز می‌دهند.
کاربران اولیه گوگل ریدر همان‌گونه که در بخش‌های دیگر پژوهش هم اشاره شد، افرادی بودند با یک علاقه اولیه مشترک که می‌توان آن را «شوق به خواندن» نامید. این افراد به منظور دسته‌بندی و سهولت و سرعت دسترسی به فید وبلاگ‌های مورد علاقه‌شان و دسترسی به محتوای سایت‌های خبری گوناگون بدون نگرانی از وجود فیلترینگ، گوگل ریدر را به عنوان یکی از ابرازهای جانبی حساب کاربری جی میل خود فعال کردند.

(۶-۲۱)
بهره کنترل کننده استاتیکی از رابطه زیر بدست می آید:
(۶-۲۲)

• • اثبات

از اصل ۶-۱ به این نتیجه رسیدیم که سیستم (۶-۱) پایدار خواهد بود در صورتیکه وجود داشته باشند  و  بطوریکه نامعادلات ماتریسی
(۶-۲۳)
به ازای  برقرار باشند.
اکنون جهت اثبات تئوری ۶-۱ به بیان تعمیم یافته تئوری ۱ از ]۱۵[ برای سیستم های فازی و اثبات آن میپردازیم.

تئوری۱ از ]۱۵[ بیان میدارد که سیستم (۶-۱) پایدار است، اگر و تنها اگر وجود داشته باشند  ،  و  بطوریکه نامعادلات ماتریسی
(۶-۲۴)
به ازای  بر قرار باشند.
بنا بر مطالب ارائه شده در ]۱۵[ اثبات مسئله فوق به این ترتیب است که ابتدا فرض مینماییم که  و  وجود داشته باشند به گونه ای که نامعادله فوق را به ازای برخی مقادیر  برآورده نمایند. اکنون اقدام به کم نمودن طرف چپ نامعادله (۶-۲۳) از طرف چپ نامعادله (۶-۲۴) مینماییم. خواهیم داشت:
(۶-۲۵)
بنابراین چنانچه ثابت نماییم که ماتریس فوق نیمه معین مثبت میباشد در حقیقت درستی رابطه(۶-۲۳) را توسط رابطه (۶-۲۴) تأیید نموده ایم. برای تمامی  داریم:
(۶-۲۶)
اکنون داریم:
(۶-۲۷)
که از آن میتوان به این نتیجه رسید که ماتریس رابطه (۶-۲۵) نیمه معین مثبت است. این مسئله به این معناست که جهت بررسی پایداری سیستم (۶-۱) میتوان به جای نامعادلات (۶-۲۳)، نامعادلات (۶-۲۴) را مورد بررسی قرار داد و یا آنرا جایگزین نمود. اکنون با جایگزینی ماتریس رابطه (۶-۲۴) در ماتریس رابطه (۶-۷) و نیز جایگذاری ترم های موجود در آن نامعادلات تئوری۶-۱ بدست می آیند و اثبات تکمیل میگردد.
تئوری۶-۱ بیان میدارد که به منظور یافتن یک قانون کنترلی فیدبک استاتیک خروجی که تعقیب فازی  را تضمین مینماید، نیازمند یافتن یک پاسخ امکان پذیر برای نامعادلات ماتریسی (۶-۲۰)- (۶-۱۸) هستیم. توجه نمایید که نامعادلات ماتریسی (۶-۲۰)- (۶-۱۸) نسبت به تمامی متغیر ها به جز  خطی میباشند. اکنون اقدام به ارائه یک الگوریتم خطی سازی مکمل مخروطی^[۴۹] جهت یافتن یک جواب امکان پذیر میپردازیم. توجه نمایید که متغیر اسکالر  و معکوس آن هر دو در (۶-۲۰)- (۶-۱۸) ظاهر میشوند. در ابتدا بردار زیر از اسکالر های مثبت را تعریف میکنیم:

در گام بعد بردار کمکی زیر را مشابه بردار بالا با اسکالر های مثبت جدید تعریف مینماییم:

به عنوان مثال چنانچه تعداد قوانین برابر ۲ باشد خواهیم داشت:

اکنون نامعادلات ماتریسی (۶-۱۰)- (۶-۸) را در نظر میگیریم. در این نامعادلات ابتدا یک مقدار اولیه برای  تعیین مینماییم. سپس ترم های  را با ترم جدید  جایگزین میکنیم. با این عمل ماتریس های  ،  و  را به ترتیب به جای ماتریس های  ،  و  بدست می آوریم. اکنون الگوریتم زیر را جهت یافتن یک پاسخ امکان پذیر برای (۶-۲۰)- (۶-۱۸) بیان میکنیم.

• • الگوریتم ۶-۱

1. 1. یک مقدار اولیه  برای تعیین نمایید. یک پاسخ امکان پذیر  و  را برای مسئله LMI زیر بیابید:

(۶-۲۸)
چنانچه پاسخی یافت نشد، مسئله پاسخ امکان پذیری ندارد و باید از الگوریتم خارج شویم. در غیر اینصورت،  قرار میدهیم.

1. 1. و  قرار دهید و  و  را بیابید که مسئله مقدار ویژه LMI زیر را حل نماید:

(۶-۲۸)

1. 1. یک معیار جهت توقف بکار بگیرید، چنانچه شرایط برآورده گردید از الگوریتم خارج شوید، در غیر اینصورت  قرار دهید و به گام ۲ بروید.

در ]۱۸[ بیان گردیده است که دنباله  از پایین محدود بوده و رو به کاهش میباشد و به کمینه مقدار خود همگرا میگردد و برای حالت کمینه داریم  یا  ،پس بکار گرفتن الگوریتم فوق موجب یافتن یک جواب امکان پذیر برای نامعادلات ماتریسی (۶-۲۰)- (۶-۱۸) میگردد و بنابراین بر طبق تئوری ۶-۱ کنترل کننده فازی فیدبک استاتیک خروجی مقاوم بدست می آید.
از آنجاییکه هدف یافتن  حداقل میباشد به این صورت عمل میکنیم که یک مقدار اولیه برای  تعیین مینماییم و الگوریتم ۶-۱ را اجرا میکنیم، اگر به ازای آن مقدار، الگوریتم منجر به یافتن یک جواب امکان پذیر گردید، اقدام به کاهش مقدار  مینماییم، به عنوان مثال مقدار آن را به نصف کاهش میدهیم و مجدد الگوریتم را اجرا مینماییم. این کار را تا جایی انجام میدهیم که الگوریتم منجر به جواب نگردد، و به این ترتیب مقدار کمینه  را خواهیم یافت.
اکنون کارآمدی کنترل کننده طراحی شده را با اعمال آن به یک سیستم در مثال ۶-۱ نشان میدهیم.

• • مثال ۶-۱

سیستم غیرخطی دارای تأخیر زمانی و عدم قطعیت زیر را در نظر بگیرید:

در این تحقیق ویژگی‌های مقصد توسط شاخص‌های جاذبه‌ها، دسترسی، امکانات و خدمات فرعی توسط طیف ۵ گزینه‌ای لیکرت (کاملا موافقم، موافقم، تا حدودی موافقم، مخالفم، کاملا مخالفم) سنجیده خواهد شد (زابکار و همکاران،۲۰۱۰،ص۵۴۳).
۱-۹-۲) کیفیت درک شده
در این تحقیق کیفیت درک شده توسط شاخص‌های غوطه‌وری و شگفت‌زدگی (کائو و همکاران^[۲۹]، ۲۰۰۸، ص۱۶۷٫( توسط طیف ۵ گزینه‌ای لیکرت (کاملا موافقم، موافقم، تا حدودی موافقم، مخالفم، کاملا مخالفم) سنجیده خواهد شد.
۱-۹-۳) ارزش درک شده
در این تحقیق ارزش درک شده توسط شاخص‌های ارزش اجتماعی (سوئینی و سوتار،۲۰۰۱،ص۲۱۱؛ویلیامز و سوتار^[۳۰]،۲۰۰۵، ص۱۳۲)، ارزش کارکردی (نویاپایاک^[۳۱]،۲۰۰۹،ص۱۴۴؛ ریگاتی لوچینی و ماسون، ۲۰۱۰، ص۵۳؛ ویلیامز و سوتار،۲۰۰۵،ص۱۳۲)، ارزش مادی (ریگاتی لوچینی و ماسون،۲۰۱۰،ص۵۳؛ نویاپایاک، ۲۰۰۹، ص۱۴۵؛ ویلیامز و سوتار،۲۰۰۵، ص۱۳۲)، ارزش احساسی (نویاپایاک،۲۰۰۹،ص۱۴۴؛ ویلیامز و سوتار،۲۰۰۵، ص۱۳۲)، ارزش نوآوری (اتو و ریچی،۱۹۹۶،ص۱۶۷، ویلیامز و سوتار،۲۰۰۵، ص۱۳۲) و ارزش میان‌فردی (نویاپایاک،۲۰۰۹،ص۱۴۴) توسط طیف ۵ گزینه‌ای لیکرت (کاملا موافقم، موافقم، تا حدودی موافقم، مخالفم، کاملا مخالفم) سنجیده خواهد شد.
۱-۹-۴) رضایت
در این تحقیق رضایت توسط مدل انتظارات/عدم تایید انتظارات (زابکار و همکاران،۲۰۱۰،ص۵۴۵؛ معصومه،۲۰۰۶،ص۸؛ هاچینسون و همکاران،۲۰۰۹،ص۳۰۴) توسط طیف ۵ گزینه‌ای لیکرت(کاملا موافقم، موافقم، تا حدودی موافقم، مخالفم، کاملا مخالفم) سنجیده خواهد شد.
۱-۹-۵) واکنش‌های رفتاری
در ابن تحقیق واکنش‌های رفتاری توسط شاخص‌های بازگشت مجدد و پیشنهاد به دیگران توسط طیف ۵ گزینه‌ای لیکرت(کاملا موافقم، موافقم، تا حدودی موافقم، مخالفم، کاملا مخالفم) سنجیده خواهد شد (بیکر و کرامپتون^[۳۲]،۲۰۰۰،ص۷۹۵؛ خوشخو و یزدی،۱۳۸۹،ص۱۲۵؛ نویاپایاک،۲۰۰۹،ص۱۴۴؛ هاچینسون و همکاران،۲۰۰۹،ص۳۰۴).
۱-۱۰) اهداف کاربردی
نتیجه این کار می‌تواند مورد استفاده سازمان میراث فرهنگی و سایر سازمان‌های ذیربط از جمله استانداری، شهرداری یا فرمانداری‌ها قرار بگیرد.
۱-۱۱) قلمرو تحقیق
گستره این تحقیق در سه قلمرو موضوعی، زمانی و مکانی قرار می‌گیرد که عبارتند از:
قلمرو موضوعی ـ قلمرو موضوعی این تحقیق در زمینه رفتار مصرف‌کننده می‌باشد.
قلمرو زمانی ـ جمع‌ آوری داده‌ها و اطلاعات این تحقیق در نوروز ۱۳۹۳ صورت گرفته است.
قلمرو مکانی ـ این تحقیق در استان گیلان صورت گرفته است.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
۲-۱) مقدمه
امروزه گردشگری^[۳۳] به عنوان یکی از بزرگترین بخش‌های اقتصادی در سطح بین‌المللی مورد توجه همگان است. در سال ۲۰۰۹ حدود ۸۸۰ میلیون بازدیدکننده در سطوح بین‌المللی به فعالیت‌های گردشگری و سفر پرداخته‌اند (صالحی و حسن پور،۱۳۹۱،ص ۱۱). امروزه سفر و توریسم به صورت یک صنعت جهانی در آمده است و به عنوان یکی از صنایعی که به سرعت در حال رشد است در نظر گرفته می‌شود. این صنعت از نظر اشتغال در جایگاه بالایی در دنیا قرار دارد (ریج و پری،۲۰۰۰،ص۱۲۹۰). بر این اساس برخی مدعی هستند که از هر ۱۴ شاغل ۱ نفر و حدود ۱۲% از تولید ناخالص جهانی مربوط به فعالیت‌های گردشگری است. با افزایش درآمدهای قابل تصرف افراد، ارتقای استانداردهای زندگی، کاهش موانع مسافرت و آسایش و امنیت بیشتر سفرها، در عین کاهش هزینه‌ها، انتظار می‌رود سهم گردشگری در اقتصاد جهانی و همچنین تعداد گردشگران افزایش چشمگیری یابد (صالحی و حسن پور،۱۳۹۱،ص ۱۱).
گردشگری در وهله اول فعالیتی انسانی است که مسافرت از یک مبدا به یک مقصد، برای تفریح یا تجارت می‌باشد. این مفهوم دربرگیرنده فرآیندهای تبادلات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است. این عناصر به شدت درگیر شبکه‌ای از فعالیت‌ها شده‌اند که ما آنها را تحت عناوین مسافرت و گردشگری به کار می‌بریم. به علاوه نویسندگان، اغلب گردشگری را به عنوان یک ماتریس مبدا – مقصد بیان می‌کنند. برای مثال پیرس^[۳۴] با اشاره به مدل چندگانه مبدا – مقصد ارائه شده توسط تورت^[۳۵] اینچنین بیان می‌دارد :

گردشگری یک فعالیت چند جانبه و از لحاظ جغرافیایی، پیچیده بوده و نتیجه خدمات مختلفی است که در مراحل گوناگون، از مبدا تا مقصد درخواست و عرضه می‌شود. به علاوه احتمالا در هر کشور یا منطقه تعدادی مبدا یا مقصد وجود دارد که بیشتر آنها دارای دو وظیفه مولد (مبدا) و پذیرش (مقصد) می‌باشند. در مورد این پدیده، افراد معدودی به توضیحات جامعی در این رابطه پرداخته اند. کریپندورف^[۳۶] (۱۹۸۷) در اثر مهم خود که “سیاحتگران روزهای تعطیل^[۳۷]” نام دارد، عوامل متعددی را بر می‌شمارد، از جمله اینکه چرا گردشگری به عنوان یک فعالیت در جامعه در حال افزایش می‌باشد. وی تحقیقاتی در مورد تغییر ارزش‌ها بر مسافرت انجام می‌دهد که نشان می‌دهد، به عنوان مثال مردم تمایل دارند برای دور شدن و فرار از مناطق شلوغ به اطراف نواحی شهری بروند. وی همچنین عوامل کششی را که باعث تشویق بازدیدکنندگان به مسافرت می‌شوند، مورد بررسی قرار می‌دهد. اکثر مطالعات بر این اساس تنظیم می‌شوند، که همواره رابطه همزیستی بین نواحی مبدا و مقصدها را توضیح دهند. ماهیت بازاریابی و گردشگری این است: “جذب بازدیدکنندگان بالقوه از نواحی مبدا به سوی مقصد". هر ناحیه تا حدودی دارای پتانسیل گردشگری است، و این امر فقط زمانی میسر می‌باشد که برای خوش‌آمدگویی به دوستان و بستگان و یا در نتیجه فعالیت‌های تجاری یا اجتماعی انجام پذیرد. هرچند برخی نواحی دارای مراجعات قابل ملاحظه‌ای می‌باشند که آنها را مقصدهای اصلی برای شماری از مناطق مولد گردشگری می کند. یکی از مثال‌های کلاسیک، جزایر قناری^[۳۸] است که در تمام طول سال برای ساکنین مناطق مبدا شهری و سردسیر اروپای شمالی دارای جذابیت است. در این مثال، مسیر عبور و گذر، یک پرواز چهار الی پنج ساعته می‌باشد (لومسدن،۱۳۸۷،صص۲-۱)
کشورهای پیشرو در این بعد از فعالیت‌های اقتصادی، سالانه سهم عمده‌ای از درآمدهای ناشی از ورود گردشگران را به خود اختصاص می‌دهند. در واقع نه تنها گردشگری بزرگترین صنعت دنیاست بلکه روز به روز نیز در حال رشد است؛ به گونه‌ای که سازمان جهانی گردشگری پیش‌بینی می‌کند که در سال ۲۰۲۰ تعداد گردشگران به ۵/۱ میلیارد نفر خواهد رسید (امین بیدختی و نظری،۱۳۸۸،ص۵۰). کشورهای در حال توسعه جهان به علت استفاده از توریسم به عنوان راهی برای تکمیل تولید و بازده اقتصادی بطور ویژه‌ای شهرت دارند. موردهای اخیر شامل تایلند و اندونزی می‌شود. دو منطقه‌ای که از برنامه‌ریزی توریسم استفاده می‌کنند جزایر کارائیب و آفریقا هستند (اکلس^[۳۹]،۱۹۹۵،ص۲۰).
این صنعت از جمله صنایع پر درآمد و در عین حال سالم و پاک برای اقتصاد هر کشور محسوب می‌گردد. رونق این صنعت بیانگر ثبات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، امنیتی، فرهنگی و علمی کشورهای جهان است. به بیان دیگر صنعت گردشگری با برخورداری از امتیازات منحصر به فرد، همزمان چندین هدف را در فضای ملی یک کشور تامین می کند، در حالیکه صنایع دیگر هرکدام به تنهایی تامین‌کننده بخشی از اهداف موردنظر هستند؛ بنابراین پرداختن و توجه به آن از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای در معادلات ملی و بین‌المللی برخوردار است. از آنجائیکه کشور ایران از زمینه‌های وسیعی در زمینه گردشگری برخوردار است، شناخت ابعاد گسترده آن با برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح به عنوان یک سیاست همیشگی در برنامه‌های کلان کشور باید دنبال شود (کاظمی و همکاران، ۱۳۸۹،ص ۹۴).
یکی از مهمترین و چالش برانگیزترین مسائلی که بر سفر و صنعت گردشگری تاثیر می‌گذارد فهمیدن این است که توریست‌ها از چه منطقه‌ای هستند و الگوهای سفرشان به چه صورت است. واضح است که یک سفر و توریسم موفق نه تنها باید درک کند که مشتری‌ها چه کسانی هستند و چگونه رفتار می‌کنند، بلکه باید سرویس‌ها و خدمات را هم بشناسد و بداند چگونه آنها را به بازار عرضه کند (هو^[۴۰]،۱۹۹۶،ص۳۵)
امروزه بسیاری از کارشناسان معتقدند موفقیت گردشگری در پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی خلاصه می‌شود. برای رسیدن به پایداری، مقاصد باید با دقت برنامه‌ریزی و مدیریت شده و عوامل و عناصر مختلفی مورد توجه قرار گیرد. تجربه نشان می‌دهد، مقاصدی که در حفاظت و نگهداری از منابع خود ناموفق بوده‌اند و نتوانسته‌اند تجربیات موفقی را برای گردشگران ایجاد نمایند، از سوی بازار مورد چشم‌پوشی و بی‌توجهی قرار گرفته‌اند. موفقیت گردشگری در گرو پایداری و پایداری نیز در گرو مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق است (صالحی و حسن پور،۱۳۹۱،ص ۱۲).
۲-۲) تعریف گردشگری
واژه Tourism از دو بخش ترکیب شده است: “Tour” به معنای سفر، گشت، مسافرت، سیاحت و “ism"، پسوندی است که اشاره به مکتب یا اندیشه‌ای فلسفی، مذهبی، سیاسی، ادبی و غیره دارد (لطفی خاچکی،۱۳۸۷،ص ۱۸۰).
واژه توریسم نخستین بار در سال ۱۸۱۱، در مجله‌ای انگلیسی به نام مجله ورزشی^[۴۱] بکار برده شد. در آن زمان این لغت به معنای مسافرت به منظور تماشای آثار تاریخی و بازدید از مناظر طبیعی برای کسب لذت به کار می‌رفت. از آن زمان تاکنون معانی وتعاریف متعددی از طریق صاحب‌نظران ارائه شده است. در این جا به ارائه تعریف گردشگری که از طرف سازمان ملل، بر اساس پیشنهاد کنفرانس بین‌المللی ترانسپورت و گردشگری آن سازمان در رم، به تصویب رسیده می‌پردازیم:
«گردشگر کسی است که به منظور تفریح، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، تجارت، ورزش یا زیارت، به جایی غیر از مکانی که در آن اقامت دارد سفر می‌کند، مشروط براین که حداقل مدت اقامت او از ۲۴ ساعت کمتر و از شش ماه بیشتر نباشد». گردشگری عبارت است از گذران اختیاری مدتی از اوقات فراغت خود در مکانی غیر از محل سکونت دائمی به قصد بهره‌برداری از لذت‌های گردشگری (صیدایی و هدایتی‌مقدم، ۱۳۸۹، صص ۱۰۰-۹۹).
چندین دهه به طول انجامیده است تا دولت‌ها به این توافق دست یابند که کدام دسته از مسافران^[۴۲] یا بازدید‌کنندگان^[۴۳] باید در تعریف گردشگری گنجانیده شوند. با این حال، هنوز مسئله اعتبار آمارهای تطبیقی وجود دارد، چرا که دولت‌ها به دلایل یکسان و روشی مشابه به جمع‌ آوری آمار نمی‌پردازند. از تمامی تعاریفی که در زمینه گردشگری توسط افرادی نظیر برکارت و مدلیک^[۴۴] یا میدلتون^[۴۵] ارائه شده، تعریف میل و موریسون^[۴۶]، جامع‌ترین و کامل‌ترین می‌باشد( لومسدن؛۱۳۸۷،صص ۴۳-۳). در این تعریف به فعالیت‌های پیش و پس از مسافرت، همانند فعالیت‌هایی که در مقصد انجام می‌شود، اهمیت داده شده است (لطفی خاچکی،۱۳۸۷،ص ۱۸۰). مفاهیمی که برای بازاریاب گردشگر در درک و فهم فرایند کلی وجود دارد، بنیادی‌تر و اساسی‌تر از یک تمرکز ساده بر سفر سیاحتی و مقصد می‌باشد( لومسدن؛۱۳۸۷،صص ۴۳-۳).
واژه گردشگری به فعالیتی اطلاق می‌شود که زمان سفر گردشگران به وقوع می‌پیوندد. این واژه دربرگیرنده همه چیز از قبیل برنامه‌ریزی سفر، مسافرت به مکان مورد نظر، اقامت در آنجا، بازگشت و یادآوری خاطرات سفر، بعد از بازگشت می‌باشد. همچنین شامل فعالیت‌هایی است که مسافر به عنوان بخشی از سفر، انجام می‌دهد، نظیر خریدهای انجام شده و تعاملاتی که میان میزبان و مهمان به وجود می‌آید. خلاصه آنکه، گردشگری تمامی فعالیت‌ها و تأثیراتی است که در طول سفر برای بازدیدکننده به وقوع می‌پیوندد( لومسدن،۱۳۸۷،ص ۴).
این تعریف، در برگیرنده چهار مرحله متداخل از فعالیت مصرف‌کننده می‌باشد:
فعالیت قبل از خرید، نظیر کسب اطلاعات، بحث و گفت و گو در مورد چشم‌اندازها با دوستان و اقوام، ذخیره پیشاپیش جا برای یک روز تعطیل یا برنامه‌ریزی مسافرت برای یک بازدید روزانه و تدارک پیش از سفر؛
مسافرت به مقصد و بازگشت از مقصد و احتمال توقف شبانه در طول مسیر؛
فعالیت‌هایی که در مقصد انجام می‌شود که ممکن است فعالیت‌های یکنواخت و فعالیت‌هایی با دامنه وسیع باشند؛
رفتار پس از مصرف نظیر پردازش عکس‌ها و گفتگو در مورد تجربیات.
این مراحل متداخل، نقطه شروع مفیدی را برای تجزیه و تحلیل کسب و کار گردشگری فراهم می‌کند و نیز بینشی را ارائه می‌کند، در مورد علت و چگونگی خرید مسافرت، اجزای بوجود آورنده یک روز تعطیل که واقعاً برای مردم ارزشمند است و اینکه چگونه یک مقصد می‌تواند تداوم کسب و کار را تعیین نماید (لومسدن،۱۳۸۷،صص ۴-۶).
۲-۳) انواع گردشگری
تا قبل از جنگ جهانی اول، امکانات تفکیک اشکال گردشگری با توجه به طبقات اجتماعی وجود نداشت، درحالیکه امروزه باید عواملی را مورد استفاده قرار داد که عوامل شامل زمان، مکان، انگیزه و هدف است. با توجه به مدت زمان اقامت و یا به عبارتی دیگر طول مدت مسافرت، می‌توان از گردشگری کوتاه مدت و گردشگری دراز‌ مدت صحبت نمود و آنها را از یکدیگر تفکیک کرد. فصل سال نیز می‌تواند دو نوع از گردشگری را که شامل توریسم زمستانی (از آبان تا فروردین) و توریسم تابستانی (از اردیبهشت تا مهرماه) است، مشخص نماید. مکان مسافرت و یا محل اقامتی که توریست انتخاب می‌کند نیز شکل معینی را عرضه می‌دارد. اقامت ممکن است در هتل، کمپینگ، ویلای شخصی و یا خانه‌های اجاره‌ای باشد. انجام چنین مسافرت‌هایی معمولا توسط وسایل حمل و نقل زمینی، هوایی و یا دریایی صورت می‌گیرد که این عامل نیز خود می‌تواند شکل خاصی از گردشگری را به نام گردشگری زمینی، هوایی و دریایی را به وجود آورد(مهندسین مشاور شهر و خانه،۱۳۷۸،ص۳۵).
انواع گردشگری به اختصار به صورت زیر می‌باشند:
۲-۳-۱) اکوتوریسم^[۴۷]
اکوتوریسم اختصار واژه Ecological-Tourism است که در ادبیات فارسی به گردشگری زیست محیطی یا طبیعت‌گردی مشهور شده است. هرچند که در زبان فارسی بین گردشگری زیست محیطی و گردشگری طبیعت‌گرد تفاوتی قائل نشده‌اند اما اصولا دانشمندان تفاوت‌هایی بین این دو واژه قائل هستند و اکوتوریسم را زیرمجموعه طبیعت‌گردی می‌دانند. اما به دلیل وارد نشدن به مباحث فلسفی بحث این این دو واژه را با کمی اغماض یکسان تلقی می‌نماییم. به طور کلی طبیعت‌گردی عبارت است از «انواع گردشگری که در بستر طبیعت صورت می‌پذیرد که هدف آن داد و ستادهایی بین گردشگر و محیط زیست است که در آن به محیط زیست آسیب وارد نشود» (مهندسین مشاور شهر و خانه،۱۳۷۸،ص۳۵).
۲-۳-۲) گردشگری فرهنگی^[۴۸]
مقصود از گردش‌های فرهنگی بحث درباره آن بخش از این صنعت است که بر جذابیت‌های فرهنگی توجه خاصی می‌کند. این جنبه‌های جذاب متفاوت‌اند و شامل کارهای انجام شده، موزه‌ها، نمایشگاه‌ها و از این قبیل چیزها می‌شود (وای گی، ۱۳۷۷،ص ۱۷۷).
گردشگری فرهنگی ارتباط نزدیکی با گردشگری با علایق ویژه دارد ولی حوزه آن وسیع‌تر می‌باشد. مسافرت به منظور آشنایی با سایر فرهنگ‌ها و دیدن جنبه‌های هنری فرهنگ‌های قدیمی، به زمان‌های رم و یونان قدیم باز می‌گردد. امروزه این نوع از گردشگری شهرت بسیاری پیدا کرده و از سوی سیاستگذاران گردشگری با اقبال بالایی روبرو شده و به عنوان یک شکل بسیار خوب از گردشگری «گردشگری هوشمندانه» شناخته می‌شود(مهندسین مشاور شهر و خانه ،۱۳۷۸،ص۴۲).
گردشگری فرهنگی بسیاری از عناصر بازار گردشگری را مشتمل می‌شود:

ثبات در مقابل عدم ثبات
وضوح در مقابل نقش های مبهم یاتعارض نقش
وضوح در مقابل عدم وضوح، یا ادراکات تحریف شده
تبادل نقش در مقابل نقشهای مبهم تا تعارضی
وضوح در مقابل پراکندگی، یا حد و مرزهای از هم گسیخته بین نسلی (ذوالفقار، ۱۳۸۰).
۲-۲-۳-۲- بعضی از ویژگی های خانواده سالم
در این خانواده ها زن و شوهر یکدیگر را دوست دارند، برای یکدیگر ارزش قائل اند.

در این خانواده ها، بجای مردسالاری یا زن سالاری، حق سالاری حاکم است.
در این خانواده ها، روحیه زن توسط مرد و روحیه مرد توسط زن، از طریق همدلی، دلجویی و بهره گیری از کلمات گرم و اثربخش تقویت می گردد.
در چنین خانواده هایی، ارتباط حسنه بین والدین و سایر اعضای خانواده و احترام متقابل بین افراد و رعایت حدود و حقوق یکدیگر در سایه کاربرد روش آزاد منشانه، از عواملی است که فضای خانواده را آکنده از صمیمیت، صداقت و بالندگی ساخته و موجب شده است که رضایت خاطر افراد از زندگی را افزون بسازد (صافی، ۱۳۷۸).
۲-۲-۴- انتخاب همسر و عوامل مؤثر بر آن
ازدواج فرآیندی است که کنش دوسویه اش میان دو تن ( یک زن و یک مرد) را با تحقق شرایط قانونی پدید می آورد (سیتر، ۱۹۷۶). ازدواج نه تنها در سلامت جسمی ،روانی و اجتماعی فرد مؤثر است، بلکه در گذر به دوره ی بزرگسالی نقشی بنیادی دارد. برپایه ی رویکرد سامانه ای، ازدواج آغاز چرخه زندگی خانواده به شمار می رود (موسوی، ۱۳۸۲). ملاک های انتخاب همسر نادرست ازدواج را به سوی عدم موفقیت سوق می دهد برخی مواقع همسران به درستی با هم جور نشده اند (نیولان^[۳۸]، ۲۰۰۰).
انتخاب همسر همچون حل معادله است در فرمول موفقیت برای حل این معادله ضریبی از عوامل متعدد مؤثر است (نعمتی نظام آباد، ۱۳۸۴). در بررسی های انجام شده در انتخاب همسر نظریه های متعددی به عنوان عوامل تعیین کننده در گزینش مطرح شده است. از جمله ی این نظریه ها می توان به نظریه ی همجواری تصویری از همسر آرمانی، تصویری از والدین و رابطه زناشویی، همسان همسری و نیازهای مکمل اشاره کرد.
الف) همتایابی^[۳۹]: فرضیه داروین بر آن بود که جفت یابی تصادفی است. ولی به نظر می رسد که جفت یابی تصادفی یک استثنا باشد. درجه جذب و کشش اعضا یک نوع به یکدیگر متفاوت است و این مسأله در مورد انسان نیز صادق می باشد در اکثر فرهنگ های معاصر افراد جفتشان را خود برمی گزینند و عوامل متعددی بر تصمیم گیری آنها مؤثر است. این دیدگاه که افراد به گونه فعال جفت خود را انتخاب می کنند همتایابی نام دارد (کاویانی، ۱۳۸۳).
ب) نظریه همسانی ژنتیک^[۴۰]: همتایابی با هدف بقاء ژن های اختصاصی فرد صورت می پذیرد. بنابراین افراد به سمت کسانی کشش دارند که از ساختار ژنتیکی مشابهی برخوردارند. اطلاعات در مورد چگونگی مشابهت یا همسانی ژنتیک کافی نیست ولییافته ها نشان می دهد که شباهت ژنتیکی زوج ها بیشتر از افراد غیر زوج در جمعیت عمومی است ( به نقل از رشتون، کاویانی، ۱۳۸۲).
ج) همسان همسری: لورتون و لورتون می گویند معمولاً افراد با کسانی که در همان سطح رشد یا سطحی همسان با آن ها باشند احساس راحتی بیشتری می کنند و این یکی از دلایل قطع روابط بین اشخاص ناهمسان است (گلاونیک، ترجمه ی بهاری و همکاران، ۱۳۸۲). تشابه و همسان همسری در مکان زندگی ، تولد، طبقه ی اجتماعی، صفات اخلاقی، و ویژگی های روان شناختی، مذهب، دین، سن و سال، ویژگی های فرهنگی و نژادی مورد تأکید بیشتر محققان قرار گرفته است و به عبارتی هرچه درجه همگونی همسران بیشتر باشد پیوند زناشویی آنان استوارتر و پایدارتر است (سارو خانی، ۱۳۷۹). در گذشته نیز چنین بود که افراد معمولاً با کسانی ازدواج می کردند که از نظر اجتماعی یا حرفه ای هم تراز آنان بودند. بهترین شیوه ی انتقال میراث آبایی، وحدت بین دو قوم، شباهت پیشینه ی اجتماعی همسر هر شخص بود و قاعده ازدواج همتایات در تمام سطوح اجتماعی رواج داشت (سگالن^[۴۱]، ترجمه ی الیاسی، ۱۳۸۰).جانسون (۱۹۹۱) معتقد است که استحکام زناشویی به طور وسیعی به ادراک هر یک از زوجها بستگی دارد. همان طور که گفته شد ملاک های انتخاب نادرست همسر، ازدواج را به سوی عدم موفقیت سوق می دهد. شخصیت، نگرش، طبقه ی اجتماعی، اقتصادی، تحصیلات، عقاید مذهبیبسیار مؤثرند (هرتینگتون، ترجمه ی طهوریان و دیگران، ۱۳۷۳). پژوهشگران و متخصصین بر این نکته تأکید دارند که کیفیت ازدواج و وضعیت ازدواج، تلویحات بسیاری درباره ی نقش های والدینی، بهداشت روانی و جسمی و رضایت شغلی به همراه دارد. از سوی دیگر، یک ازدواج، رضایت مندانه زمینه ساز فضای مناسبی جهت تلاقی و تبادل احساسات و عواطف مثبت بین زوجین است(تیرگری و دیگران، ۱۳۸۳).
۲-۲-۵- مراحل انتخاب همسر
آدامز انتخاب زوج را یک فرآیندپیچیده می داند که چهار مرحله دارد:
مرحله اول: زوج از میان تعاملات موجود انتخاب شده. در این مرحله زوج برپایه ی جذابیت بدنی و شباهت علایق، هوش، شخصیت و ارزشها در رفتار انتخاب می گردد.
مرحله دوم: مقایسه ارزشی انجام می گیردکه به صورت خودافشایی هویت زوجین به یکدیگر در طی گفتگوها به وجود می آید که در این مرحله اگر جاذبه اولیه عمیق تر شود رابطه ادامه پیدا خواهد کرد.
مرحله سوم: در پی یافتن هماهنگی در نقشها رسیدن به درجه ای از هماهنگی و همدلی متقابل و تکوین آن در صورت افزایش جاذبه طرفین، موانع جدایی قوت یافته ، منجر به استحکام رابطه خواهد شد.
مرحله چهارم: مرحله تصمیم گیری و توافق درباره ی سازش و تعهد طولانی مدت با یکدیگر است و سپس ازدواج اتفاق می افتد. در این مرحله زوجین سنت های خانواده هایشان را با هم تلفیق کرده و وارد مرحله ی یکپارچگی در سنت( قواعد و قانون ها، نقش ها، نگرش ها، باورها، هنجارها و … ) و تبدیل آن به یک سنت جدید می شود (موسوی، ۱۳۸۳).
۲-۲-۵- نظریه های روابط میان فردی مرتبط با ازدواج
۲-۲-۵-۱- نظریه­ یادگیری:
بایرن^[۴۲] و کلر^[۴۳] ، در تئوری اثر تقویت خود اظهار داشتند که شرطی سازی کلاسیک و شرطی سازی عاملی در شکل گیری دوستی ها و روابط عاشقانه تأثیر می گذارند. شرطی سازی کلاسیک از طریق تداعی موجب یادگیری می شود و در شرطی سازی عاملی، یادگیری از طریق پیامدهاست (دایر، ترجمه ی سپاه منصور، ۱۳۸۶)
۲-۲-۵-۲- اثر شرطی سازی کلاسیک بر دوست داشتن:
براساس شرطی سازی کلاسیک، ما به افرادی علاقه مند می شویم که خشنودی و رضایت را در ما تداعی می کنند. نتایج حاصل از پژوهش ها حاکی از آن است که موقعیتهای مثبت و منفی گوناگون مانند نوع فیلم یا میزان نور می تواند بر روابط ما تأثیرگذار باشند. کلر و بایرن ، اظهار داشتند هنگامی که ما فعالیت های مشترک لذت بخشی را با دیگران تجربه می کنیم، پاسخ هیجانی مثبتی در ما ایجاد می شود، که تمایل ما را به ادامه رابطه، با آنها افزایش می دهد، و چنانچه این تجربه در آن افراد نیز متقابلاً رضایت بخش بوده باشد، پاسخ هیجانی مثبت و تمایل به ادامه دوستی دوجانبه خواهد بود (دایر، ترجمه ی سپاه منصور، ۱۳۸۶).
اثر شرطی سازی عاملی بر دوست داشتن:
طبق این نظریه ما به افراد پاداش دهنده علاقه مند می شویم، و از افراد تنبیه کننده دوری می جوییم. پاداش ممکن است شامل یک همراهی و برخورد دوستانه یا خوشرویی، و تنبیه به شکل عدم تأیید ارزشها و یا یک رابطه کسل کننده باشد. و در زیر نیز به تفسیر سه عامل مجاورت، شباهت و جذابیت فیزیکی براساس شرطی سازی کلاسیک و شرطی سازی عاملی می پردازیم.
مجاورت: هنگامی که ما با افرادی به دلیل شرایط زندگی یا شغلی به طور مرتب تعامل داریم، فرصتهای بسیاری جهت تعاملات اجتماعی مثبت فراهم می شود. به عبارت دیگر تعاملات منفی موجب ایجاد نفرت شدید می گردد.
شباهت: شباهت افراد به ما موجب ارائه پاداش مؤثر می گردد. به عبارت دیگر تأیید نگرشها و ارزشها موجب افزایش اعتماد به نفس ما می شود و بالعکس ارتباط با اشخاصی که عقاید ما را مورد انتقاد یا مخالفت قرار می دهند موجب کاهش عزت نفس ما می شوند که بسیار ناخوشایند است.
جذابیت فیزیکی: جذابیت جسمانی موجب پاداش مستقیم زیبایی و پاداش غیر مستقیم تداعی خود با افراد خوش سیما می شود.
۲-۲-۵-۳- نظریه ی تبادل اجتماعی:
نظریه ی تبادل اجتماعی یک مدل اقتصادی از رفتار انسان ارائه می دهد و بر پایه یک فرض بنیادی بسیار ساده استوار است. بر اساس این نظریه روابط براساس تبادل پاداش ها، هزینه ها بین افراد شکل می گیرد و رضایت بخش ترین و طولانی ترین رابطه، مستلزم بیشترین پاداش و کمترین هزینه است. عوامل مهم در این نظریه عبارتند از:
منافع: قبل از شروع یک رابطه، هزینه ها و منافع گذشته، حال و احتمالاً آینده مورد ارزیابی قرار می گیرند و چنانچه قضاوت ما این باشد که چنین رابطه ای دارای منفعت است، آن را گسترش خواهیم داد. و برعکس اگر تشخیص دادیم رابطه به ضرر ما تمام خواهد شد، از ایجاد رابطه دوستی امتناع می ورزیم. پاداش می تواند شامل تعریف و تمجید، مصاحبت سرگرم کننده و یا هدایای مادی شود. هزینه ها می توانند به هر شکلی باشند و شامل چیزهایی شود که برای فرد ناخوشایند است، از قبیل جر و بحث، احساس اجبار در مهیا ساختن شام به طور دائم، یا یک عادت آزار دهنده. راس بالت، هزینه ها و پاداش ها را در روابط صمیمانه مورد تحلیل قرار داد و به این نتیجه دست یافت که در طول دورانی، مانند ماه عسل هزینه ها در نظر گرفته نمی شوند و تقریباً تا سه ماه اول زندگی مشترک هزینه ها نادیده گرفته می شوند و تأثیری بر رضایت مندی از رابطه ندارند، اما پس از گذشت زمان افزاتیش هزینه ها موجب کاهش رضایت مندی می شوند. براساس پیش بینی این نظریه در روابط زناشویی پاداش زیاد و هزینه کم با بیشترین رضایت از روابط همکراه است (دایر، ترجمه ی سپاه منصوری، ۱۳۸۶).
جایگزین ها: در یک رابطه نه تنها پاداش ها و هزینه های واقعی را مبنا قرار می دهیم، بلکه آن را با پاداش ها و هزینه ها در سایر روابط نیز مورد مقایسه قرار می دهیم.
سرمایه گذاری: تعهد به یک رابطه تنها به پیامدها و انتخابهای موجود بستگی ندارد، بلکه به میزان سرمایه گذاری انجام شده نیز مرتبط است. هنگامی که یک رابطه مستحکم تبدیل به یک رابطه کسل کننده و یکنواخت می شود، می توانیم آن را ترک کنیم اما این کار به آسانی امکان پذیر نیست، زیرا ما در روابطمان وقت و انرژی صرف کرده ایم، سرمایه و دوستان مشترک داشته و شاید بسیاری از فرصت ها و موقعیت های خود را وقف شریک زندگی مان کرده ایم و اکنون تمایلی به ایجاد رابطه با فرد دیگر نداریم.
۲-۲-۵-۴- نظریه ی برابری:
نظریه ی برابری والستر از نظریه تبادل اجتماعی هومانس نشأت گرفته است. اصل برابری بیان می کند، چنانچه پاداشی که افراد از یک رابطه بدست می آورند، انعکاسی از آن چیزی باشد که در آن رابطه صرف کرده اند، رابطه رضایت بخش و مطلوب است. برابری به معنای تساوی نیست. چنانچه یک طرف سهم بیشتری در یک رابطه بگذارد باید میزان بیشتری از آن رابطه بدست آورد. بنابراین نظریه تساوی پیش بینی می کند در روابطی که یکی از طرفین سود فراوان یا اندکی بدست می آورد، آن رابطه رضایت بخش نیست. فردی که در رابطه سود نمی برد به سمت عصبانیت، بی میلی و محرومیت سوق داده می شود و در افراد منفعت طلب نیز ممکن است احساس گناه و ناراحتی پدید آید. اگرچه هر دو حالت عدم توازن نامطلوب است، جای تعجب نیست که زیان و خسارت بیشتر از منفعت طلبی و سودجویی، نارضایتی به بار می آورد( دایر، ترجمه ی سپاه منصوری، ۱۳۸۶). مطالعات نشان میدهد که رضامندی زناشویی به سازگاری کلی فرد کمک می کند؛ یعنی همسرانی که از سازگاری زناشویی بالایی برخوردارند، عزت نفس بیشتری دارند و در روابط اجتماعی سازگارترند. سازگاری زناشویی نتیجه ی فرایند زناشویی و شامل عواملی مانند ابراز محبت و عشق همسران، احترام متقابل، روابط جنسی، تشابه نگرش، چگونگی ارتباط و حل مسئله است. عوامل متعددی رضامندی زناشویی زوجین را تحت تأثیر قرار می دهند که از آن جمله می توان به رضایت از خلق و خوی همسر، اعتماد، وفاداری و عشق و درآمد و اشتغال همسر اشاره کرد(شاکریان، ۱۳۸۵).
بایستی توجه داشت که رضامندی زناشویی می تواند دامنه ای از مطلوب تا نامطلوب را در برگیرد (مرادی، ۱۳۸۶). اینکه افراد در کدام قسمت این دامنه قرار می گیرند بایستی عواملی که در رضایت مندی زناشویی نقش دارند مورد بررسی قرار گیرد (اسچورمن و کروک^[۴۴]، ۲۰۰۱). محققانی مانند کلارک، فیتنس و بریستی^[۴۵] (۲۰۰۱) معتقدند که سازه هوش هیجانی، یا لااقل برخی از جنبه های آن ظرفیت غنی سازی یک ازدواج توأم با سازگاری و رضایت مطلوب و با ثبات را داراست. آنان بر این باورند که توانایی درک و پذیرش افکار، احساسات و عواطف یکدیگر در زندگی زناشویی، با احساس رضامندی بیشتری همراه است.یکی از عوامل مؤثر در رضامندی زناشویی اعتماد نسبت به محبت همسر و رضایت خاطر از توجه و محبت وی باید دانست( پاتریک^[۴۶]، ۱۹۵۵).
۲-۲-۶- ازدواج و خانواده در دوران نوین
در دوران نوین و در جوامع صنعتی، ماهیت و اشکال ازدواج و پیامدهای اجتماعی آن در خانواده و جامعه، اشکال، ساختار و ارزش های خانواده و به طور کلی الگوهای همسرگزینی و نظام خانواده تحت تأثیر صنعتی شدن دچار تغییر و تحول شده و در جوامع رو به توسعه با آهنگی آرام در حال تغییر است از جمله:
امروزه، شبکه خویشاوندی مبتنی بر تبار و طایفه در اکثر جوامع تأثیر خود را از دست داده است؛
ترویج ازدواج های غیرخویشاوندی به جای ازدواج های مبتنی بر خویشاوندی، به ویژه در نقاط شهری، روابط اجتماعی، روابط بین گروهی، رشد شخصیتی و بهبود نسل را دستخوش تغییر نمود.
با تغییر الگوی خانواده از گسترده به هسته ای، نحوه انتخاب همسر نیز در بسیاری جوامع تغییر یافته است، زیرا در خانواده گسترده، ازدواج مبتنی بر تصمیمات و نظریات افراد و اعضای خانواده بود، ولی با هسته ای شدن خانواده ها، حق انتخاب آزاد همسر در جامعه هنجار شده است؛
آزادی عمل زنان در ازدواج، تصمیم گیری در خانواده، عادی شدن طلاق و موارد مشابه، از جمله تغییرات ازدواج و خانواده محسوب می شود؛