پژوهش های کارشناسی ارشد درباره : بررسی تطبیقی سازوکار و نظام قانونگذاری در جمهوری اسلامی ایران و ... |
۳-۱۴-۱- مشاوره و نظر خواهی
هر دولتی پس از انتخابات عمومی قدرت را در دست میگیرد مجموعهای از عقاید و برنامهها را برای قانونگذاری ارائه میدهد. این پیشنهادات قانونی در برنامه کاری حزبی که کاندیدای آن انتخاب شده بیان و منتشر شده است. کارمندان دولت اقدامات مقدماتی را در برنامه کاری پیشنهاد شده توسط احزاب انجام میدهند تا اگر آن حزب برنده شد جزئیات برنامه کاری آنها برای بررسی توسط وزراء مشاور آماده باشد. احزاب مختلف با توجه به تدوین برنامههای حوزه خود اقدام به طرح لایحه می کند.
مشاوره انواع گوناگون دارد که عبارتند از:
۳-۱۴-۱-۱- مشاوره غیر رسمی:
قبل از اینکه لایحه بصورت پیشنویس تهیه شود، وزراء مشاور و کارمندان دولت، مشاورهها و نظرخواهیهای وسیعی را بصورت غیر رسمی انجام میدهند تا اطمینان حاصل کنند که لایحه پیشنهادی مفید و کارآمد است البته این نظر خواهی اجباری نیست. اشخاصی که با آنها مشاوره میشود با توجه به موضوع لایحه متفاوت هستند. این اشخاص عموماً شامل افراد ذی نفع و نمایندگان پارلمان، سیاستمداران، خزانه داری و نهادهای دولتی و آژانسهای بینالمللی میباشد.
گروه های ذی نفع باید به اهداف دولت نیز توجه کنند و دولت اکثریت را در مجلس عوام دارد و بنابراین برای اینکه طرحی یا لایحهای تصویب شود باید به تصویب مجلس عوام برسد. نمایندگان مجلس منبع دیگری برای کسب اطلاع هستند. آنها اصولاً در موضوعات خاصی تخصص دارند و هر حزب پارلمانی با گروههایی از نمایندگان پارلمان برای همکاری و کمک در موضوعات خاص، ارتباط دارد. نمایندگان پارلمان در تماس نزدیک با حوزه هایشان و دیدگاه های مردم را به وزراء مشاور گزارش میدهند.
۳-۱۴-۱-۲- مشاوره رسمی
قبل از تهیه پیش نویس یک لایحه، معمولاً دولت نوعی مشاوره رسمی انجام میدهد. به این جهت یک پیش نویس سبز یا یک پیش نویس سفید منتشر میگردد و از نهادهای ذی نفع و عموم شهروندان دعوت میشود تا پیشنهادات و توضیحات خود را ارائه دهند. پیش نویس سفید، اعلامیههای محتوی اهداف قانونگذاری است، در حالی که پیش نویس سبز (سند مشاوره) بیشتر حالت پرسشی دارد و معمولاً هنگامی منتشر میشود که دولت هنوز تصمیم نگرفته است که چه سیاستی را در رابطه با موضوع در پیش گیرد. قبل از اینکه دولت شروع به قانونگذاری کند هر دو پیش نویس در پارلمان مورد گفتگو قرار میگیرند.
نظرخواهی از دولت اجباری است ولی نظرخواهی از گروه های ذی نفع خارج از دولت بنا بر صلاحدید دولت است.
گروه های تخصصی و گروه های تولید کننده بیشتر از سایرین مورد مشاوره قرار میگیرند و در جایی که نمیتوان به دولت دسترسی مستقیم داشت گروه های عامل از طریق رسانهها و لابی نمایندگان، عقاید خود را اعلام میکنند.
مؤثرترین موقع برای ابراز عقاید توسط گروه ها بعد از اتخاذ تصمیم برای قانونگذاری و قبل از پیش نویس و انتشار لایحه است. زمانی که دولت بطور علنی خود را متعهد به رئوس اصلی یک لایحه کرده باشد. مخالفت با آن از سوی احزاب ذی نفع صرفاً میتواند از طریق مبارزات پارلمانی انجام شود. (زارعی، ۱۳۸۴: ۱۱۰-۱۰۹)
۳-۱۴-۲- ارتباط نمایندگان با حوزه انتخاباتی
نمایندگان پارلمان کادر اداری اجرایی خود را دارند و به این منظور افرادی را استخدام میکنند. این افراد توسط خود نمایندگان پارلمان و به موجب قراردادهای جداگانهای که با آنها منعقد میشود استخدام میگردند. نمایندگان پارلمان اغلب متمایلند کار خود را در حوزه انتخاباتی شان نگاه دارند یا آنها را در بین حوزه انتخاباتی شان و وستمینیستر تقسیم کنند. نمایندگان پارلمان میتوانند قسمتی از کارهای خود را به این افراد واگذار کنند. این افراد نیز تحقیقات لازم را انجام میدهند و در شناخت نیازهای مردم به نماینده پارلمان کمک میکنند. افراد میتوانند با نماینده خود در حوزه انتخاباتی دیدار کنند. البته نماینده به غیر از وظایف و تعهدات اجتماعی، در قبال حزب محلی خود نیز واجد تعهدات سیاسی است.
هر نماینده هر روز صبح گروه های بزرگی از افراد حوزه انتخابیهاش را از طرف مدارس، مؤسسات زنان و. . . در ملاقاتهای برنامه ریزی شده در اطراف کاخ وستمینیستر ملاقات میکند. هنگامی که مجلس نشست دارد هر فرد میتواند به سالن انتظارات مرکزی کاخ دسترسی داشته و آنجا کارت سبز را تکمیل کنند. پس آن کارت توسط یک پیک به نماینده مربوطه داده و به وی اطلاع داده میشود که فردی در سالن انتظارات مرکزی منتظر او است تا با او دیدار کند. علاوه بر این افراد واقع در حوزه انتخاباتی نماینده میتوانند به نماینده خود نامه بفرستد. (زارعی، ۱۳۸۴: ۱۱۲-۱۱۱)
۳-۱۵ - طرق مشارکت شهروندان در وضع قوانین
کمیسیون حقوقی اوراقی را که اوراق کاری نام دارند تهیه کرده و آنها را به نحو گستردهای بین متخصصان و نهادهای ذی نفع منتشر نموده تا بدین طریق پیشنهاداتی برای پیش نویس اصلاحی قانونی تهیه کند. و از روشهای دیگری مانند نظرخواهی (مشاوره)، استماعات عمومی، بکارگیری رسانهها و تحقیقات و پرسش نامه نیز استفاده میشود.
۳-۱۶ - نقش احزاب و فراکسیونهای حزبی و گروهی در فرایند قانونگذاری
در بریتانیا نمایندگان باید وابستگی حزبی داشته باشند تا افراد آنها را انتخاب کنند و در غیر این صورت بسیار بعید است که در انتخابات عمومی انتخاب شوند.
احزاب سیاسی با سازمان سیاسی و سازمان دادن به اندیشهها و گرایشهای سیاسی موجود در جامعه، در عین حال که عامل تقسیم کردن و متشکل ساختن مردم به شاخهها و بخشهای گوناگون اند، عامل تقریب و تلفیق نمودن خرده گرایشهای فردی و اجتماعی در قالب دکترین، ایدئولوژی و یا نظامهای اندیشههای تقریباً منسجمی میباشد. «در انگلستان تحزب به حد کمال رسیده است و رهبران احزاب دارای قدرت و نفوذ فوق العادهای هستند. تحزب نتیجه قبول اصل تکثر، بلکه تعارض، منافع و عقاید است. غرض از داشتن احزاب این است که حکومت را در دست بگیرند و مانیفست حزب خود را پس از موفقیت در انتخابات عمومی به مرحلهی اجرا در آورند. بنابراین فهم درست نظام سیاسی انگلستان مستلزم شناخت کامل نظام حزبی حاکم در این کشور است.
دموکراسی پارلمانی در انگلستان بر روی احزاب سیاسی بسیار قوی، پایه گذاری شده است. نهاد سیاسی کشور، احزاب سیاسی را تا این حد حمایت و پشتیبانی میکند که هر کسی که در انتخابات برنده شود، سالیانه مبلغ ۱۵۰۰ پوند و برای هر دویست رأی در انتخابات سه پوند از بودجه عمومی کشور دریافت میکند. بنابراین مثلاً حزب کارگر با آراء زیادی که در انتخابات دارد، حدود یک میلیون پوند از بودجه عمومی کشور میگیرد.
در انتخابات، عموماً همه نامزدهای حزبی کسانیاند که از طرف یکی از احزاب بعنوان کاندیدای رسمی آن حزب حمایت میشوند. در عین حال هیچ منع قانونی برای آن که کسی بعنوان کاندیدای منفرد بدون پشتیبانی احزاب وارد انتخابات شود، وجود ندارد. لذا قانوناً هر کسی میتواند خود را نامزد انتخابات مجلس یا شوراهای محلی (انجمن شهر) کند. اما برای اینکه کسی برای استهزاء و تخفیف انتخابات خود را خرمگس معرکه نکند، هر کاندیدای مجلس عوام باید مبلغ ۵۰۰ پوند در صندوق انتخابات ودیعه بگذارد. اگر نامزدی کمتر از ۵ درصد آراء حوزه انتخابی مورد نظر را بدست آورد، ودیعه پانصد پوندی او به نفع دولت ضبط میشود(امین، ۱۳۸۳: ۵۹)
در آستانه انتخابات، اعضاء هر حزب کمکهای مالی و عملی و قدمی و قلمی بیشتری به حزب میکنند. حزب در آستانه انتخابات برای تبلیغات از اعضاء کمک میطلبد. اما مبالغی که نامزدهای مجلس برای انتخابات هزینه میکنند، سقف معینی دارد تا پول خرج کردن اضافی در تبلیغات نتواند باعث تفوق پولدارترها در جنگ تبلیغاتی شود.
۳-۱۶ – ۱- تأثیرات حزبی بر نمایندگان پارلمان
نمایندگان نقش کوچکی در تصمیماتی که توسط حزبشان اتخاذ میشود، دارند و تأثیرات آنها از طریق کمیتهها و گروههایی که هر حزبی را تشکیل میدهند، اعمال میشود. این تأسیسات مسلماً در احزاب بزرگتر پیچیدهتر میشود، ولی هر حزبی دارای ساختار رسمی مخصوص به خود است.
۳-۱۶ –۱-۱- حزب کارگر
تمام نمایندگان حزب کارگر عضو حزب کارگر پارلمانی هستند. حزب کارگر دوبار در هفته نشست دارد. نمایندگان عضو حزب کارگر تنها حق عضویت در حداکثر سه کمیسیون را دارند و اگر در کمسیونهای دیگر شرکت کنند در آنها حق رأی ندارند.
۳-۱۶ –۱-۲- حزب محافظه کار
نمایندگان مجلس عضو حزب محافظه کار باید پس از مشورت با لردها و حزب خارج از پارلمان، رهبر خود را انتخاب کنند و میتوانند هر سال رهبر جدیدی برای حزب خود برگزیند. رهبر حزب مسئول سیاست حزب است و در نتیجه نمایندگان مجلس عضو حزب محافظه کار به عنوان منتخبان رهبر، تصمیمات نهایی را در مورد سیاست حزبی اتخاذ میکنند. حزب محافظه کار مدافع حقوق سرمایه داران و کارفرمایان است.
۳-۱۶ –۱-۳- حزب لیبرال دموکرات
حزب لیبرال دموکرات رسماً در مارس ۱۹۸۸ ایجاد شد. رهبر حزب باید نماینده پارلمان باشد. کمیته سیاسی حزب نیز توسط یک نماینده پارلمان رهبری میشود. (زارعی، ۱۳۸۴: ۱۱۵-۱۱۴)
۳-۱۶ –۲- عوامل برون حزبی مؤثر بر نمایندگان پارلمان
عوامل مختلفی بر نمایندگان مجلس تأثیر میگذارد که برخی از این عوامل حزبی است و برخی دیگر غیر حزبی. گروه های ذی نفع یا نهادهای لابی کننده و رسانهها عواملی هستند بر نمایندگان مجلس تأثیر میگذارند اما حمایت نمایندگان پارلمان از اهمیت زیادی برخوردار است و از شیوههای دیگر مانند لابی کردن استفاده میشود و شیوه نوین لابی کردن متوجه دولت میشود و صرفاً متوجه فعالیتهای پارلمانی یا نمایندگان پارلمان نیست. نمایندگان مجلس از قبل دیدگاههایی دارند و ممکن است خود در گروه های لابی فعالیت میکردند و پس از انتخاب شدن به نمایندگی از آن گروه ادامه دهند.
بسیاری از لوایح ابتدا در مجلس اعیان مطرح میشوند و سپس به مجلس عوام ارسال میگردند، در نتیجه اعضاء مجلس اعیان مثل اعضاء مجلس عوام خود را محصور در بین گروه های لابی یا مشاوران پارلمانی مییابند. این نهادها مدارکی را برای کمیسیونها فراهم میکنند و اصلاحاتی را بصورت پیش نویس ارائه میدهند. (زارعی، ۱۳۸۴: ۱۱۷-۱۱۶)
۳-۱۷- فرایند بازنگری و اصلاح قوانین
در بریتانیا جهت اصلاح و بازنگری قوانین، کمیسیونهای حقوقی تشکیل شده است.
۳-۱۷-۱- وظایف و کارکردهای کمیسیونهای حقوقی
۱-قانون۱۹۶۵
در قانون۱۹۶۵ مقرر شده است: ۱ هر یک از کمیسیونها وظیفه خواهد داشت که تمام قوانینی را که به آنها مربوط میشوند، با هدف توسعه و اصلاحات سیستماتیک مورد بازنگری قرار دهد، در خصوص تدوین چنین قوانین کاهش تعداد قوانین مختلف و عموماً ساده کردن و مدرنیزه کردن قوانین
الف- هر طرح و پیشنهادی را که برای اصلاح قوانین ممکن است ارائه یا به آنها ارجاع گردد را دریافت کرده و مورد بررسی قرار دهد.
ب- برنامههایی را مبنی بر بازبینی شاخههایی مختلف قانون با هدف اصلاح آنها تهیه کند.
ج- متعاقب هر یک از پیشنهاداتی که توسط معاون وزیر پذیرفته شده است بررسی شاخههای خاص قانونی و نحوه شکل گیری آنها و پیشنهادات ارائه شده در مورد اصلاح آنها مورد بررسی قرار دهد.
د- به تقاضای هر یک از این برنامههایی که به تأیید معاون وزیر رسیده است، اقدام به تهیه لوایح پیش نویس نمایند.
ه- هرگاه دولت خواستار طرحهایی برای اصلاح یا بازنگری هر یک از شاخههای قانونی شود، کمیسیون باید توصیهها و اطلاعاتی را به نهادهای دولت و مقامات یا نهادهای مربوط دیگر ارائه دهد.
و: هرگاه کمیسرها احتمال دادند که با اطلاع یافتن از نظام حقوقی کشورهای دیگر این امکان وجود دارد که هریک از کارکردهای آنها تسهیل یابد، باید اقدام به کسب اطلاعات راجع به آنها نظامهای حقوقی نمایند.
۲ - معاون وزیر باید برنامههایی را که توسط کمیسیون تهیه شدهاند و شخصاً آنها را تأیید نموده، تقدیم پارلمان کند. همچنین باید هر طرح و پیشنهادی را که توسط کمیسیون متعاقب چنین برنامههایی برای بازنگری قوانین تهیه شده است به پارلمان تسلیم نماید. (زارعی، ۱۳۸۴: ۱۲۱-۱۲۰)
۳-۱۷-۲- نحوه کار کمیسیون
ابتدا یک برگه کاری که دربرگیرنده توصیههایی است و معمولاً شامل اطلاعاتی راجع به وضعیت حقوقی مربوطه در سایر کشورها است، توسط تیم کوچکی در کمیسیون تهیه میگردد. بعد از اینکه برگه کاری بطور مفصل در کل کمیسیون مورد مباحثه و بررسی قرار گرفت و نتیجه حاصله نوشته شد یا اصلاح گردید، از برگه کاری حدود ۱۵۰۰ کپی تهیه شده و منتشر میشود و نه تنها به قوه قضاییه و حقوقدانان آکادمیک و وکلا ارائه میگردد بلکه به بسیاری از مؤسسات که توجه خاصی با مسأله دارند نیز ارائه میشود. کمیسیونها فاقد مرحله استماع عمومی میباشند. بعد از شش ماه تا یک سال توضیحات و عقاید ابراز شده در مورد برگه کاری مورد بررسی قرار میگیرند. لایحه نیز که اغلب توسط پیش نویسان پارلمانی مربوط به کمیسیون نوشته میشود معمولاً پس از نظرخواهیهای طولانی با کمیسرها و کادر آنها به آن منضم میشود. (زارعی، ۱۳۸۴: ۱۲۲)
۳-۱۷-۲-۱-کمیسیون حقوقی و نظرخواهی
اهداف کمیسیون از نظر خواهی عبارت است از:
فرم در حال بارگذاری ...
[جمعه 1400-07-30] [ 12:34:00 ب.ظ ]
|