۳-۳- روشها
۳-۳-۱- تهیه نانوکاتالیست TiO₂/SiO₂
در ابتدا محلول آمونیاک را به صورت قطره قطره به تیتانیوم تتراکلرید اضافه میکنیم تا زمانی که ۷PH= شود حجم مصرفی۳۰۰ میلی لیتر شده است، رسوب سفید رنگی به دست می‌آید که این رسوب را صاف میکنیم و با آب دیونیزه شستشو میدهیم، سپس سوسپانسیونی به حجم۵۰۰ میلی لیترکه تشکیل شده از رسوب و آب به علاوه اسید نیتریک با نسبت مولی۵/۰ را در دمای ۷۰ درجه سانتی‌گراد وتحت هم زدن شدید به مدت ۲۴ ساعت در درون دستگاه رفلاکس قرار میدهیم . بعد از گذراندن عملیات فوق یک سل نیمه شفاف حاصل میشود، که در مرحله بعد مقدار مناسبی از تترا اتیل اورتوسیلیکات را به سل حاصل اضافه میکنیم و آن را در دمای۷۰ درجه سانتی‌گراد تحت بهم زدن شدید قرار میدهیم و این کار را در مدت زمان یک ساعت انجام میدهیم، محلول در ابتدا کم کم به حالت ژله‌ای مایل به جامد در می‌آید، سپس ماده نیمه جامد را به درون آون منتقل کرده و در دمای۶۰ درجه سانتی‌گراد خشک میکنیم، در نهایت پودر به دست آمده که به صورت کریستالهای شیشه ای میباشد را در دماهای ۴۰۰ , ۵۰۰ , ۶۰۰ , ۸۰۰ , ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد درون کوره کلسینه میکنیم. اندازه ذرات و فعالیت فوتوکاتالیستی نانوکاتالیستهای تولید شده با بهره گرفتن از FT-IR و XRD (طیف سنجی پراش اشعه ایکس) و SEM مورد بررسی قرار دادیم . با بهره گرفتن از معادله شرر نانوکامپوزیت ساخته شده در حدود ۵/۹ نانومتر تخمین زده شده است.
۳-۳-۲- تهیه و طراحی فتورآکتور
در این مرحله, مطابق با شکل (۳-۱) دستگاهی طراحی کرده ایم که در این فتورآکتور اساس کار سادگی و ایجاد بازدهی بالا خواهد بود.
این دستگاه با طول ۵۰ سانتی متر، عرض ۳۵ سانتی متر، ارتفاع ۳۵ سانتی متر و حاوی هیتر مگنت دار و دارای اتصال حاوی لامپ UV که می تواند دارای ولت های متفاوت بوده و این دستگاه توسط لامپ های تنگستن نیز قرار خواهد گرفت که می تواند ولتاژ های متفاوتی باشد و قابل آزمایش خواهد بود. دیواره های این ظرف از شیشه ای قرارگرفته است که بازتاب نور تابیده شده در ابعاد خواهد بود.
شکل(۳-۱) فتورآکتور مورد استفاده برای حذف علف کش بنتازون طی فرایند UV- TiO₂/SiO₂

۳-۳-۳- حذف سم با بهره گرفتن از فتورآکتور
در این مرحله سوسپانسیونی به حجم ۱۰۰ میلی لیترکه حاوی ۲۰۰ میلی‌گرم بر لیتر نانوکاتالیست TiO₂/SiO₂ و ۲۰ میلی‌گرم سم علف کش بنتازون است را تهیه میکنیم. نمونه تهیه شده به داخل فتورآکتور منتقل می‌شود و به مدت نیم‌ساعت به وسیله هم زن مغناطیسی بهم زده می‌شود تا به تعادل برسد . سپس لامپ UV روشن می‌گردد تا نمونه تحت تابش نور UV قرار گیرد . در زمان های مختلف از سوسپانسیون مورد آزمایش به وسیله فیلتر سرنگی نانویی نمونه برداری کرده و برای تعیین غلظت علف کش بنتازون باقیمانده جذب آن به وسیله دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج ۳۳۵ نانومتر اندازه‌گیری می‌شود. سپس لامپ فتورآکتور را به لامپ تنگستن تغییر می‌دهیم و سوسپانسیون دیگری به روش بالا تهیه می‌کنیم و همانند روش قبل نمونه دوم را نیز مورد آنالیز قرار می‌دهیم . در این پروژه به منظور اندازه گیری غلظت علف کش بنتازون از طیف UV-Vis این ترکیب استفاده شده است.
فصل چهارم
نتایج
۴-۱- بحث و نتایج سنتز کاتالیزور TiO₂/SiO₂ در اندازه نانو
ناحیه پرتو x در طیف الکترومغناطیس در محدوده بین پرتو γ وپرتو فرابنفش قرار دارد. با بهره گرفتن از این ناحیه طیفی می‌توان اطلاعاتی در خصوص ساختار , جنس ماده و نیز تعیین مقادیر عناصر بدست آورد. از این رو روش های پرتو x در شیمی, کاربرد زیادی دارند.
شکل (۴-۱) طیف XRD نانوکاتالیست سنتز شده را نشان می‌دهد که نشانگر تشکیل فاز آناتاز دی‌اکسید‌تیتانیوم بر روی سیلیس آمورف است.
پیکهای مشاهده شده در زاویه های پراش ^o21/25 , ^o05/38 , ^o05/48 مربوط به فاز آناتاز دی‌اکسید‌تیتانیوم و پیک پهن مشاهده در زاویه پراش ^o21 مربوط به سیلیس آمورف است. (مطابقت با پیوست ۱)
داده‌های XRD در جدول (۴-۱) آورده شده‌اند.
جدول(۴-۱) داده‌های XRD نمونه سنتز شده

اندازه بلورها با استفاده رابطه Scheerer معادله(۴-۱) حدود ۹.۵ نانومتر محاسبه شده است.
(۱-۴)
D : اندازه نانوذرات = nm 5/9
K : ثابت = ۹/۰
λ : طول موج اشعه ایکس = A^O54/1 = nm154/0
β : پهنای پیک با بیشترین شدت در نصف ارتفاع پیک
θ : زاویه پراش
محاسبات:
_i=0.001745 ^oβ
β_۱=۰.۰۱۳۷۴۰ ^rad
β_۲=۰.۰۱۶۴۸۸ ^rad
β_۳=۰.۰۱۶۷۵۶ ^rad
نکته: β برحسب واحد درجه میباشد که برای جایگزاری در معادله شرر باید آن را به واحد رادیان تبدیل کرد.که یک واحد رادیان برابر با ۵۷.۲۹ درجه میباشد.
D₁=10.336128
D₂=8.891858
D₃=9.056002

در دو صورت اول اشکالاتی در صحت بیع و شرط نیست. و تنها در صورتهای سوم و چهارم اشکلاتی از سوی برخی فقهاء مطرح و جواب داده شده است. ^۲
بحث سوم: رد به مالک ثمن یا وکیل یا ولی مشروط در بیع خیاری به سه صورت متصور است:

1. 1. مشروط عبارت است از رد ثمن به خصوص مشتری

1. 1. مشروط عبارت است از رد ثمن به اعم از مشتری یا وکیل و یا ولی او به نحو عرضی

1. 1. مشروط عبارت است از رد ثمن به اعم از مشتری یا وکیل و یا ولی او به نحو طولی.

تعیین یکی از این سه صورت نیز منوط به جعل جاعل است و شرط به هر یک از این دو صورت جعل شود صحیح و نافذ آن است واشکالی در آن نیست.
در مقام اثبات نیز لفظ دال بر شرط دو گونه متصور است:

1. 1. لفظ در دلالت بر یکی از سه صورت فوق صراحت یا ظهور دارد.

1. 1. لفظ در دلالت بر یکی از سه صورت فوق مبهم است.

در صورت اول حکم روشن است و در صورت دوم قدر متیقن رد ثمن یه مشتری است.

۳-۶٫ تقسیم بیع خیاری از جهت انواع شرط رد ثمن

در مجموع نه صورت برای شرط رد ثمن تصویر شده است.

یک. شرط رد ثمن به صورت تعلیق باشد و خیار معلق به رد ثمن شود.
دو. شرط به صورت توقیت بوده و رد ثمن ظرف تحقق خیار باشد.
سه. خیار مقید به رد ثمن شرط بیع باشد؛ بدون اینکه تعلیق یا توقیت تحقق یابد. به عبارت دیگر تضییق در نفس جعل خیار باشد. در این صورت بایع در تمام وقت تعیین شده دارای خیار مقید و مضیق است.
چهار. رد ثمن قید فسخ باشد به این صورت که بایع در تمام اجزای زمان تعیین شده خیار و تسلط بر فسخ داشته داشته باشد با این شرط که فسخ هم زمان با رد ثمن یا متأخر از آن باشد.
پنج. رد ثمن فسخ فعلی باشد.
شش. رد ثمن قید انفساخ عقد باشد.
هفت. رد ثمن شرط وجوب اقاله بر مشتری باشد.
هشت. بایع بر مشتری شرط کند که مشتری با رد ثمن، مبیع را به او تملیک کند. در این صورت رد ثمن شرط وجوب معاوضه جدید می شود که بر عهده مشتری است.
نه. بایع شرط کند که با رد ثمن، مبیع ملک او شود. در این صورت چنین شرطی، شرط نتیجه می شود.
ظاهرا غیر از این نه صورت، صورت دیگری قابل تصور نیست؛ زیرا رد ثمن یا خود فسخ فعلی است یا شرط امر دیگری است. در صورت دوم یا شرط خیار است و یا شرط فسخ، یا شرط انفساخ است، یا شرط اقاله، یا شرط تملیک مجدد، یا شرط تملک مجدد. اگر شرط خیار باشد، یا به نحو تعلیق است یا توقیت و یا تقیید و شق دیگری متصور نیست.(شیخ انصاری،مکاسب،۵/۱۲۷).

۳-۷٫ احکام بیع خیاری

احکام بیع خیاری در هفت مسأله بیان می شود:

1. 1. حکم ثمنی که شرط رد آن می شود.

1. 1. مسقطات بیع خیاری

1. 1. حکم تلف مبیع یا تلف ثمن

1. 1. حکم تصرف منافی با خیار

1. 1. حکم اجاره مبیع

1. 1. حکم رد ثمن به مشتری یا وکیل یا ولی او

1. 1. جواز اشتراط خیار برای مشتری در صورت رد ثمن. (شیخ اصفهانی،حاشیه مکاسب،۴/۱۹۲-۱۹۳).

1. 1. ۱. حکم ثمنی که رد آن شرط می شود

ثمنی که رد آن شرط می شود یا شخصی است یا کلی در ذمه مشتری است و یا کلی در ذمه بایع است. در دو صورت اول یا بایع ثمن را قبض کرده است و یا قبض نکرده است.

1. 1. در صورتی که ثمن شخصی باشد و بایع آن را قبض کرده باشد، آیا بایع باید عین ثمن را رد کند یا می تواند بدل آن را بدهد؟اگر خیار مشروط باشد به برگرداندن عین ثمن، در صورت وجود عین ثمن، همان را برگرداند و در صورت تلف عین، خیار ساقط است. همچنین اگر خیار مشروط باشد به رد عین ثمن در صورت وجود آن، و رد بدل ثمن در صورت تلف آن، لازم است طبق شرط عمل شود. و اگر خیار مشروط به رد ثمن به صورت مطلق باشد و تصریح به رد عین یا بدل آن نشده باشد، در این صورت اگر عین موجود باشد شکی نیست که باید عین را برگرداند؛ اما اگر عین تلف شود این بحث مطرح است که آیا خیار ساقط است؛ یا خیار باقی است و باید بدل ثمن را برگرداند؟

مرحوم اصفهانی در این باره می فرماید: گرچه ظاهر ابتدایی رد ثمن، رد عین آن است ولی با توجه به این که اغراض عقلایی به اموال از حیث مالیتشان تعلق می گیرد نه از حیث شخصشان، لذا ظاهر رد ثمن رد عین ثمن در صورت وجود و رد بدل آن در صورت تلف است. بلکه این ظهور در حدی است که رد بدل رد عین ثمن شمرده می شود چنانکه در روایت اسحاق بن عمار آمده است(آنجا که می فرماید: إن أنا جئتک بثمنها- و إن جاء بثمنها) با این که در این روایت مفروض آن است که بایع به تصرف در عین ثمن محتاج است. افزون بر این در نزد مردم بناء این قسم از معامله بر تصرف در ثمن است. بنابراین در صورت اطلاق هیچ اشکالی در ثبوت خیار با رد مثل ثمن سزاوار نیست. ^۱
این مطلب در زمان ما که ثمن در معاملات پول نقد است بسیار واضح است. زیرا پول در زمان ما دارای ارزش ذاتی نیست و به صورت معمول عین و شخص پول متعلق غرض عقلا قرار نمی گیرد. افزون بر این در این معامله قرینه وجود دارد که مقصود رد عین ثمن نیست. زیرا کسی که به عین ثمن محتاج نیست انگیزه ای برای انجام چنین معامله ای ندارد.

2. 2. اگر ثمن کلی در ذمه مشتری باشد و آن را قبض کرده باشد، آیا مقتضای فسخ عقد و رد ثمن، اشتغال ذمه بایع به کلی ثمن است یا فردی که گرفته است؟

شیخ انصاری می فرماید: اگر شرط همان فرد مقبوض یا رد مثلش را بکند، حکم مطابق با مقتضای شرط خواهد بود. اما اگر شرط از این جهت مطلق باشد متبادر در این قسم از بیع به حکم غلبه، رد اعم از عین یا بدل است یا به صورت مطلق و یا تنها در صورت فقدان عین.
برخی از اخبار پیشین نیز تصریح بر این مطلب دارند. البته قدر متیقن از این اخبار صورت فقدان عین است. (شیخ انصاری، مکاسب، ۵/۱۳۳).
مرحوم نایینی ابتدا قول شیخ انصاری را تقویت می کند ولی در ادامه می فرماید: مگر اینکه گفته شود: بعد از تعیین کلی در فرد اخذ شده آنچه که به شخصه اخذ شده ثمن است و در نتیجه معنای رد ثمن چیزی است که فعلا ثمن است و مصداق دیگر ثمن نیست. (خوانساری، منیه الطلاب، ۳/۸۳).
مرحوم اصفهانی فرموده نائینی را تقویت کرده و می فرمایند: غایت آنچه که در توجیه قول به جواز رد بدل می توان گفت آن است که فسخ اقتضاء می کند که معاوضه از دو طرفش منحل شود و فرد مقبوض طرف معاوضه نیست تا آنکه با فسخ به مشتری برگردد؛ بلکه طرف معاوضه کلی است و معنای انحلال معاوضه نسبت به کلی در جایی که بایع ثمن را اخذ نکرده است و رجوع آن به مشتری، زوال اضافه ملکیت از بایع کلی است نه آنکه کلی ملک مشتری شود و معنای رجوع ثمن به مشتری بعد از قبض بایع آن است کلی ملک مشتری بر عهده بایع می شود کما اینکه به سبب بیع ملک بایع بر عهده مشتری بود.
ابشان در جواب این وجه می فرماید: گرچه طرف معامله عبارت است از کلی ثمن در ذمه مشتری، ولی این کلی ذمی به سبب فردش خارجی شده است؛ لذا دادن فرد واقعی دادن کلی است؛ زیرا کلی در ذمه و در خارج محفوظ است؛ در نتیجه طرف معاوضه بر فرد اخذ شده مستقر می شود و فسخ اقتضا می کند رجوع همین فرد را به عنوان اینکه رجوع کلی ای است که حقیقتا به وجود فردش موجود است نه به عنوان این که این فرد، فرد متعین است. و إلا کلی در ذمه مشتری مملوک نبود تا به سبب فسخ به او بازگردد و کلی ذمی در ذمه بایع اصلا طرف معاوضه نبود، لذا این که فسخ و رجوع به عوض، اشتغال ذمه بایع برای مشتری را نسبت به کلی ثمن اقتضا کند وجهی ندارد، و انتقال کلی ثمن به بایع تنها رفع انتقال آن را به بایع به سبب فسخ اقتضا می کند؛ نه اشتغال ذمه او را به آن، بلکه مقتضای رجوع کلی ثمنی که بایع از مشتری تملک کرده بود آن است که کلی ثمن به مشتری برگردد به سبب فردی که کلی در ضمن آن تعین یافته است. (شیخ اصفهانی، حاشیه مکاسب، ۴/۱۹۳-۱۹۴)

نمودار ۵-۲۷ تغییرات فشار سیال با سرعت ۱(m/s) ونسبت قطر ۷/۰ در حالت حرکت جسم ۸۸
نمودار ۵-۲۸ تغییرات نیروی فشاری با نسبت قطر برای سرعت های مختلف در حالت سکون استوانه ۸۹

نمودار ۵-۲۹ تغییرات نیروی فشاری با نسبت قطر برای سرعت های مختلف در حالت حرکت استوانه ۸۹
نمودار ۵-۳۰ تغییرات ضریب نیروی برشی با عدد رینولدز برای نسبت قطرهای مختلف در حالت سکون استوانه ۹۰
نمودار ۵-۳۱ تغییرات ضریب نیروی برشی با عدد رینولدز برای نسبت قطرهای مختلف در حالت حرکت استوانه ۹۱
نمودار ۵-۳۲ تغییرات ضریب پسا فشاری با عدد رینولدز با نسبت قطرهای مختلف برای استوانه ساکن ۹۲
نمودار ۵-۳۳ تغییرات ضریب پسا فشاری با عدد رینولدز با نسبت قطرهای مختلف برای استوانه متحرک ۹۲
نمودار ۵-۳۴ مقایسه نیروها برای یک پیگ واقعی و استوانه با نسبت قطرهای ۹/۰ و۹۵/۰ ۹۴
چکیده
پژوهش حاضر به منظور بررسی حرکت پیگ در خطوط لوله انجام پذیرفته است. باتوجه به اهمیت خطوط لوله در تامین منابع انرژی در جهان، پس از نصب و راه اندازی، تعمیر و نگهداری این خطوط از درجه اهمیت بالایی برخوردار می باشد که باعث شده امروزه توجه ویژه ای به طراحی پیگ ها بسته به نوع استفاده ای که می شود، صورت گیرد. بدین منظور با آغاز به مطالعه گسترده ادبیات پژوهش، ضمن ارائه یک مدل ساده شده از پیگ به صورت یک جسم استوانه ای در جریان سیال درون لوله، سرعت و گرادیان فشار سیال و تغییرات سرعت جسم به صورت تئوری مورد مطالعه قرار می گیرد و نتایج تئوری و تجربی سایر منابع نیز بیان می گردد.
سپس نیروهای پسا و برا بر اساس نتایج تجربی و معادلات حاکم بر جریان سیال بررسی می شود. از این رو جهت تحلیل دقیق تر با بهره گرفتن از نرم افزار فلوئنت میدان های سرعت، فشار، تنش برشی روی دیواره جسم و نیروهای وارد بر آن نمایش داده می شود. با مقایسه میان کلیه نتایج بدست آمده و همچنین بیان نتایج تجربی برای یک پیگ واقعی، میزان دقت و صحت پژوهش جهت بالا بردن راندمان پیگ مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
کلمات کلیدی: پیگ- سرعت سیال- گرادیان فشار سیال- تنش برشی- نیروی پسا و نیروی برا
مقدمه
امروزه صنعت نفت و گاز در جهان یکی از مهمترین و حیاتی ترین صنایع موجود می باشد. در کشور ما نیز به لحاظ منابع عظیم زیرزمینی نفت و گاز، حجم عظیمی از منابع درآمدی کشور از این راه تأمین می شود. لذا گسترده ترین مراکز صنعتی کشور در این زمینه است. حفاری چاه ها، مراکز بهره برداری، خطوط انتقال، ایستگاه های تقویت و تقلیل فشار، صنایع پتروشیمی و… را می توان در این زمینه نامبرد که بدون شک این صنایع در جهان جزو بزرگترین مراکز فنی و مهندسی هر کشوری می باشند.
پس از اینکه چاه های نفت و گاز حفر گردیدند وملزومات بهره برداری بر روی آنها نصب شد باید برای انتقال به مراکز پالایشی، صنعتی و مصرفی از خطوط لوله^[۱] استفاده شود. خطوط لوله به عنوان شاهرگ اصلی انتقال انرژی در جهان به شمار می آیند. پس از اینکه خط لوله ای نصب و به بهره برداری رسید، عوامل گوناگونی از جمله خوردگی^[۲]، خرابی لوله و گرفتگی خط، تعمیر خط لوله را ضروری می سازد. در هنگام نگهداری خط و حفاظت از آن در برابر عوامل مخرب از وسایل مختلفی برای جلوگیری و یا به تعویق انداختن خرابی لوله ها استفاده می شود، یکی از پر کاربردترین این وسایل پیگ^[۳] می باشد. پیگ ها، ابزارهایی هستند که داخل خط لوله توسط جریان سیال اعم از نفت، گاز، آب و… حرکت می کنند. معمولا برای از بین بردن مواد ته نشین شده که موجب مسدود شدن یا کند شدن جریان در خط لوله می شوند و یا شناسایی نقاط آسیب دیده، ترکها و خوردگی ها در خطوط لوله از این وسیله بازرسی استفاده می شود.
فصل اول
کلیات
۱-۱ بیان مساله
پیگ وسیله ای است که به شکل های مختلف و بسته به نیاز ساخته می شود. به منظور استفاده از آن، آن را در ابتدای خط قرار داده و به وسیله فشار سیال پشت آن به جلو می رانند و در انتها از خط خارج می کنند. از پیگ ها برای بالا بردن مقدار جریان عبوری از خط لوله استفاده می شود. هرگونه کاهش در ابعاد داخلی خط لوله باعث کاستن از میزان جریان عبوری از آن می شود. عملا نمی توان از یک خط انتظار بازده ۱۰۰% را داشت. اصطکاک و سایر عوامل فیزیکی باعث کاستن از میزان جریان سیال درون لوله می شوند. گرد و غبار همراه با گاز، پارافین ها، آب، سیالات چند فازی و شن و ماسه درون چاه که به همراه نفت و گاز خارج می شود باعث بروز مشکلاتی در امر انتقال می گردند. در تمام حالات گفته شده، آلودگی های همراه با مواد استحصالی باعث افزایش مقاومت در مقابل عبور جریان شده و راندمان خط را کاهش می دهند، در نتیجه هزینه انتقال افزایش می یابد.
به عمل استفاده از پیگ در داخل لوله، پیگ رانی گفته می شود. پیگ های اولیه برای تمیز کردن لوله به عنوان روشی کم هزینه وسریع مورد استفاده قرار می گرفته اند؛ ودر حال حاضر نیز پیگ رانی معمولی (برای تمیزکاری) استفاده ی فراوانی دارد. پیگ رانی هوشمند^[۴] نیز وظایفی از قبیل نظارت بر بدنه لوله وضبط اطلاعات هندسی لوله را نیز به عهده دارد. اندازه گیری میزان جریان عبوری از خط و مشاهده کاهش زیاد در جریان عبوری نشان می دهد که زمان آن فرا رسیده که خط موردتوجه قرار گیرد. تمیز کردن دوره ای به وسیله پیگ راهی است که ازخورده شدن لوله توسط مواد خورنده همراه با سیال جلوگیری می کند.
در این پایان نامه به بررسی حرکت یک جسم استوانه ای درون لوله به عنوان مدل ساده شده ای از یک پیگ، تحلیل دینامیکی^[۵] آن و مقایسه محاسبات هندسی ونرم افزاری با نتایج تحلیلی و تجربی یک پیگ واقعی پرداخته می شود. از آنجا که بررسی حرکت جسم جامد درون لوله به پارامترهای گوناگونی بستگی دارد بدست آوردن فرمولی جامع که این پارمترها را به هم مرتبط سازد عملا غیرممکن است به همین دلیل ساده سازی هایی در هنگام بدست آوردن وحل معادلات حاکم بر جریان صورت می پذیرد. جواب های بدست آمده باید با نتایج آزمایشگاهی و نیمه تجربی مقایسه شود تا از میزان دقت آنها اطلاع حاصل گردد. امروزه حل عددی و نرم افزارهای کامپیوتری کمک فراوانی به این امر نموده اند.
۱-۲ اهمیت وضرورت تحقیق
با پیشرفت علم و دانش و کشف منابع جدید انرژی همچون انرژی خورشیدی^[۶] وانرژی هسته ای^[۷] هنوز هم بدون شک، سوخت فسیلی^[۸] به جهت هزینه، سهولت مصرف و تبدیل به انرژی، فراوانی کاربرد و مزایای بسیاردیگر، منبع انرژی بی رقیب در جهان است. هرچندانرژی نفت و گاز درجهان رو به اتمام است اما براساس تحقیقات وپیش بینی های صورت گرفته تا افزون بر ۵۰ سال آینده نیز خطوط لوله به عنوان مهم ترین و اصلی ترین وسیله ی انتقال انرژی در جهان مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
خطوط انتقال همانند رگ های بدن انسان، ماده حیاتی صنایع را به مراکز صنعتی، مصارف خانگی و پایگاه های صادراتی منتقل می کنند. بدیهی است امور مربوط به خطوط لوله انتقال نفت و گاز، خود یکی از با اهمیت ترین مسائل در صنعت است. طراحی، نصب، تعمیرات و حفاظت خطوط لوله از عمده ترین مسائل در این زمینه می باشد. گسترش روز به روز خطوط لوله در جهان واهمیت نگهداری وایمنی آن به خصوص لزوم نگهداری وبازرسی های پیوسته خطوط لوله باقدمت بالا، باعث شده است که به تازگی توجه بیشتری به مبحث پیگ و پیگ رانی معطوف شود.
مثال های زیر اهمیت بهره برداری و استفاده از حداکثر راندمان خط را نشان می دهند:

1. 1. هر یک درصد افزایش در کارایی یک خط لوله گاز که روزانه ۱۰۰ میلیون فوت مکعب معادل ۸/۲ میلیون مترمکعب گازرا انتقال می دهد، می تواند خروجی گاز در انتهای خط را روزانه یک میلیون فوت مکعب معادل ۰۲۸/۰ میلیون مترمکعب افزایش دهد.

1. 1. هرسه درصد افزایش در کارایی یک خط لوله نفت خام که روزانه ۵۰ هزار بشکه نفت خام معادل ۱۳۵۹۵۰ مترمکعب را جابجا می کند، می تواند خروجی درانتهای خط را روزانه ۱۵۰۰ بشکه معادل ۴۰۷۹ مترمکعب افزایش دهد.

در ایران نیز حدود ۱۴ هزار کیلومتر خطوط لوله با قدمت بالا وجود دارد که عملیات پیگ رانی هوشمند جهت بازرسی وضعیت داخلی آنها (خوردگی ، نشتی و…) انجام می گیرد. بسته به نوع استفاده از پیگ به عنوان تمیز کننده لوله یا ابزار تست های غیر مخرب^[۹] میزان اثر دینامیکی سیال پشت پیگ همواره اهمیت دارد، لذا برای آن که متوجه شویم پیگ با چه سرعتی حرکت کند ودر طول مسیر چه سرعتی داشته باشد باید تحلیل دقیقی از این اثرهای دینامیکی داشته باشیم تا بتوان آنها را کنترل کرد.
در زیر نمونه هایی از خرابی های خطوط لوله نمایش داده شده است.
جدول ۱-۱ انواع خرابی های خط لوله

۱۵-کتان،هنری،فلسطین و حقوق بین الملل،ترجمه غلامرضا فدایی عراقی،امیرکبیر،چاپ اول،۱۳۵۴
۱۶-ممتاز،جمشیدورنجبریان،امیرحسین،حقوق بین الملل بشردوستانه مخاصمات مصلحانه داخلی،انتشارات کمیته ملی حقوق بشردوستانه و نشر میزان،چاپ اول،تهران،۱۳۸۴
۱۷-ممتاز،جمشید،حقوق بین الملل سلاح های کشتار جمعی،ترجمه امیرحسین رنجبریان،انتشارات دادگستر،چاپ اول،تهران،۱۳۷۵
۱۸-نوس بام ،آرتور. ،تاریخ مختصر حقوق بین الملل،زیر نظر دکتر احمد متین دفتری ،امیرکبیر چاپ اول،تهران ،۱۳۳۷
۱۹-هنکرتز،ژان ماری،دوسوالدیک،لوئیس،حقوق بین الملل بشردوستانه عرفی،ترجمه دفتر امور بین الملل قوه قضاییه جمهوری اسلام و کمیته بین المللی صلیب سرخ،جلد اول ،انتشارات مجد،چاپ دوم،تهران،۱۳۸۷
۲۰-فراسیون،منصور،راهنمای سازمان ملل متحد، وزارت علوم و آموزش عالی ،تهران ،۱۳۵۴
۲۱- شریعت قربانب،محمدجواد،حقوق کیفری بین المللی ،نشرجنگل،،چاپ اول،تهران،۱۳۸۴
ب)مقالات فارسی
۱-البرزی،مسعود،حقوق بشر و حقوق بشردوستانه،نشریه حقوق اساسی،ش۸،۱۳۸۶
۲-باقرپوراردکانی،عباس،تعهدعام دولتها به رعایت و کسب اطمینان از رعایت حقوق بین الملل بشردوستانه،مجموعه مقالات سالنامه ایرانی حقوق بین الملل و تطبیقی،ش۲،۱۳۸۵
۳-بوردال،لیس اس:حقوق بشردوستانه بین المللی،رویه های فعلی و چالش ها،مجموعه مقالات نخستین همایش حقوق بشردوستانه بین المللی در دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران،نشر سرسم،چاپ اول،تهران،۱۳۸۲
۴-تقی زاده، زکیه، هواوندی، فاطمه، کاوشی در مشروعیت استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در حقوق بین الملل. فصلنامه مطالعات بین الملل (Jsi) شماره ۳،زمستان ۱۳۹۱،
۵-جلیلی،سعید،نظریه اجتناب ناپذیرجنگ هاو تحول آن در کشور شوروی،مجله روابط بین الملل،مرکز مطالعات عالی بین الملل،دانشکده حقوقدانشگاه تهران،شماره۱۰،پاییز۵۶
۶-حبیب زاده،توکل،حقوق بین الملل بشردوستانه و مبارزه با تروریسم،مجله معارف اسلامی و حقوق،دانشگاه امام صادق،ش۱،۱۳۸۶
۷-رمضانی قوام آبادی،محمدحسین،تاملی بر منابع قراردادی حقوق مخاصمات مسلحانه غیر بین المللی،الهیات و حقوق،مجله تخصصی دانشگاه علوم اسلامی،ش۱۳، ویژه حقوق،۱۳۸۳
۸-رنجبریان،حمید،حمایت از غیرنظامیان در مخاصمات مسلحانه،مجموعه مقالات همایش تحولات اخیر حقوق بشردوستانه بین المللی در دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران،نشرسرسم،چاپ اول،تهران،۱۳۸۲
۹-شهبازیری،ارامش،چالش های مهفوم رزمنده در حقوق بشردوستانه بین المللی،پژوهش های حقوقی ،شهر دانش،ش۱۴،تابستان۱۳۹۰
۱۰-ضیایی بیگدلی،محمدرضا،توسعه و تحول حقوق بشردوستانه در بستر رویه بین المللی معاصر،مجموعه مقالات همایش اسلام و حقوق بین المللی بشر دوستانه،انتشارات مشترک کمیته بین المللی صلیب سرخ و کمیته ملی حقوق بشردوستانه هلال احمر جمهوری اسلامی ایران،چاپ اول،تهران،زمستان۱۳۸۶
۱۱-ضیایی بیگدلی،محمدرضا،نگرشی اجمالی به حقوق جنگ،مجله حقوقی،دفتر خدمات حقوق بین الملل،شماره۶،تابستان و پاییز۶۵
۱۲-ضیایی بیگدلی،محمدرضا،حقوق جنگ و رفتار با اسیران جنگی،مجله حقوقی دفتر خدمات حقوق بین الملل،شماره۸،بهار و تابستان۶۶
۱۳-ضیایی بیگدلی،محمد رضا،مشروعیت جنگ و توسل به زور از دیدگاه حقوق بین الملل،مجله سیاست خارجی،دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی،شماره۲،تابستان۱۳۷۰
۱۴-مصطفی فروتن، مسئله بیطرفی و توقیف و بازرسی کشتی های تجاری در ارتباط با جنگ تحمیلی،مجله سیاست خارجی ،شماره۳، تیر وشهریور۱۳۶۶،ص ۵۷۴)
۱۵-میرزایی ینگجه، سعید، ضرورت توسعه و تدوین حقوق بین المللی جنگ، مجله سیاست خارجی، شماره ۲ سال دوم، تیر – شهریور ۶۷، ص ۳۸۲
۱۶-نوبهار رضا،بررسی قرارداد حمایت از اموال فرهنگی به هنگام نزاع مسلحانه و اعمال آن در جنگ عراق علیهایران،مجله حقوقی،دفتر خدمات حقوقی بین المللی،ش۱۶و۱۷،۱۳۷۱۷۲
اسناد:
اسنادژنو
۱)قرارداد ژنو راجع به بهبود سرنوشت مجروحان و بیماران نیروهای مسلح هنگام اردو کشی،۱۲ اوت۱۹۴۹
۲)قرارداد ژنو راجع به بهبود سرنوشت زخمداران و بیماران و غریقان نیرو های مسلح در دریا،۱۲اوت۱۹۴۹
۳)قرداد ژنو راجه به معامله با اسیران جنگی
۴)قرارداد ژنو راجع به حمایت از افرادکشوری در زمان جنگ،۱۲ اوت ۱۹۴۹
۵)پروتکل اول الحاقی به کنوانسیون ژنو مورخ ۱۲ اوت۱۹۴۹ در خصوص حمایت از قربانیان مخاصمات مسلحانه بین المللی،ژنو،ژوئن۱۹۷۷
۶)پیش نویس قواعدی که برای محدود کردن خطراتی که در زمان جنگ بر جمعیت غیرنظامی وارد میشود،کمیته بین المللی صلیب سرخ،۱۹۵۶

سند لاهه
۱) دستور العمل سن رمو در موردحقوق بین الملل قابل اعمال در مورد مخاصمات مسلحانه در دریا،ژوئن۱۹۹۴(۷
منابع انگلیسی
کتب
۱- Bothe. M, Partsch & K.J. Solf. W. 1989. New Rules for Victims of Armed Conflict; Commentary on Two Protocols Additional to the Geneva Conventions of 1949.The Hague. Nijhoff.
۲- Cassasa, A.1979. The Humanitarian Law of Armed Conflict. Naple.
۳- Castren, E. 1954.The Present Law of War and Neutrality. Helsinki.
۴- Delbez, L .1969. Les Principles Generaux du Droit International Public, L.G.D.J. Paris.
۵- Greenwood, C.2000. International Humanitarian law (Laws of War) in Kalshoven. The centennial of the first International Peace Conference, Reports and Conclusions. The Hagre/ London/Boston. 214.
۶- Henckaerts, Jean., Marie and Doswald Beck, Louise. 2005. Customary International Humanitarain Law. Cambridge University Press.
۷- L.C., Green.1993. The contemporary Law of Armed Conflict. Manchester, New York.
۸- Rosenblad, E.1979. International Humanitarian Law of Armed Conflict. Geneva.
مقالات
۱- Bodansky, D.2003. Legal Regulation of the Effects of Military Activity on the Envirronment.
۲- Castren, E. 1954. The Peresent Law of War and Neutrality.Helsinki.

- تدوین طرح کسب و کار
- نمونه سازی و آزمون محصول
- تولید نیمه صنعتی و آزمون بازار حرفه‌ای
- بازاریابی و آزمون بازار
- شروع تولید و عرضه و معرفی به بازار با حمایت مراکز رشد
- تأمین مالی، سرمایه گذاری و راه اندازی کسب و کار
- تولید و عرضه محصول در ظرفیت واقعی
- تحقیقات بازار و دریافت بازخورد از بازار
- تشخیص فرصت‌های کارآفرینی مجدد (شرکتی/سازمانی)
- پژوهش و توسعه و نوآوری مجدد
تحصیلات دانشگاهی می‌تواند با ترویج فرهنگ کارآفرینی در دانشجویان و آموزش مهارت‌های کارآفرینی به آنان و با ایجاد بانک ایده‌ها و مسایل واقعی ، فراهم کردن بانک اطلاعات کارآفرینی و سرمایه گذاری، زمینه لازم برای شروع فرایند کار آفرینی توسط دانشجویان را فراهم کند و با حمایت‌های مشاوره‌ای در تدوین طرح کسب و کار و عرضه امکانات لازم در مرکز رشد دانشجویان را تا پایان مرحله نهم حمایت کند. کسانی که تا این مرحله را با موفقیت طی نمایند، آماده تاسیس کسب و کار جدید هستند و با ورود به بازار قادرند ظرفیت‌های تولید و اشتغال جامعه را افزایش دهند. از این رو، دانشگاه پویایی رشد اقتصادی و بهبود رفاه عمومی را فراهم می‌کند(ملک پور و علی احمدی ، ۱۳۹۱).

۲-۱۱- آیا آموزش کارآفرینی مفید و اثرگذار است؟
رابرت رانستات^[۳۲] ، استاد مدرسه علوم اقتصادی هاروارد آمریکا ، در یکی از تألیف های خود به نام آموزش و تربیت کارآفرینان نوپا ، رابطه‌ی میان آموزش و موفقیت در امر کارآفرینی را به تفصیل شرح داده و حتی در مورد این که چه دروسی باید به کارآفرینان نوپا آموزش داده شود مطالب زیادی آورده اما با وجود این تا به حال در مورد نحوۀ تدریس مواد آموزشی کارآفرینی تحقیق‌های کمی انجام شده است. در گذشته، افسانه‌ای شایع بود که کارآفرینان دارای ویژگی ذاتی هستند و این ویژگی‌ها که همراه با آن‌ها متولد می‌شود شامل : ابتکار، روحیه‌ی تهاجمی، تحرک، تمایل در به بارگیری خطر، توان تحلیلی و مهارت در روابط انسانی است. بنابراین، فرض اساسی افسانه این بود که کارآفرینان با آموزش ، پرورش نمی‌یابند. اما امروزه ، کارآفرینی به عنوان یک رشته‌ علمی شناسایی شده و فروپاشی این افسانه‌ی قدیمی را به دنبال داشته است .رشته‌ علمی کارآفرینی همانند تمامی رشته‌های دیگر، دارای الگوها ، فرایندها و فضایی است که باید دانش مربوط به آن‌ها کسب شود(پرهیزگار و همکاران،۱۳۸۳).
در هر صورت ساختار دوره آموزشی جدید ، بر اساس نظر پایه گذاران آن ، که معتقدند اتخاذ یک رویکرد جدید نتایج مثبت و سودمندی را در دوره‌های آموزش کارآفرینی به بار آورده و با الگوها و روش‌های قدیمی آموزش کلاس‌های سنتی تفاوت بنیادین دارد( همان).
کارآفرینان نه تنها می‌توانند از اشتباه‌های مربیان غیررسمی خود بیاموزند ، بلکه با مطالعه و تربیت رسمی، مستعد یادگیری هستند. کتاب‌ها و دوره‌هایی در مورد شکل دهی کسب و کار جدید با سرعت زیاد در حال افزایش هستند. افزون بر کتاب‌ها و دوره‌ها ، مجموعه‌ی جدیدی از برنامه‌های آموزشی برای پر کردن شکاف اطلاعاتی و دانشی برای کارآفرینانی طراحی شده که هم اکنون در حال پی گیری کسب و کارشان هستند. برنامه‌های مبتنی بر آموزش بر مبنای این فرض عمل می‌کنند که اگر فقط ما وسایل مناسب و اثرگذار برای مرتبط کردن منابع برگرفته از دانشگاه‌ها، مدارس فنی و دانشکده‌ها را به جامعه‌ی کسب و کار جدید پیدا کنیم ، آن وقت ما واقعی می‌توانیم ابتکارهای صنعتی را تقویت کنیم(رحمتی و همکاران،۱۳۸۹).
روند رشد کارآفرینی و اثرگذاری آموزش‌ها و کارآفرینی در اواخر دهه هشتاد میلادی و به دنبال آن توسعه‌ی آموزش‌ها ی تخصصی کارآفرینی در دهه نود نشان می‌دهد که آموزش‌های کارآفرینی نه تنها باعث رشد کمی کارآفرینان شد بلکه موجب تحول در نسل‌های کارآفرینی و ارتقای سطح مهارت‌های کارآفرینی به ویژه در طراحی راهبردهای کسب و کار و مدیریت بنگاه داری با توجه به تغییرهای سریع در حوزه‌ی اختیاری می‌شد(همان).
۲-۱۲- دلایل نیاز به درس کارآفرینی در دانشگاه‌های کشور
یکی از چالش‌های پیش روی جوامع مختلف، دانش آموختگان فاقد توانایی‌های فردی و مهارت‌های لازم برای راه اندازی کسب و کار مناسب است. این امر، آماده سازی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را به وسیله توسعه فرهنگ کارآفرینی در آنان مسلم می‌سازد. آماده سازی در مورد کارآفرینی نبایستی بعد از فارغ‌التحصیلی باشد. بلکه این امر بایستی در حین تحصیل انجام شود و لازم است روح کارآفرینی در دانشگاه‌ها پرورش داده شود. در این راستا ، بازنگری در رشته‌های دانشگاهی و سرفصل‌های دروس آموزشی در تمامی مقاطع به ویژه در دانشگاه‌ها و در جهت تأمین منافع ملی امری لازم و تاسیس رشته‌های علمی به ویژه علومی که خلاء آن‌ها در کشور محسوس است، ضروری به نظر می‌آید (ملکی، ۱۳۸۶).
به طور کلی دلایل نیاز به ارائه درس کارآفرینی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- تقویت ساختارهای دانایی محور در تولید علم و فن
- توجه به تولید علم و تولید ثروت از دانش
- ایجاد توان شناسایی نیازهای جامعه و تطبیق تخصص و تحصیلات
- ایجاد و پرورش فرهنگ کارآفرینی
- ایجاد توانایی کار گروهی
- بالا بردن توان ارزش آفرینی
- آشنایی با منابعی که به دانشجویان در جهت شناسایی فرصت‌های جدید و ایجاد توان پردازش ایده‌های نو کمک خواهد کرد.
- ایجاد توانایی ارزیابی اقتصادی از طرح تجاری
- ایجاد توان شناسایی تحولات در نیازهای جامعه
- درک مفهوم کارآفرینی در ارتباط با توسعه اقتصادی
- ایجاد و تقویت برخی بسترها و ظرفیت‌های بالقوه برای مسائل علمی حل نشده، نیازهای کشور و ایده‌های نو
- تشویق و گسترش خلاقیت برای خلق کسب و کارها و مفاهیم کسب و کار جدید
- افزایش پویایی و بالا بردن قدرت تجزیه و تحلیل دانشجویان در شناسایی بازار، تکنولوژی، فرصت‌های مالی و اقتصادی
- شناسایی قوت و ضعف کسب و کارهای موجود، تجزیه و تحلیل فرصت‌ها و تهدیدها و ارائه راهکارهای بهبود آن‌ها( ملکی، ۱۳۸۶).
۲-۱۳- روحیه کارآفرینی
 پرورش روحیه کارآفرینی در افراد غیر کارآفرین از اهمیت فوق‌العاده ای برخوردار است و از این رو فعالی تهای آموزشی برای تربیت کارآفرینان در دستور کار بسیاری از مراکز آموزش کارآفرینی قرار گرفته، چرا که لازمه توسعه کارآفرینی، آموزش آن است(مقدسی، ۱۳۸۶).
تلاش‌های دائمی مک کلاند^[۳۳] در حوزه کارآفرینی باعث شد که شایستگی‌های شخصیتی کارآفرینان به عنوان ویژگی‌هایی دائمی، وارد حوزه تحقیقاتی کارآفرینی شود، بر اساس این مدل، کارآفرینان دارای پنج ویژگی توفیق طلبی (پیشرفت طلبی)، ریسک پذیری، استقلال طلبی، خلاقیت، اراده یا کنترل درونی هستند که این ویژگی‌های شخصیتی جزء مؤلفه‌های روحیه کارآفرینی به شمار می‌روند که هر یک به تفصیل در زیر آورده شده است( نقل از سیادت و همکاران، ۱۳۹۱).
۱- مخاطره پذیری: عبارت است از پذیرش مخاطره‌هایی که می‌توانند از طریق تلاش‌های شخصی مهار شوند. مخاطره پذیری شامل تمایل به مدیریت و بر عهده گرفتن امور و اختصاص منابع به فرصت‌هایی است که احتمال تقبل هزینه شکست معقولی را نیز همراه دارند. شاید یکی از گسترده‌ترین ویژگی‌های ذکر شده از کارآفرینان یا کارآفرینی تمایل به پذیرش مخاطره است. مک کله لند(۱۹۶۲) ادعا کرده بود که افراد با نیاز به موفقیت بالا تمایل بیشتری به قبول مخاطره دارند. کارآفرین وقت، تلاش و اعتبار کاری‌اش را در معرض مخاطره قرار می‌دهد و منابع مالی را در یک کار مخاطره آمیز سرمایه گذاری می‌کند، در این کار، عدم قطعیت و مخاطره ناشی از شکست وجود دارد، به همین دلیل، کار آفرینان به یادگیری مدیریت مخاطره و تحمل ابهام برای خود و دیگران تمایل دارند و شکست در یک پروژه را به عنوان یک تجربه یادگیری تلقی می‌کنند(کیاکجوری و همکاران، ۱۳۹۱). تحقیقات نشان می‌دهد که کارآفرین خواه زن باشد خواه مرد، شخصی است میانه رو، که حساب شده مخاطره می‌کند. او لزوماً در پی فعالیتی نیست که مخاطره آن زیاد باشد، بلکه مایل است مقدار متوسطی از مخاطره را که برای شروع فعالیت اقتصادی «معمولی» تلقی می‌شود، بپذیرد و در این حد حاضر می‌شود تا پول، امنیت ، شهرت و موقعیت خود را به مخاطره اندازد(همان).
۲- کنترل درونی: نگرانی مهمی که اکثر مردم هنگام تشکیل یک فعالیت کارآفرینانه نوپا با آن مواجه می شوند این است که آیا انگیزه و توان لازم را نه تنها برای شکل دادن اولیه سازمان جدید، بلکه برای اداره و رشد آن دارا هستند یا خیر؟ افراد با مرکز کنترل بیرونی معتقدند که وقایع بیرونی که خارج از کنترل آن هاست، سرنوشت شان را تعیین می کند. به عبارت دیگر، کارآفرینان موفق به خود ایمان دارند و موفقیت یا شکست را به سرنوشت، اقبال یا نیروهای مشابه نسبت نمی دهند(هزارجریبی، ۱۳۸۹).
۳- توفیق طلبی: نیاز به توفیق طلبی عبارت است از تمایل به انجام کار در استانداردهای عالی، جهت پیش گرفتن از رقبا و تعیین استاندارد توسط خود فرد. در حوزه تحقیقات مربوط به خصوصیات شخصیتی و کارآفرینی مفهوم نیاز به موفقیت توجه زیادی را به خود جلب کرده است. مطالعات «مک کله لند^[۳۴]» (۱۹۶۲) مفاهیم اولیه نیاز به موفقیت را مورد بررسی قرار داده‌اند «مک کله لند» معتقد است که انگیزه موفقیت بالا با برخی از جنبه‌های عملکرد مخاطره آمیز مرتبط می‌باشد. وی همچنین بیان می‌دارد که نیاز به توفیق در افرادی که فعالیت‌های اقتصادی خود را آغاز نمایند، بالاتر می‌باشد. این افراد مایل هستند تا همواره در چالش باشند و در راه رسیدن به اهداف قابل دسترس و همچنین نسبت به عملکرد خود، بازخورد مکرر و منظم زمانی نیاز دارند. این افراد ترجیح می‌دهند تا شخصاً مسئولیت حل مشکلات، تعیین اهداف و دست‌یابی به آن‌ها را از طریق تلاشی شخصی خود بر عهده گیرند. به طور خلاصه وی استدلال می کند افرادی که نیاز به توفیق بسیار زیادی دارند، دارای ویژگی‌های ذیل می‌باشند: ۱-مسئولیت شخصی برای تصمیم گیری را ترجیح می‌دهند. ۲-مخاطره پذیری آن‌ها متوسط است.۳- به دریافت بازخورد از نتایج تصمیمات خود علاقه‌مند می‌باشد. «مک کله لند» (۱۹۶۲) در تحقیقات خود نتیجه گیری می کند که نیاز به توفیق، انگیزه اصلی توسعه اقتصادی در کشورها بوده و در تصمیم گیری فرد برای کارآفرین شدن تاثیر بسزایی دارد( نقل از سعیدی کیا، ۱۳۸۲).
۴- خلاقیت: خلاقیت، همانا توانایی خلق ایده‌های جدید است که این ایده‌ها ممکن است به محصولات یا خدمات جدید نیز منجر شوند. تورنس^[۳۵] (۱۹۷۴) فرایند «حساس شدن به مسائل، نقص‌ها، پیدا کردن نقاط مبهم در معلومات، مشخص نمودن مشکل، جست و جو برای راه حل، حدس زدن و صورت بندی فرضیه‌ها درباره نواقص، آزمون فرضیه‌ها، تغییر در فرضیات و آزمون فرضیه‌ها، تغییر در فرضیات و آزمودن مجدد آن‌ها و در نهایت اتصال عناصر مختلف به یکدیگر» را خلاقیت می شما رد. برای ارائه تعریف دقیق از خلاقیت، باید ابتدا جایگاه نوآوری را مشخص کرد. نوآوری همانا ارائه محصول، فرایند و خدمات جدید به بازار می‌باشد و خلاقیت نیرویی است که در پس نوآوری نهفته است( به نقل از مقصودی، ۱۳۸۴).
نوآوری فرآیندی است که خلاقیت را به محصول تبدیل می‌کند. بنابراین، نوآوری متمایز از خلاقیت (ایجاد یک فکر یا محصول جدید) است. فعالیت نوآوری در تعریفی که «شومپیتر^[۳۶]» از کارآفرین می‌دهد، یک ویژگی واضح و آشکار است. «شومپیتر» (۱۹۳۴) نقش کارآفرین را به عنوان یک میانجی تحقیق تعریف کرده و کارآفرین را به عنوان مرد فکر و مرد عمل می‌بیند «دراکر» بعداً نقش نوآور بودن کارآفرین را گسترش داده و نوآوری را به عنوان ابزار خاص کارآفرینان تشریح می‌کند. نوآوری ضرورتاً پرداختن به کار جدید نیست. نوآوری ابزار ویژه کارآفرینی است. نوآوری می‌تواند یک روش جدید برای یک کار قدیمی باشد(یک روش قدیمی برای انجام کار جدید است). «گیلفورد» خلاقیت را تفکری واگرا می‌داند که به جهات مختلف سیر می‌کند و برای حل مسئله به خلق راه حل‌های بسیار متنوع و نوین می‌پردازد. کارآفرین از میان ایده‌های ناشی از خلاقیت خود و یا دیگران و ترکیب آن با فرصت‌های بازار، این ایده را با تلاش پیگیر و مستمر به یک فرصت کارآفرینانه تبدیل می‌کند و با راه اندازی کسب و کار به آن عینیت می‌بخشد. هم نوآوری و هم خلاقیت، از اجزای لاینفک کارآفرینی می‌باشند و به گفته «پیتر دراکر^[۳۷]» (۱۹۸۵) وجود نوآوری در کارآفرینی به قدری ضروری است که می‌توان ادعا نمود کارآفرینی بدون آن وجود ندارد و خلاقیت نیز بدون نوآوری نتیجه‌ای ندارد(همان).
۵-استقلال: استقلال نیروی برانگیزاننده که فرد با این ویژگی احساس می‌کند که بر سرنوشت خود کنترل دارد، کاری را برای خود انجام می‌دهد و آقای خودش است. استقلال طلبی (یا به عبارت دیگر، بی‌علاقگی به کار کردن برای دیگران) همانند نیرویی است که باعث می‌شود که کارآفرین تمام مخاطره‌ها و ساعت‌های طولانی کار خسته را برای ایجاد فعالیت کارآفرینانه نوپا به جان بخرد. نیاز به استقلال طلبی همانند نیاز به موفقیت از ویژگی‌های افراد کارآفرین تلقی می‌شود، نیاز به استقلال طلبی به عنوان تمایل به مستقل بودن و خود هدایتی تعریف می‌شود، نیاز به استقلال طلبی به عنوان یک انگیزه اساسی برای دانشجویانی که ممکن است علاقه‌مند به کار کردن در شرکت‌های کوچک‌تر باشند، پیشنهاد می‌شود(شریف زاده و زمانی، ۱۳۸۵). نیاز به استقلال طلبی عنصر محوری مورد علاقه کارآفرین می‌باشد. نیاز به استقلال ویژگی‌هایی است که به عنوان یک نیروی انگیزشی مهم برای کارآفرینان بر آن تاکید شده است. در واقع، نیاز به استقلال را نمی‌توان با عباراتی نظیر «کنترل داشتن بر سرنوشت خویش» «کاری را برای خود انجام دادن» و «رئیس خود بودن» تعریف کرد. در واقع نیاز به استقلال، عاملی است که سبب می‌شود تا کار آفرینان به اهداف و رویاهای خود دست یابند. البته داشتن استقلال، یک زندگی راحت را تضمین نمی‌نماید. بیشتر کارآفرینان ساعات زیادی را در روز کار می‌کنند، علی رغم محدودیت‌های اقتصادی و محیطی، خود تصمیم می‌گیرند، کارها را به شیوه خود انجام می هند، طبق برنامه خود عمل می‌نمایند و سودی که خود ایجاد نموده‌اند را برداشت می‌کنند و آنچه حاصل می‌شود، رضایت آن‌هاست(همان). پرورش روحیه کارآفرینی در افراد غیر کارآفرین از اهمیت فوق‌العاده ای برخوردار است. از این رو فعالیت‌های آموزشی برای تربیت کارآفرینان در دستور کار بسیاری از مراکز آموزش کارآفرینی قرار گرفته، چرا که لازمه توسعه کارآفرینی، آموزش آن است و رشد روحیه کارآفرینی فرایندی پرورشی است(مقدسی، ۱۳۸۶).
۲-۱۴- برنامه درسی آموزش کارآفرینی
برنامه درسی کارآفرینی از نظر ماهیت باید مبتنی بر رویکرد چند رشته‌ای^[۳۸] باشد. این برنامه باید قواعد پیچیدگی علوم را نشان دهد و همان گونه که افراد دارای استعدادها، انگیزه‌ها و هویت‌های پیچیده‌اند این برنامه باید نیازهای متنوع آن‌ها را مرتفع نماید( لوسزکیو^[۳۹] ، ۲۰۰۸).
برنامه درسی کارآفرینی باید دارای پنج بعد( ای) باشد: محیط^[۴۰]، اقتصاد ^[۴۱] ، کارآفرینان^[۴۲]، شرکت^[۴۳]( بنگاه) و پیچیدگی.^[۴۴] در خصوص محیط، به بررسی این موضوع می‌پردازد که محیط چگونه بر رفتار جوامع و افراد اثر می‌گذارد. در زمینه اقتصاد، منعکس کننده استراتژی‌های است که برای موفقیت در این محیط مورد نیاز است. در بخش کارآفرینان، فراگیران با افراد کارآفرین جامعه خود مصاحبه می‌کنند و از این طریق ذهنیت و آمادگی کارآفرینی را کسب می‌نمایند و با دشواری‌ها و فرصت‌های شروع کسب و کار در جامعه خود آشنا می‌شوند. در رابطه با شرکت یا بنگاه؛ فراگیران از طریق تحلیل محیط، اقتصاد و کارآفرینان چارچوبی برای طراحی یک واحد بنگاه فراهم می‌کنند و بخش پنجم یعنی پیچیدگی نشان دهنده پیچیدگی عمل کارآفرینی و تأثیر متغیرهای مختلف بر کارآفرینی است(شرفی و همکاران،۱۳۹۱).