۳ – ۲ – ۶ . استعاره به اعتبار ملائمات ( مطلقه ، مرشّحه ، مجرّده ) :
« لعلهم یرجعون » یعنی باشد که ایشان باز گردند از ملائمات مستعارٌله « فرقّناهم » یعنی فرقه فرقه کردیم است به همین خاطر بدان استعاره ی مجرّده گویند.
* پس نتیجه می گیریم که درآیه ی۱۶۸ از سوره ی مبارکه اعراف استعاره ی مصرّحه ، محقّقه ، تبعیّه ، عامیّه ، عنادیّه و مجرّده وجود دارد.
۳-۳- سوره انفال آیه ۱۴
ذلِکُمْ فَذُوقُوهُ وَ أَنَّ لِلْکافِرِینَ عَذابَ النَّار
این ]عذاب دنیا[ را بچشید، و ]بدانیدکه[ برای کافران عذاب آتش خواهد بود.

در این آیات بلاغتهای متعددی وجود دارد چون علاقه خاصی بین اعراب و استعارهها هست و آن فنون عبارتست از مجاز و التفات و استعاره در کلام خداوند سبحان که میفرماید فَذُوقوهُ بچشید آن را و آن استعاره است که قبلا(درجلداول) به آن اشاره شد.
دراین آیه شریفه دواستعاره وجود دارد:
۱-استعاره ی تصرحیه درکلمه ی « ذوقوا »
۲- استعاره ی مکنیه درکلمه ی « عذاب »
اکنون به شرح استعاره اول می پردازیم:
ارکان استعاره در آیه شریفه عبارتند از:
- مستعار : لفظ « ذوقوا » یعنی بچشید.
- مستعارٌله : « عانوا » یعنی درد بکشید.
- مستعارٌمنه : « ذوقوا ».
- جامع یا وجه شبه : تحمل کردن است.
شرح استعاره ی آیه به اعتبار گوناگون:
۳-۳-۱-۱. به اعتبار ذکر طرفین(مصرّحه،مکنیّه) :
درآیه شریفه مستعارٌله « عانوا » یعنی کشیدن به مستعارٌمنه « ذوقوا » یعنی چشیدن تشبیه شده و مستعارٌله در آیه ذکرنشده بلکه مستعارٌمنه به صراحت ذکرشده ، به همین خاطر بدان استعاره مصرحّه یا تصریحیّه گویند .
۳ -۳-۲-۱. به اعتبار واقع درماده ی طرفین (تحقیقیّه،تخییلیّه):
دراین آیه مستعارٌله « عانوا » یعنی بکشید موضوعی خیالی و وهمی نیست بلکه امری معقول می باشد به همین بدان استعاره ی تحقیقیّه یا محقّقه گویند.
۳-۳-۳-۱. به اعتبار لفظ مستعار ( اصلیّه ، تبعیّه ) :
لفظ مستعار در این آیه فعل « ذوقوا » است پس به اعتبار فعل بودن ، بدان استعاره ی تبعیّه گویند.
۳-۳-۴-۱. به اعتبار جامع یا وجه شبه ( عامیّه ، خاصیّه ) :
مستعارٌله « عانوا » یعنی کشیدن و مستعارٌمنه « ذوقوا » یعنی چشیدن وجامع آن دو ( تحمل کردن ) ، موضوعی است که می توان به راحتی آن را تشخیص داد و نیاز به تفکر و اندیشیدن ندارد ، به همین خاطر بدان استعاره عامیّه گویند.
۳-۳-۵-۱. استعاره ی مصرّحه به اعتبار طرفین ( عنادیّه و وفاقیّه ) :
مستعارٌله « عانوا » یعنی کشیدن یک امر معنوی است اما مستعارٌمنه « ذوقوا » یعنی چشیدن ، موضوعی است حسّی که با هم در یک جا جمع نمی شوند به همین خاطر بدان ، استعاره ی عنادیّه گویند.
۳ -۳-۶-۱. استعاره به اعتبار ملائمات ( مطلقه ، مرشّحه ، مجرّده ) :
« عذاب » یعنی درد ، شکنجه از ملائمات مستعارٌله « عانوا » یعنی چشیدن است به همین خاطر بدان استعاره ی مجرّده گویند.
* پس نتیجه می گیریم که در آیه ی ۱۴ سوره ی انفال استعاره ی مصرّحه ، محقّقه ، تبعیّه ، عامیّه ، عنادیّه و مجرّده وجود دارد.
استعاره ی دوم آیه ی ۱۴ ازسوره ی انفال :
- استعاره مکنیّه درکلمه ی « عذاب » است .
ارکان استعاره در آیه شریفه عبارتند از:
- مستعار : لفظ « عذاب ».
- مستعارٌله : « عذاب » به معنی درد ، شکنجه .
- مستعارٌمنه : « الشئ المُرّ » به معنی چیزتلخ .
- جامع یا وجه شبه : تحمل کردن است .
۳- ۳ – ۱- ۲ . به اعتبار ذکر طرفین ( مصرّحه ، مکنیّه ) :
درآیه شریفه « عذاب » به معنی درد ، رنج ، شکنجه به « الشئ المُر » به معنی چیز تلخ تشبیه شده که مستعارٌمنه « الشئ المُر» در آیه به صراحت ذکرنشده اما مستعارٌله « عذاب » به صراحت ذکرشده ، به همین خاطر بدان استعاره مکنیّه یا بالکنایه گویند .
۳ -۳ – ۲- ۲ . به اعتبار واقع درماده ی طرفین ( تحقیقیّه ، تخییلیّه ) :
دراین آیه مستعارٌمنه به صراحت ذکر نشده بلکه از لوازم آن « ذوقوا » به معنی چشیدن به طور کنایی ذکر شده . در حقیقت بدین معنی نیست که « عذاب » چشیدنی باشد بلکه عذاب را درخیال مانند چیزتلخ تشبیه شده که چشیدنی است به همین خاطر بدان استعاره ی تخییلیّه گویند.
۳ -۳ – ۳ – ۲ . به اعتبار لفظ مستعار ( اصلیّه ، تبعیّه ) :
لفظ مستعار در این آیه « عذاب » است و به اعتبار این که « عذاب » اسم جامد است به همین خاطر بدان استعاره ی اصلیّه گویند.
۳ – ۳ – ۴ – ۲ . استعاره به اعتبار ملائمات ( مطلقه ، مرّشحه ، مجرّده ) :
« وانّ للکافرین عذاب النّار » کفر ورزیدن ، از ملائمات مستعارٌله به « عذاب » یعنی درد ، رنج می باشد زیرا هردو یک موضوع معنوی اما مستعارٌمنه یا مشبّه به ، به « الشئ المُر» موضوعی حسّی است که می تواند از ملائم آن باشد به همین خاطر بدان استعاره ی مجرّده گویند.
* پس نتیجه می گیریم که در آیه ی ۱۴ از سوره ی انفال استعاره ی مکنیّه ، تخییلیّه ، اصلیّه و مجرّده وجود دارد.
۳-۴- سوره انفال آیه ۲۷
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَخُونُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ وَتَخُونُواْ أَمَانَاتِکُمْ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ
اى کسانى که ایمان آورده‏اید به خدا و پیامبر] او[ خیانت مکنید و [ نیز] در امانتهاى خود خیانت نورزید و خود مى‏دانید [که نباید خیانت کرد]
در این کلام خدا َتَخُونُواْ أَمَانَاتِکُمْ استعاره وجود دارد.
خَون در اصل لغت عبارتست از نقص و از همین است کلمهی تُخَوَّنَه یعنی هر گاه چیزی را تنقیص کنی سپس این خون عاریه گرفته شده برای چیزی که ضد امانت و وفاست