نظریه­ های تناسب سازمانی فناوری اطلاعات و ارتباطات از جمله مدل تناسب بین وظیفه و فناوری ^[30]که توسط گودهیو مطرح شده است ، به منظور درک بهتر طیف گسترده­ای از عوامل سازمانی ارائه شده ­اند که به­ کارگیری راهبردی فناوری اطلاعات و ارتباطات را تحت تاثیر قرار می­ دهند. در شکل 2-8 شمای کلی از مدل تناسب وظیفه با فناوری ارئه شده است. (Goodhue & Thompson, 1995)
وظیفه
فناوری
فرد
تناسب بین
وظیفه -فناوری
ارزشیابی کاربر
عملکرد
شکل 2 8. مدل تناسب وظیفه با فناوری
همان­گونه که در شکل 2-8 مشاهده می شود؛ در مدل سه عامل کاربر، فناوری و پیچیدگی وظایف سازمانی که باید توسط سیستم­های فناوری اطلاعات و ارتباطات پشتیبانی شود؛ مدنظر قرار می­گیرد. این مدل براین فرض استوار است که اگر سیستم های فناوری اطلاعات و ارتباطات از وظایف سازمانی به خوبی پشتیبانی نماید احتمالا بیشتر مورد استفاده قرار خواهد رفت و وظایف فرد را نیز هماهنگ می­سازد. زیرا کاربران از روش­هایی استفاده می­ کنند که وظایفشان را کامل و با بیشترین منافع انجام دهند. و اگر فناوری اطلاعات و ارتباطات مزیت رقابتی موجود را ارائه نکند استفاده نخواهد شد.

هر چند در این مدل به وجوه جدیدی از فناوری یعنی هماهنگی یا تناسب میان کاربر و فناوری ونیز میان وظیفه و فناوری توجه شده است، اما تعامل میان کاربر و وظیفه که مهمترین عامل برای اجرای پروژه­ های فناوری اطلاعات و ارتباطات است بررسی­نمی شود(Tisknakis & Kouroubali, 2009).

1. 1. نظریه یکپارچه پذیرش و به کارگیری فناوری^[31]

این نظریه را می توان حاصل تلفیق سازه­های اصلی چندین مدل مشهور در زمینه پذیرش فناوری دانست. هدف این نظریه دست­یافتن به دیدگاهی واحد درباره پذیرش کاربران است. محققین (Venkatesh, Morris & Davis, 2003) دریافته­اند که حوزه ­های سیستم­های اطلاعاتی یا فناوری اطلاعات با مدل­های متعددی در حوزه­ پذیرش فناوری مواجه هستند. فلذا ضرورت یکپارچه­کردن مدل­ها در قالب تئوری یکپارچه پذیرش و به­ کارگیری فناوری وجود داشته است.
در این حوزه نویسندگان مدل­های پذیرش فناوری را در حوزه­ مطالعات منطقی در چهار سازمان مختلف در بین افرادی که فناوری نوین در محیط کارشناسان به آن­ها معرفی شده بود مورد سنجش قرار دادند. ارزیابی در سه مرحله­ زمانی مختلف پیش از آموزش، یک ماه بعد از اجرا و سه ماه بعد از اجرای سیستم که در حقیقت بهره­ گیری واقعی بیش از 6 ماه از مرحله­ پیش از آموزش رخ می دهد. ارائه متغیّیر­های میانجی دیگر شامل تجربیات، سن و جنس بوده است که نتایج نشان می دهد که قدرت پیش ­بینی مدل افزوده شده است.
این نظریه مدیران را یاری می دهد که احتمال پذیرش فناوری جدید را در درون سازمان ارزیابی کنند. همچنین موجب شناخت عواملی می­ شود که پذیرش فناوری جدید را تحریک می­ کنند. از زمان شکل­ گیری این نظریه در سال 2003، محققان مختلف به آزمون آن در پذیرش فناوری پرداخته­اند. جنسیت، تجربه و سن به عنوان متغییرهای تعدیل­گر در مدل اصلی تعیین شده ­اند.
در نهایت شکل2-9 به عنوان مدل معرفی شده است.
استفاده واقعی
قصد استفاده
عملکردمورد انتظار
تلاش مورد انتظار
تاثیرات اجتماعی
اعتماد
تسهیل شرایط
شکل 2 9. مدل مفهومی تحقیق
سایر متغییرها شامل عملکرد مورد انتظار با تلاش مورد انتظار – تاثیر اجتماعی و شرایط و تجهیزات است.در تحقیق انجام شده مدل تا 70% قابلیت پیش ­بینی رفتار را داشته و مقیاس­های ارزیابی مدل هم تا حدود 40% بهبود یافته است (Venkatesh, Morris & Davis, 2003). مروری بر تحقیقات پیشین برپایه­ی تئوری بهبود یافته پذیرش و به­ کارگیری فناوری در تحقیقی (Li & Kishore, 2006) شاخص­ های ارزیابی جدیدی در حوزه­ این تئوری مطرح شد که در بین جمعیت­هایی از گروه ­های متعدد انجام شد که بر خصوصیات جمعیت شناختی چون جنس و دانش اولیه و دانش ویژه در حوزه ی وبلاگ و تجربه کارکردن با آن تاکید شده بود.
داده ­ها در سه مرحله تحلیل شد. در مرحله­ نخست روایی سوالات سنجیده شد و در مرحله­ دوم فاکتورها مورد سنجش قرار گرفت در مرحله ی سوم پرسشنامه سنجیده شد.
در تحقیقی که در حوزه ی فناوری های همراه انجام شده است (Carlsson, Carlsson, Hyvonen, & Puhakaine, 2006). فاکتور علاقه نیز به مدل اضافه شده که در زمان استفاده از آن اثبات می­ شود بخشی از کاربرد استفاده از سیستم را توجیه می­نماید. تاثیرات اجتماعی نیز رابطه مثبتی با قصد استفاده داشته است.
در این تحقیق زمانی که در حوزه چند سیستم مرتبط با فناوری همراه مدل تحقیق مورد بررسی قرار گرفت عامل قصد استفاده در بهره­ گیری به عنوان متغییر وابسته مطرح است که توسط عملکرد و تلاش مورد­انتظار و تاثیرات اجتماعی بیان می­ شود. در این تحقیق تجهیزات رابطه مستقیمی با استفاده نداشته است. در تحقیق دیگری که در حوزه­ خدمات همراه انجام شده است(Knutsen, 2005). اطلاعات در دو بازه­ی زمانی جمع شده است: مرحله­ استفاده­ی آزمایشی از خدمات و دو هفته پس از پایان دوره آزمایشی اطلاعات مورد سنجش قرارگرفته است. عملکرد و تلاش مورد­انتظار بیشترین رابطه را با قصد استفاده داشته است. همچنین رابطه عامل عملکرد مورد انتظار در مشتریانی که سن بیشتری دارند مهم­تر ارزیابی شده است.
در تحقیقی شاخص­ های سنجش نظریه­ یکپارچه­ی پذیرش و قبول فناوری در مطالعه­ ای میان فرهنگی مورد سنجش قرارگرفته است. نمونه­های مورد مطالعه در کشورهای گوناگون شامل دانش آموزان در سطوح متوسطه و آموزش عالی در کشورها بوده که از خدمات وب­سایت­ها استفاده می­نموده ­اند. کشورهایی که در آن پرسشنامه ­ها ترجمه و توزیع شد شامل جمهوری چک، یونان، هند، مالزی، نیوزیلند، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی، انگلستان و ایالات متحده بوده است. نتایج بیانگر آن است که شاخص­ های پرسشنامه به اندازه ی کافی قابل ترجمه از زبانی به زبان دیگر هستند و این شاخص ­ها عناصر میان فرهنگی را پوشش نمی­دهند(Oshlyansky, Cairns, & Thimbleby, 2007).
ی. تحقیقات در حوزه ی پذیرش فناوری در سازمانها با محوریت فناوری اطلاعات
هر چند فناوري اطلاعات و ارتباطات به عنوان يك فناوري جديد در دهه 90 وارد بازار شد لیکن به دلیل پتانسیل­های بالای آن به سرعت توسعه يافت. اين فناوري به دليل عمومي بودن آن با ساير فناوريها تفاوت اساسي دارد. به اين معني كه نه تنها در حوزه خود تاثيرگذاراست، بلكه در كل فعاليت­هاي سازمان نیز تاثير بسزايي در تسهيل انجام امور و بالا­بردن بهره­وري و كارايي دارد. بنابرین يكي از بزرگترين فرصتها و چالشهايي كه سازمانهاي امروزي با آن مواجه هستند استفاده از فناوري­هاي اطلاعات درسطوح مختلف سازمان می­باشد.
علیرغم انجام تحقیقات متعدد طی دو دهه­ اخیر در زمینه پذیرش یا عدم پذیرش فناوری­های جدیدی که در سازمان اجرا می شود؛ شناسایی عواملی که با پذیرش و استفاده ی فناوری­های جدید توسط کارکنان جهت بهبود بهره­وری و عملکرد رابطه دارد همچنان تحت بررسی بوده و موضوع جالبی برای پژوهشگران است. که در ذیل عناوین برخی از امور پژوهشی پیشین ذکر می گردد:
جدول 2 4. پذیرش فناوری در مطالعات داخلی پیشین