۸/۸

۲/۱

۱۰

۱/۱۸

۶/۴

۶/۵

۶/۷

۱/۲۰

۱

۴/۶

۱/۲۳

۱۳

۲/۱۱

۲/۲۴

مقایسه شاخص قیمت ها در دهه های ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ با قیمتهای دهه ۱۳۵۰ شمسی، بخوبی تأثیر افزایش قیمت نفت بر تورم را نشان می دهد. درحالی که بین سالهای ۱۹۷۰-۱۹۶۲ اقتصاد کشور شاهد ثبات قیمت، هم از نظر ارزش کلی فروشی و هم جزئی فروشی بود، از سال ۱۹۷۱ به بعد فشار تورم روبه فزونی نهاد و به سطح بالای ۵/۱۵ درصد برای قیمت های خرد و ۹/۱۵ برای قیمت های کلی در سال ۱۹۷۴ رسید.^[۲۰۶]

کاتوزیان نقش نفت را در ترکیب با فرهنگ عمومی و عادت های مردم به عنوان عوامل افزایش تورم در دورۀ پهلوی مطرح می کند، به اعتقاد او: “در کشورهای نفت خیز، انبساط پولی، تورم زا است. در جامعه ای که خودنمایی مهمترین عامل تعیین منزلت اجتماعی است، مازاد پول نفد مردم صرف خرید کالا می شود و هنگامی که به این دلیل و دلایل دیگر، تورم به عارضه ای روزمره تبدیل می شود، آنها که پول نقد زیادی برای خرج کردن دارند کالاهای با دوام زیادی می خرند (بویژه زمین و مستغلات شهری) تا ارزش دارائی خود را حفظ کنند، نوع دارائی هایی که خریداری و احتکار می کنند، تورم را افزایش می دهد.”^[۲۰۷]
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیزآثار دومین شوک نفتی (شوک ناشی از انقلاب اسلامی ایران) نیزدر سال ۱۳۵۹ در نرخ تورم نمایان گردید، پس از تورم ۲۵درصدی سال ۱۳۵۶، نرخ تورم در سالهای بعد کاهش یافته بود اما در سال ۱۳۵۹ (بعد از افزایش درآمدهای نفتی کشور در سال ۱۳۵۸)، نرخ تورم به ۶/۲۳ درصد رسید. چنانکه بررسی درآمدهای نفتی کشور نشان می دهد، از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۰ درآمد نفت کشور یا افزایش ناچیزی داشته و یا در برخی سال ها کاهش یافته است اما از سال ۱۳۷۰ حجم درآمدهای نفت سیر صعودی یافت و در سال ۱۳۷۲ نسبت به سال قبل از آن ،سه برابر شد.آثار افزایش نقدینگی در این سال ها در نرخ تورم نیز دیده می شود؛ بطوری که نرخ تورم که قبل از دهۀ ۷۰ ( در سال ۱۳۶۹)، ۶/۸ درصد بود، در سال ۱۳۷۰ به ۷/۲۰درصد رسید و تا سال ۱۳۷۲ در یک سیر صعودی قرار داشت. اگرچه در سالهای ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ درآمدهای نفت رار دارد و می توان براساس آن به بررسی کفایت یا عدم کفایت آن برای هزینه خانوارها پرداخت. براساس مطالعات موجود، خط فقر خانوار ۵ نفره شهری ما حدود صد هزارتومان در ماه است. به عبارت دیگر ما در اقتصادی زندگی می کنیم که عملاً ۶۲ هزارتومان بطور متوسط برای مصرف سرانه به ازاء خانوار داریم و خط فقر خانوار متوسط شهری حدود ۱۰۰ هزارتومان در ماه است.^[۲۰۸]
میزان مصرف خانوار (به عنوان یکی از شاخص‌های اندازه گیری فقر) نیز در این دوره کاهش یافته است. براساس نتایج یک پژوهش، “فقر شدید طبقات کم درآمد باعث شده است تا متوسط مصرف مواد پروتئینی توسط خانواده های شهری کشور از سال ۱۳۷۲