چهارم

نظرخواهی از خبرگان

غنی‌سازی مدل از طریق نظرخواهی از خبرگان (با بهره گرفتن از پرسش‌نامه) در خصوص اجزا و رابط بین اجزای مدل و همچنین مناسب بودن شاخص‌های سنجش اجزای مدل.

پنجم

پیمایش آزمایشی

توزیع آزمایشی پرسش‌نامه و پالایش ابزار پیمایش (سؤال‌های پرسش‌نامه).

ششم

توزیع و جمع‌ آوری پرسش‌نامه نهایی

جمع‌ آوری داده‌ها (پاسخ‌های پرسش‌نامه) برای آزمون مدل.

هفتم

تجزیه‌وتحلیل با بهره گرفتن از تحلیل عاملی، تحلیل مسیر و مدل‌سازی معادلات ساختاری

اعتبارسنجی روابط بین اجزای مدل.

هشتم

مدل نهایی

بحث، نتیجه‌گیری و توصیه‌ها.

۱-۳-۳٫ چارچوب مفهومی تحقیق
چارچوب اولیه این تحقیق شامل عوامل اثرگذار بر موفقیت ‌‌‌فن‌بازار با بهره گرفتن از مرور ادبیات موضوع شکل گرفت. سپس با توجه به‌ویژه بودن شرایط بخش دفاعی کشور، این چارچوب از طریق مصاحبه با خبرگان دفاعی و تحلیل محتوای مصاحبه‌ها محک زده شد. به‌این‌ترتیب، چارچوب، نهایی شد و با نهایی شدن چارچوب، شاخص‌های اندازه‌گیری اجزای مدل نیز از ادبیات استخراج و با نظرسنجی از خبرگان علمی نهایی شد. در ادامه این فصل، فرایند استخراج چارچوب از ادبیات، مصاحبه‌های انجام‌شده و شیوه سنجش متغیرها در سه بخش جداگانه تشریح می‌‌‌شود.
۱-۱-۳-۳٫ استخراج چارچوب از ادبیات
چارچوب نظری، شبکه‌ای منطقی، توصیفی و پرورده از روابط موجود میان متغیرهایی است که در پی فرایندهایی چون مصاحبه، مشاهده و بررسی پیشینه (مرور ادبیات) شناسایی شده‌اند (سکاران، ۱۳۸۶) در فرایند تحقیق، پس از شناسایی متغیرهای مناسب باید شبکه‌ای از روابط میان متغیرها تدوین شود تا بتوان فرضیه‌های مرتبط با آن‌ها را پدید آورد و سپس آزمود.
با توجه به سؤال تحقیق، “موفقیت فن‌بازار” به‌عنوان متغیر وابستۀ این پژوهش در نظر گرفته شد. از سوی دیگر، با توجه به ادبیات موضوع، عملکرد و درنتیجه موفقیت فن‌بازارها و به‌طورکلی “نهادهای میانجی بازاریابی فناوری” تحت تأثیر “عوامل طرف عرضه” و “عوامل طرف تقاضا” قرار دارد (Klerk & Leeuwis, 2009; Edler & Georghiou, 2007; Mowery, 1992) به‌علاوه، موفقیت نهادهای فوق تحت تأثیر عوامل و سازوکارهای درونی آن‌ها نیز می‌باشد (Munkongsujarit & Srivannaloom, 2011). یعنی هرچه این عوامل درونی مساعدتر و این سازوکارها روان‌تر و کاراتر باشند، احتمال موفقیت فن‌بازار بیشتر خواهد بود. از طرف دیگر، از آنجا که نهادهای میانجی بازاریابی فناوری و به‌طور خاص فن‌بازار، در خلأ عمل نمی‌کنند، می‌توان گفت که تحت تأثیر شرایط محیطی نیز قرار دارند؛ به عبارت دیگر، موفقیت فن‌بازارها به مساعد بودن عوامل محیط بیرونی نیز بستگی دارد (حسینی و سهرابی، ۱۳۸۲؛ موحدی و طباطبائی، ۱۳۸۹). این عوامل محیطی که شامل عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناوریک می‌باشند، اولاً ممکن است به‌صورت مستقیم بر عملکرد فن‌بازارها تأثیرگذارند و ثانیاً ممکن است به‌صورت غیرمستقیم و با تأثیرگذاری بر طرف عرضه، طرف تقاضا و سازوکارهای درونی فن‌بازارها، عملکرد آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده و موفقیت یا عدم موفقیت آن‌ها را رقم بزنند.
به این ترتیب، چارچوب نظری یا مفهومی تحقیق حاضر از ۵ مفهوم^[۷۸] (متغیر) اصلی به شرح زیر تشکیل گردید:
موفقیت فن‌بازار: که منظور از آن بالا بودن کمیت و کیفیت مبادلات فناوری انجام شده از طریق فن‌بازار در یک دوره زمانی مشخص است؛
عوامل طرف عرضه: که به کلیه عوامل مؤثر بر عرضۀ فناوری توسط اشخاص حقیقی و حقوقی در فن‌بازار اشاره دارد؛
عوامل طرف تقاضا: که به کلیه عوامل مؤثر بر تقاضای فناوری در فن‌بازار اشاره دارد؛
عوامل و سازوکارهای درونی: منظور از این موارد، کلیۀ عواملی است که طرف عرضه را به طرف تقاضا متصل کرده و موجب تسهیل مبادلات فناوری می‌شوند؛
عوامل محیطی: منظور از این عوامل، عواملی غیر از عوامل طرف عرضه و تقاضا است که با تأثیر نهادن بر طرف عرضه، طرف تقاضا و سازوکارهای درونی و یا به‌طور مستقیم بر موفقیت فن‌بازار تأثیر می‌‌گذارند.
در اینجا لازم است اشاره شود که تدوین چارچوب مفهومی یا نظری شامل چهار گام اصلی است (Ticehurst& Veal, 2000):
گام اول: شناسایی مفاهیم؛
گام دوم: تعریف مفاهیم؛
گام سوم: مشخص کردن روابط بین مفاهیم؛
گام چهارم: عملیاتی کردن (قابل اندازه‌گیری کردن) مفاهیم.
شکل ۱-۳ مراحل توسعه چارچوب نظری یا مفهومی را نشان می‌دهد.
۲- تعریف مفاهیم
۱- شناسایی مفاهیم
۴- عملیاتی کردن مفاهیم
۴- تعیین روابط بین مفاهیم
شکل۱-۳ مراحل توسعه چارچوب نظری یا مفهومی
با توجه به آنچه گفته شد، گام‌های اول و دوم؛ یعنی شناسایی و تعریف مفاهیم، برداشته شدند. از سوی دیگر با توجه به مطالبی که در مورد تأثیر متغیرهای مستقل تحقیق بر متغیر وابسته در ابتدای این بخش گفته شد، روابط بین متغیرهای اصلی (مفاهیم) مطابق شکل ۲-۳ در نظر گرفته شد.
شکل۲-۳٫ طرح اولیۀ روابط متغیرها
این طرح اولیه روابط بین متغیرها از نظرات موری استنتاج گردید. با توجه به نظر موری به‌طورکلی برای توسعه نوآوری (شامل اکتساب فناوری و فروش فناوری) باید به دو طرف عرضه فناوری و تقاضای فناوری توجه نمود و سیاست‌هایی را برای این دو طرف اتخاذ کرد (Mowery 1992).
علاوه بر این مؤلفان دیگری بر اهمیت توجه به دو طرف عرضه و تقاضا در ارتباط با نهادهای میانجی (شامل فن‌بازار) تأکید کرده‌‌اند که از آن جمله می‌توان به (Johnson, 2008)، (Edler & Georghiou, 2007)، (Klerkx & Leeuwis, 2009) و (حسینی و سهرابی ۱۳۸۲) اشاره کرد.