۵-۲-۲- پاسخ به سئوال دوم تحقیق

سئوال دوم تحقیق عبارت بود از : وضعیت عوامل اصلی مرتبط بر توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری چه می­باشد؟
در این تحقیق برای نقش عوامل مرتبط با توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری استان مازندران، از نتایج مرور مبانی نظری و مطالعات پیشین تحقیق (نتایج پژوهش­های داخلی و خارجی مشابه) و مصاحبه با خبرگان موضوع استفاده گردید. مطابق نتایج این مطالعات کتابخانه­ای و میدانی عوامل مرتبط بر توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری استان مازندران عبارتند از شش عامل :

عامل محیطی و نهادی: این عامل زمینه­ ساز کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری، محیط تصمیم ­گیری و نهادهای مربوط حاکم بر این محیط می­باشند و با مؤلفه ­هایی چون استقرار آموزش، تحقیق و توسعه، شبکه ­های کارآفرینی و محیط­های حمایتی، حمایت­های حرفه­ای و حمایت از نهادهای آموزشی، حمایت تکنولوژیک و تحقیق، سیستم حمایت خدماتی و سازمانی اندازه گیری می شوند.
عامل سیاست­ها و محیط­های قانونی: این عامل چارچوب سیاست گذاری و حمایت­های دولتی ، تعاونی های گردشگری را شامل می شود و با مؤلفه ­هایی چون سیاست­های حمایتی دولت از کارآفرینی تعاونی­های گردشگری (همانند حمایت بیمه­ای ، حمایت مشاوره­ای) و ترتیبات قانونی مناسب کارآفرینی تعاونی­های گردشگری (همانند ایجاد بسترهای قانونی و شفاف نمودن قوانین مرتبط) سنجیده می شود.
عامل اقتصادی: این عامل تسهیلات و قوانین مالیاتی و حمایت­های مالیاتی و سرمایه- گذاری مرتبط با تعاونی­های گردشگری­ها را شامل می­ شود و با مؤلفه ­هایی چون حمایت از سرمایه گذاری مخاطره آمیز و دسترسی به وام و سرمایه و حمایت های مالی و اعتباری سنجیده می شوند.
عامل فرهنگی- اجتماعی: این عامل مرتبط با فرهنگ جامعه در خصوص کارآفرینی و هنجارهای اجتماعی در این خصوص می باشد و با مؤلفه هایی چون حمایت فرهنگی، هنجارهای اجتماعی ، فرهنگ کارآفرینی مشوق سنجیده می شود.
عامل زیرساخت­ها: این عامل مربوط به شرایط و بسترها و زیرساخت های فیزیکی می باشد که نبود و یا کمبود آنها مانع توسعه کارآفرینی در تعاونی های گردشگری است و یا روند آنها را آهسته می کند. زیر ساخت­های کارآفرینانه عناصری همچون تسهیلات و امکانات زندگی (آب ، برق، جاده و… )، خدمات و عوارض می باشند که بر کسب و کار و توسعه آنها در ارتباط می­باشند.
عامل ویژگی­های فردی: علاوه بر موارد مذکور بر توسعه تعاونی­های گردشگری، ویژگی­ها و شاخص­ های شخصیتی، روانشناختی و اجتماعی کارآفرینان بسیار مهم است که ماهیت غالب آنها ذاتی است و در برخی زمینه­ ها از طریق اکتساب موارد دیگری تقویت و پررنگ تر می­ شود. این عامل با مؤلفه ­هایی چون برخورداری از دانش تخصصی کارآفرینی گردشگری، آموزش مهارت کارآفرینی گردشگری، برخورداری از تجربه، قصد و انگیزه کارآفرینی، درک امکان­پذیری کارآفرینی، توفیق طلبی، هوشیاری و خلاقیت کارآفرینانه، احساس تعلق، ریسک پذیری، همکاری و مشارکت، تشخیص فرصت­های گردشگری اندازه گیری می شود. مطابق با نتایج تجزیه و تحلیل آزمون t تک نمونه ­ای ، از نظر پاسخگویان، از ۴۱ مؤلفه شناسایی شده برای توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری ۳۴ مؤلفه در شش عامل نهادی و محیطی، سیاست­ها و رویه­های قانونی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، زیرساختی و ویژگی های فردی مورد موافقت نمونه آماری برای توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری استان مازندران بوده است.

۵-۲-۳- پاسخ به سئوال سوم تحقیق

سئوال سوم تحقیق عبارت بود از : رتبه ­بندی (اولویت­ بندی) عوامل مرتبط بر توسعه کارآفرینی تعاونی­های گردشگری چه می­باشد؟
در این تحقیق جهت بررسی رتبه عوامل اصلی و مرتبط بر کارآفرینی در تعاونی های گردشگری از آزمون فریدمن بر روی داده ­های حاصل از نظرات پاسخگویان استفاده گردید. مطابق نتایج این آزمون اولویت عوامل اصلی مرتبط بر توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری استان مازنداران به ترتیب عبارت است از عامل زیرساخت ها، عامل اقتصادی، عامل اجتماعی – فرهنگی، عامل سیاست و رویه­های قانونی ، عامل ویژگی های فردی و در نهایت عامل نهادی و محیطی.
همچنین در خصوص عوامل اصلی مرتبط بر توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری مطابق با آزمون فریدمن مؤلفه­ های احداث زیرساخت­های بهداشتی در شهرها و روستاهای استان، وجود امنیت عمومی در منطقه و بهبود وضعیت جاده­ها و فرودگاه­ها در استان بیشترین اولویت را بر توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری استان مازندران دارد و همچنین از نظر پاسخگویان کمترین اولویت را بر توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری استان مازندران، مؤلفه­ های تأسیس دفاتر خدمات مسافرتی در مراکز شهرستان، اختصاص فضا و مکان کافی در منطقه برای ایحاد کسب و کارهای مرتبط با تعاونی­های گردشگری و میزان ریسک پذیری اعضای تعاونی دارد.

۵-۲-۴- مقایسه دستاوردهای تحقیق با مطالعات مشابه

همانطور که مشاهده شد مطابق نتایج این تحقیق از عوامل مرتبط برای بهبود کارآفرینی تعاونی­های گردشگری ، عوامل نهادی و محیطی، سیاست­ها و رویه­های قانونی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، زیرساخت­ها و ویژگی­های کارآفرینانه می باشد. با مرور مطالعات مشابه داخلی و خارجی مشاهده می­ شود که نتایج حاصل با نتایج محققان دیگر هم خوانی دارد.
به طوری که در خصوص ارتباط عوامل نهادی و محیطی رکن الدین افتخاری و همکاران (۱۳۹۳) به این نتیجه دست یافت که فراهم بودن شرایط محیطی و نهادی می ­تواند تقویت کننده­ این امر باشد تا ساکنین علاقمند و دارای روحیه کارآفرینی بتوانند ایفای نقش کرده و ظرفیت­های خود را برای کارآفرینی گردشگری به کار گیرند. همچنین کومپولا (۲۰۱۴) در مطالعه خود به این نتیجه رسید که در توسعه توریسم روستایی فنلاند نقش شهرداری ­ها بسیار پررنگ می باشد.
در خصوص ارتباط سیاست­ها و رویه­های قانونی بر توسعه کارآفرینی، صالحی (۱۳۸۱) هم به این نتیجه دست یافته بود که سیاست­هایی که فرد کارآفرین با آن در محیط خود روبرو می­باشد بر تقویت فضای نوآوری و افزایش انجام فعالیت­های کارآفرینانه وی تأثیر می­ گذارد.
همچنین نتیجه ارتباط عوامل اقتصادی بر بهبود کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری با نتایج مطالعات رکن الدین افتخاری و همکاران (۱۳۹۳) و آگلی مرزیجرانی و همکاران (۱۳۹۰) همخوانی دارد. مطابق نتایج مطالعه رکن الدین افتخاری و همکاران (۱۳۹۳) از دیدگاه صاحب نظران در شهرستان فیروزکوه مهمترین عامل تأثیرگذار بر کارآفرینی گردشگری عامل اقتصادی است. لذا مطابق نتایج این تحقیق در توسعه کارآفرینی گردشگری در شهرستان فیروزکوه عامل اقتصادی مثل وجود سرمایه مالی کافی، وام­های کم بهره،یارانه­های دولتی، حمایت­های بیمه­ای و مشاوره­ای و …. از پایه­ های اساسی برای شکل­ گیری کارآفرینی بوده می­باشد. همچنین آگلی مرزیجرانی و همکاران (۱۳۹۰) در مطالعه خود به این نتیجه دست یافتند که جهت توسعه گردشگری در استان مرکزی بایستی حمایت­های مالیاتی و سرمایه ­گذاری کافی از شرکت­های گردشگری به عمل آید.
در خصوص ارتباط عامل اجتماعی و فرهنگی بر توسعه کارآفرینی در تعاونی های گردشگری آگلی مرزیجرانی و همکاران (۱۳۹۰)، صالحی (۱۳۸۱) هم به این نتیجه در خصوص تأثیر فرهنگ بر توسعه کارآفرینی در تعانی­های گردشگری رسیدند. آگلی مرزیجرانی (۱۳۹۰) در مطالعه خود به این دست یافت که در استان مرکزی مشارکت مردم محلی در بعد مدیریتی، آگاه­سازی و مطلع کردن مردم محلی جهت تعامل با طبیعت­گردها در بعد اجتماعی و فرهنگی و مؤلفه وقوف اعضای تعاونی به نقش­های دوگانه اقتصادی- اجتماعی تعاونی­ها در فعالیت­های طبیعت­گردی روستایی در بعد بوم­شناختی، دارای بیشترین اهمیت در توسعه تعاونی های گردشگری می باشند. همچنین صالحی (۱۳۸۱) در مطالعه خود به این نتیجه دست یافت که فرهنگ در توسعه کارآفرینی دارای اولویت و اهمیت می­باشد.
از طرف دیگر آگلی مرزیجرانی و همکاران (۱۳۹۰) هم به این نتیجه رسید که از عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری در استان مرکزی توسعه عوامل رفاهی و زیرساخت­های آن می باشد.
در نهایت ارتباط ویژگی­های شخصیتی کارآفرین همچون خلاقیت، تجربه کاری در توسعه تعاونی­های گردشکری هم در مطالعات رکن الدین افتخاری و همکاران (۱۳۹۳) مقیمی و همکاران (۱۳۸۷)، عابدی (۱۳۸۱) و کومپولا (۲۰۱۴) تأکید شده است. رکن الدین افتخاری و همکاران (۱۳۹۳)، در مطالعه­ ای خود به این نتیجه دست یافته اند که در توسعه کارآفرینی گردشگری ویژگی­های فردی و اجتماعی همچون روحیه و اندیشه­ی کارآفرینانه تأثیر ویژه­ای دارد. همچنین مقیمی و همکاران (۱۳۸۷) در مطالعه خود به این نتیجه دست یافتند که مهارت­ های کارآفرینان در سه دسته مهارتهای شخصی(نوآوری، ریسک پذیری، پذیرفتن چالش­ها و جستجوی فرصت­ها در تغییر)، مهارت های ارتباطی( تعامل مؤثر با دیگران، مذاکره و چانه­زنی، نفوذ و رهبری اثربخش) و مهارتهای فرایندی (توانایی در برنامه­ ریزی و سازماندهی، توانایی در اجرای برنامه، توانایی در تجزیه و تحلیل محیط) در توسعه کارآفرینی نقش ویژه­ای دارد. عابدی (۱۳۸۱) هم در تحقیق خود به این نتیجه رسید که ویژگی های شخصیتی کارآفرینان همانند خلاقیت، انگیزۀ پیشرفت، تمایل به ریسک­پذیری، عزم و پشتکار و استقلال­طلبی ، از عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی می باشد. در نهایت کومپولا (۲۰۱۴) در مطالعه خود به این نتیجه رسیده است که ویژگی­های کارآفرینان همانند نوآوری، تعهد و ریسک پذیری مهترین عامل اثر گذار بر توسعه کارآفرینی بر گردشگری روستایی می باشد.

۵-۳- نتیجه گیری

با توجه به مباحث مطرح شده جهت توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری در استان مازندران نتایج زیر ارائه می شود :
توسعه صنعت گردشگری به طور اعم و توسعه تعاونی­های گردشگری امری است که نیازمند عزم و اراده راسخ تمامی مردم و دست اندر کاران و مسئولان است. از این رو سرمایه گذاری در زمینه انسجام فعالیت­های آموزشی و اطلاع رسانی به مردم و برقراری ارتباط نزدیک بین مردم و مسئولان به عنوان مهمترین گام در این مضوع تلقی می­گردد.
با توجه به اهمیت توسعه کارآفرینی در تعاونی­ های گردشگری، مدیران و برنامه­ ریزان بخش گردشگری و تعاون برای پیشرفت این صنعت و توسعه پایدار اقتصادی استان مازندران می­بایست مواردی چون ارائه تسهیلات ویژه برای تعاونی­های گردشگری، حمایت از تعاونی­ها در هنگام بروز مشکلات طبیعی، ارائه اقلام مورد نیاز تعاونی­ها با تسهیلات بیشتر و نظایر آن را در نظر بگیرند.
ایجاد و توسعه یک گروه کارشناسی فرابخشی از محققان و برنامه­ ریزان جهت توسعه برنامه­ ها و یکپارچه­سازی فعالیت­های اجرایی دستگاه­های دولتی مرتبط با بحث گردشگری استان در نهادهایی نظیر استانداری یا اداره کل تعاون استان، می تواند از عوامل گسترش کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری در مازندران باشد.
برای تقویت تعاونی­های گردشگری در استان مازندران برگزاری دوره­ های تقویت مدیریتی و توانمندسازی مدیران جهت اداره کارآمد تعاونی­های گردشگری می باشد.
حضور قوی و مؤثر وزرات تعاون در تشکیل تعاونی­های گردشگری جهت تأمین مالی، اداره و برنامه­ ریزی در سال­های اولیه و کاهش حضور آن در طول زمان و واگذاری سهام به مردم منطقه از جمله دیگر مواردی می­باشد که بر توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری ارتباط دارد.
آموزش و بهبود توان اعضای تعاونی در تقویت آداب و رسوم و صنایع محلی با هدف کاهش آثار و پیامدهای نامطلوب ناشی از رواج گردشگری و آموزش و توجیه مردم محلی در جهت استقبال و رغبت به پذیرش گردشگران و تعاملات سازنده با گردشگرها از عواملی می­باشند که بر توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری استان مازندران ارتباط دارند.
تدوین ضوابط مشخص جهت ایجاد همکاری­های رسمی بین تعاونی­های گردشگری و سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و تقویت ارتباط بین تعاونی گردشگری کشور با سازمان جهانی گردشگری جهت اخذ کمک­های فنی، ارتباطات و اطلاعات، اخذ وام و اعتبار، تبادل آمار و فعالیت­های تبلیغاتی از دیگر عوامل توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری می باشد.
توسعه تعاملات تعاونی­های گردشگری با سازمان­هایی مانند بنیاد مسکن، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت تعاون، سازمان محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و غیره با هدف تقویت زیرساخت­های گردشگری می ­تواند نقش بسزایی در گسترش تعاونی­های گردشگری در استان باشد.
احداث زیرساخت­های بهداشتی در شهرها و روستاهای کشور، تأمین و بهبود امنیت عمومی در مناطق گردشگری، بهبود وضعیت جاده ها و فرودگاه­ها ، احداث مجتمع­های خدماتی رفاهی بین راهی در مسیرهای اصلی شهرستان­های کشور و کمک به ایجاد استراتژی بهینه برای قیمت­ گذاری هتل­ها و سایر خدمات نقش بسزایی در بهبود زیرساخت­های گردشگری و در نتیجه توسعه کارآفرینی در تعاونی­های گردشگری دارد.
با توجه به اینکه احداث تأسیسات اقامتی، خصوصا هتل­های ۳ ستاره، ۴ ستاره، ۵ ستاره سرمایه گذاری های زیادی را طلب می­ کند فرهنگ احداث اقامتگاه­های کوچک و ارزان قیمت به صورت تعاونی شود تا از این طریق مشکل کمبود تأسیسات مقدماتی رفع شود.
همچنین در برخی مکان­های توریستی که بازدید از آنها به صورت فصلی و دوره ای است و ساخت اقامتگاه ها و واحدهای اقامتی چندان مقرون به صرفه نیست، در محوطه­هایی که از لحاظ ایمنی و بهداشتی مناسب هستند اردوگاه­هایی به صورت تعاونی احداث شوند و چادرهای بهداشتی نصب گردد تا از این طریق معضل اقامتگاه و محل استراحت گردشگران در زمان بازدید حل شود.
منابع و ماخذ
منابع و ماخذ:
آگلی مرزیجرانی، ا، قلی نیا، ج، تقدیسیی، ا: امکان سنجی پیاده سازی، توسعه و تقویت طبیعت گردی (اکوتوریسم) روستایی توسط تشکلهای تعاونی در سطح استان. نشریه تعاون، سال بیست و دوم، شماره ۷، ص­ص ۶۵-۸۷، ۱۳۹۰٫
اداره کل تعاون استان گیلان: امکان­سنجی ایجاد تعاونی­های گردشگری، ۱۳۸۶٫
احمد پور داریانی، م: کارآفرینی و نقش آن در اقتصاد ملی. مجموعه مقالات همایش کارافرینی و فناوری های پیشرفته تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۰٫
احمدپورداریانی، م، امیر، ع: نقش و جایگاه کارآفرینی در نیل به رشد و توسعه اقتصادی، مجله اقتصادی، شماره ۶۹ و ۷۰ ، ص­ص ۵-۲۲ ، ۱۳۸۶٫
ابوالحسنی، ف، کیانی، ص، موسوی، م: تدوین استراتژی توسعه گردشگری در مناطق کویری و بیابانی (مطالعه موردی شهرستان کویری خور و بیابانک)، مجله علمی- پژوهشی آمایش سرزمین، دوره چهاردهم، شماره دو ، ص­ص ۱۴۱-۱۶۱، ۱۳۹۱٫
احمد امینی، ز، امانی تهران، م، ابراهیم سقزجی، م: شناسایی عوامل موثر بر توسعه کارافرینی با رویکرد زنجیره ارزش، فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی، شماره چهارده، ص­ص ۳۶ – ۴۷، ۱۳۸۹٫
استاد حسین، ر: صنعت گردشگری و جنبه های اقتصادی آن. نشریه های تازه های اقتصادی، شماره ۹۰، ص­ص ۸-۲۵، ۱۳۷۹٫
باهر، ح: دگر اندیشی پیرامون گردشگری (ایرانگردی و جهانگردی). فصلنامه مطالعات مدیریت، شماره ۲۰، ص ص ۹۳-۱۰۸، ۱۳۷۷٫
تولایی، س: مروری بر صنعت گردشگری، انتشارات دانشگاه تربیت معلم، تهران، ۱۳۸۶٫
جعفرزاده، م، بازرگان، ع: تحلیل وعامل مؤثر در کارآفرینی دانش‌آموختگان دانشگاه تهران. فصلنامه فرهنگ مدیریت، سال دوم، شماره هفتم، ص­ص ۵-۲۲، ۱۳۸۳٫
چراغعلی، م: بررسی و شناخت موانع موجود در توسعه کارآفرینی بخش صنعت و کشاورزی استان گلستان. سازمان صنایع و معادن استان گلستان، ۱۳۸۳ .
حاجی نژاد، ع، پورطاهری، م، احمدی، ع: تاثیرات گردشگری تجاری بر توسعه کالبدی فضایی مناطق شهری مطالعه موردی: شهر بانه. پژوهش های جفرافیایی انسانی، شماره ۷۰، ص­ص ۹۱-۱۰۹، ۱۳۸۸٫
حبیب پور، ک، عنبری، م، گنجی، ا: تعاونی­های گردشگری، پدیده­ای نوین در توسعه صنعت توریسم (مطالعه موردی استان مازندران). نشریه تعاون، دوره جدید، شماره ۱۴۲، ص­ص ۵۸-۶۵، ۱۳۸۳٫