فهرست جداول­
جدول (۴-۱): مشخصات مربوط به پایگاه داده ORL 28
جدول (۴-۲): مشخصات مربوط به شبکه عصبی MLP استفاده شده جهت دسته بندی ویژگی­ها در روش (WT-MLP) 31
جدول (۴-۳): مشخصات مربوط به شبکه عصبی MLP استفاده شده جهت دسته­بندی ویژگی­ها در روش (BA-MLP) 32
جدول (۴-۴): نتایج حاصل از شبیهسازی سه روش بازشناسی چهره استفاده شده ۳۴
جدول (۴-۵): اطلاعات تکمیلی مربوط به طراحی شبکه عصبی MLP 39
 ۴۴
جدول (۴-۷): مقایسه مدت زمان اجرای روش پیشنهادی در این پایان نامه با مدت زمان اجرای روش FADEIN 46
جدول (۴-۸): اطلاعات تکمیلی مربوط به طراحی شبکه عصبی MLP بکاررفته در این بخش ۴۸
 ۵۲
جدول (۴-۱۰): مقایسه مدت زمان اجرای روش پیشنهادی در این پایان نامه با مدت زمان اجرای روش FADEIN 53
فهرست علائم و اختصارات
SVM……………………………………………………………………………….Support Vector Machine
PCA………………………………………………………………………. Principal Component Analysis
LDA………………………………………………………………………… Linear Discriminant Analysis
ICA…………………………………………………………………… Independent Component Analysis
PSF…………………………………………………………………………………….. Point Spread Function
ARMA……………………………………………………………………………..Auto Regressive Moving Average
NN……………………………………………………………………………………………………………………… Neural Network
ABC………………………………………………………………………………………………………. Artificial Bees Colony
FPGA………………………………………………………………………………. Field Programmable Ggate Array
LPQ…………………………………………………………………………………………………. Local Phase Quantization
MLBP………………………………………………………………………………………. Multiscale Local Binary Pattern
KDA ………………………………………………………………………………………. Kernel Discriminant Analysis
FADEIN ……………………………………………………………………………………….. FAcial DEblur Inference
MLP ……………………………………………………………………………………………………. Multi Layer Perceptron
WT ……………………………………………………………………………………………………………… Wavelet Transform
BA ………………………………………………………………………………………………………………….. Block Averaging
EF …………………………………………………………………………………………………………………………….. Eigen Faces
db ……………………………………………………………………………………………………………………………… Daubechies
dB …………………………………………………………………………………………………………………………………….. Decibel
فصل اول
مقدمه
مقدمه
موضوع بازشناسی چهره به طور وسیع درحوزه­هایی از قبیل پردازش تصویر، بینایی ماشین، تشخیص الگو، شبکه ­های عصبی و یادگیری ماشین مطرح می­ شود. سیستم بازشناسی چهره یک سیستم بیومتریک (زیست سنج)^[۱] است که با بهره گرفتن از روش­های هوشمند و خودکار، هویت یک انسان را شناسایی و یا تایید می­نماید.
روش­های متعددی برای بازشناسی چهره ارائه شده است که این روش­ها در حالت کلی به دو دسته­ی زیر تقسیم می­شوند:

الف) روش­های مبتنی بر الگو
روش­های مبتنی بر الگو براساس مقایسه تصویر ورودی با مجموعه ­ای از الگوهای مربوط به ساختار چهره عمل می­ کنند. این الگوها با بهره گرفتن از ابزارهای آماری مانند ماشین بردار پشتیبان (SVM^[2])، آنالیز اجزای اصلی (PCA^[3])، تجزیه و تحلیل جداکننده خطی (LDA^[4]) و تجزیه و تحلیل اجزای مستقل (ICA^[5]) از روی تصاویر چهره مربوط به مجموعه آموزش ایجاد می­شوند.
ب) روش­های هندسی مبتنی بر مدل
در روش­های هندسی مبتنی بر مدل، هدف این است که یک مدل از چهره ارائه شود که تفاوت­های چهره را نشان دهد. در این روش­ها چهره افراد با مدلی از پیش تعیین شده تطبیق داده شده و داده ­های بدست آمده به عنوان ویژگی­های استخراج شده ذخیره می­شوند.
از مزایای سیستم بازشناسی چهره می­توان به قدرت مناسب شناسایی، بی زیان، دوستانه و طبیعی بودن روش برای شناخت افراد اشاره کرد. در مقابل باید ذکر کرد که متأسفانه شناسایی خودکار چهره به کمک ماشین هنوز به صورت یک چالش علمی باقی مانده است. از جمله دلایل این عدم موفقیت می­توان به حجم زیاد داده ­های تصویر و به تبع آن دامنه وسیع تغییرات این داده ­ها و همچنین ذات خود داده ­ها اشاره کرد. به عنوان مثال سیستم شناسایی باید به شرایط سنی حساسیت کمی داشته باشد و در مقابل آرایش صورت، مدل مو، حالتهای صورت، تغییر زاویه صورت و … مقاوم باشد. به عوامل ذکر شده می­توان ماتی تصویرگرفته شده، شرایط نوری، پس زمینه تصاویر و دیگر پارامترهای تصویربرداری را نیز اضافه کرد.
بیان مساله
به صورت کلی یک سیستم بازشناسی چهره از قسمت­ های نشان داده شده در شکل (۱-۱) تشکیل می­ شود.
شکل (۱-۱): روند نمای یک سیستم بازشناسی چهره (برگرفته از سایت www.face-rec.org)
طبق روند نمای نمایش داده شده در شکل (۱-۱)، اطلاعات ورودی به یک سیستم بازشناسی چهره شامل ویدئو یا تصویری از فرد ناشناس در کنار اجسام و اشیاء دیگر است. برای بازشناسی این افراد توسط سیستم بازشناسی مورد نظر، باید ناحیه مربوط به چهره اشخاص را جدا کنیم. بدین منظور از یک سیستم تشخیص چهره استفاده می­ شود. از طرفی با پیشرفت روش­های تشخیص چهره عوامل مات کننده تصویر برروی عملکرد سیستم­های تشخیص چهره تاثیر قابل توجهی نخواهند داشت[۱]. لذا همانطورکه در شکل (۱-۲) مشاهده می­کنید، ناحیه مربوط به چهره شخص در سه تصویر شفاف، تصویر با مات شدگی ضعیف، و تصویر با مات شدگی شدید، به درستی تشخیص داده شده است. بدین ترتیب برای تشخیص محل چهره نیازی به انجام پیش پردازش نداریم.
اما از آنجا که ماتی تصاویر، باعث تضعیف دقت بازشناسی می­گردند، لذا رفع ماتی از این تصاویر قبل از مراحل استخراج ویژگی و طبقه ­بندی، تا حد زیادی به افزایش دقت بازشناسی کمک خواهد کرد.

غیر از این ، صحنه های دیگری هم مربوط به تشریفات دیگر در داخل معابد تصویر می شده مانند تشییع زورق مقدس ، تشریفات معبد و همچنین تشریفات مخصوصی که طی آن رب النوع توت ، با حضور خود پادشاه ، نام او را روی میوه های درخت مقدس ، هلیوپولیس می نویسد .^[۲۳۹]
دراویدی ها از اقوام سومری بوده اند که در هزاره چهارم پیش از میلاد از راه شمال غربی بر سرزمین هند استیلا یافته اند و پس از غلبه بر سکنه قدیم زندگی خود را از راه شکار و کشاورزی و گله داری تامین کرده اند . مذهب آنها پرستش خدایان متعدد بود و ستایش حیوانات در این مذهب اهمیت شایان داشته است . از آثار آنها مهرهای سنگی با تکنیک نقش برجسته و مجسمه های سفالی و سنگی در اندازه های مختلف کشف گردیده است .^[۲۴۰]
نوع اسلحه مقداری با وضع اقلیمی و جغرافیایی ملت ها ارتباط داشته است . در کشوری وسیع و کوهستانی مانند ایران سلاح دور زن چون تیر که می بایست بر اسب های تیزرو به کار برده شود ، زمینه دارتر است در حالی که در کشورهای کم عرصه ای مانند یونان ، سلاح متناسب با نبرد رودررو انتخاب می شد . هرودوت می گوید که سربازان پارسی ( یا لااقل سرکردگان لشکر) زره بر تن داشته اند ترکیب سپاهیان ایران شبیه ماهیت ساختمان «تخت جمشید» بود . همانگونه که همه استادکاران و کارگران سرزمین های تابع شاهنشاهی در ساختن این بنا شرکت جستند و مصالح از سرزمین های متنوع دوردست آورده شد ، در لشکر نیز می بایست از چهل و شش قومیت تشکیل گردند البته در راه تخریب و هجوم و نه سازندگی .^[۲۴۱]
بخش پنجم
۵-۵ : وجود نمادهای اعتقادی هخامنشیان درحجاری
حیوانات از ابتدا نقش فعال و گسترده ای در کلیه جوانب زندگی بشر داشته اند . این نقش در زمینه های مختلف احساسی ، زیبایی شناسی ، جادویی ، مذهبی و فلسفی قابل مشاهده است . تمدن های مشرق زمین حیوانات را یا به خاطر فوایدی که برای انسان داشته اند یا به خاطر انگیزه های مذهبی مورد پژوهش قرار داده اند .

حیواناتی که بیشتر در این آثار هستند ، عبارتند از : اسب ، گاو ، قوچ ، مارال ، بز کوهی ، شیر و حیوانات خیالی مانند گریفین .
۵-۵-۱ اسب :
ار دوران پیش از هخامنشیان نیز این حیوان مقدس و با ارزش بود .
به کار بردن نقش اسب در حجاری ها ، ظروف ، سکه ، مهر و فرش را در دروه هخامنشی نمی توان نادیده گرفت .^[۲۴۲]
در داستان آفرینش از میان آب ازلی ، نخست آتش ، عین اسبی است که محل او در آب است و آفریدگار کاینات در تجسم مادی خود به صورت اسب در آمده است .
در فرهنگ ایران به ویژه اسب و گردونه ، از زمان های کهن استفاده شده است . مهر از جمله ایزدانی است که بر گردونه ی مینوی نشسته است .
معنای سمبلیک اسب :
اسب در معنای سمبلیک به معنی آزادی ، اندام زیبا ، انرژی خورشیدی ، بخشندگی ، پایداری ، پیروزی ، تحمل ، حرکت ، حس شنوایی ، خیرخواهی ، دانش زمانی ، سپاس گذاری و قدردانی ، سرعت ، فراوانی ، فهمیدگی ، نیرومندی هوش ، همچنین خیره سری ، جنگ ، سرسختی و لجاجت و غرور هم آمده است .
اسب با بال موج دار نشانه خورشید است . اسب در حال پرواز ، مرکب خدایان ، نشانه ظهور علم ، فهم و هوش می باشد.
اسب سفید یا طلایی در اساطیر ایران باستان شکلی از « تیشتر » آورنده ی آب ، نشانه مردی و نیرومندی است .
اسب همراه ارابه نشانه خدای باد ، خورشید یا دریا است و چهار اسب در اساطیر چهار جهت اصلی است .
از جمله نقوش مربوط به اسب مجسمه اسب برنزی سواری از دوره ی هخامنشی مربوط به قرن ۶-۴ ق . م در موزه ی بریتانیا است این مجسمه نشان می دهد که در زمان کوروش بزرگ اسب هایی که در زمان جنگ به دست می آوردند و اسب هایی که برای پیش کش به آنها تقدیم می شد نشان میدهد که ، این اسب ها را در نظام به کار می برند و تنها هدیه ای که آنها می پذیرفتند اسب و سلاح بود .
این اسب اختلافی با مجسمه اسب های دیگر دارد این است که ، در دوره های قبل هر ۴ پای اسب ها را نمایش داده شده بود . در صورتی که ، در این تصویر فقط دو پای جلویی نشان داده شده است .^[۲۴۳]
از جمله آثار دوره ی هخامنشی که نقش اسب روی آن حک شده است در زمینه ی نقش برجسته نوعی پلاک سیمین از این دوره است که نقش سوارانی کنده شده که همه ی آنها با لباس مادی هستند .
شاید این نقش مربوط به تزئینات روی سپرهای دوره ی هخامنشی است و چهار سوار هنگام شکار به طور برجسته نمایش داده شده است . در این تصویر چهار اسب خیلی زیبا به صورت دایره وار با گردی خود پلاک ها هماهنگی را ایجاد کرده اند و به صورت نیم رخ نمایش داده شده اند .
از دوره ی هخامنشی و پارتی مهرهایی به دست آمده که ، نقش کامل اسب و یا سر اسب بر پشت سکه ها نقش بسته و درجه اهمیت اسب را در آن زمان نشان می دهد .^[۲۴۴]
۵-۵-۲ گاو :
از حیواناتی که تقدسش حتی تا عصر حاضر ، نزد برخی از اقوام هند و ایرانی ادامه یافته است و در کتب پهلوی برای این گاو اساطیری ایرانیان نام های سروو و سرسئوک و هذیوش ذکر شده است که به ترتیب شاخ دار و پیشانی سفید و باهوش می باشد . کلاً مردم فلات ایران و آریائیان آریاورته ، خراسان و ماوراءالنهر گاو را مقدس می دانستند .
در اساطیر کهن ایران گاو یکتا آفریده gaw- I – ek- dad نمادی از منبع رویش و بالندگی گیاهان بود که از استخوان هایش کوه ها ، از خونش جوی ها و از سایر اعضایش پدیده های دیگر خلق شدند .
در آثار فراوانی که از دوره هخامنشیان بر جای مانده اند ، نقش گاو و گاو بال دار به عنوان نمادی از برکت و آفرنش مورد استفاده هنرمندان آن زمان قرار گرفته بود . نقش های حیوانات و دیوار نگاره های تخت جمشید و شوش بیشتر متاثر از نقش های بابلی هستند .
از آثار دیگر می توان به نقش برجسته نبرد شیر و گاو ، گاوهای بال دار و پیشکش های مقدس نوروزی به شاه اشاره نمود.^[۲۴۵]
در افسانه های آریایی گاو مقدس و نماینده قدرت و نیرو است .
گاو در فرهنگ کهن مصری ، به علت سابقه ی گاو آپیس و در فرهنگ هندی ، به سبب زمینه های پرستش و تقدیس گاو نیز بسیار توجه و ستایش شده است .
مقام گاو در زمین برابر «ثور» در آسمان است . زیرا وی در کشتکاری زمین نقش موثری دارد حیوان منتسب به روح غلات . علامت خورشید ( چون خورشید برای سودمندی دیگران در خود می سوزد . در تصویرهای سمبلیکی ، غالباً به شکل گنبد (خورشید درخشان) مصور شده است ) .
گاو با سری از شیر علامت حاصل خیزی و قدرت زمین است .
از جمله نقوش مربوط به گاو سرستونی است در تخت جمشید که نقش دو گاو روبروی هم قرار گرفته را نشان می دهد.^[۲۴۶]
درباره ی نقش گاو در هنر ایران می توان به تصویر گاو ماده ای دیگری که در یکی از سرستون های تخت جمشید حجاری شده است اشاره کنیم . در ایران باستان شاخ گاو ماده علامت رسالت ، عقل و علامت خورشید یا ماه بوده است . نمونه ای دیگر از تصویر و نقش گاو را می توان روی یکی از مهرهای زمان هخامنشی مشاهده کرد . در تصاویر دیگر مربوط به گاو می توان به ریتون ها و ساغرهای نقره ای اشاره کرد که مربوط به زمان اشکانیان و از مقبره ی هفت برادران به دست آمده است که به ساغرهای شاخی شکل مشهورند و کاملاً قابل مقایسه با کار هنرمندان زمان هخامنشی است .^[۲۴۷]
۵-۵-۳ مارال و بز کوهی :
این حیوانات در باور اقوام آریایی از حیوانات مقدس محسوب می شدند . ویژگی عمده مارال که از خانواده بز است ، شاخ های دراز و متمایل به عقب اوست .
بز کوهی ، حیوان مورد توجه و با اهمیت تواحی کوهستانی ایران بوده است .
بز کوهی را یکی از مظاهر مفید و طبیعی می دانند در لرستان ، بز گاهی نماد خورشید و زمانی نماد باران است . در زمان های باستان ماه ارتباط نزدیک با باران داشت . بنابراین معتقد بودند رابطه ای میان شاخ های پیچیده بز کوهی و هلال ماه وجود دارد و باور داشتند که شاخ های بز کوهی در ریزش باران موثر است .
نود درصد سنگ نگاره های موجود در ایران دارای نقش بز کوهی با شاخ های بلند سمبلیک است که نشان و پیام آن (آب ، باران ، فراوانی و نعمت ، نگهبان ماه ، نگهبان و ناجی مشی و مشیانه ) است و این ارتباط پیامی و کلامی مشترک بر روی سفال ها نیز از اعصار کهن بر جا مانده است . وجود تصاویر بز کوهی بر روی سفال ها ، ظروف فلزی ( برنز ، نقره و طلا) و نقوش آنها با شاخ های سمبلیک بر سنگ های سخت کوه ها ، جداً تحسین برانگیز و قدرت ماندگاری آن به جهت اعتقادات مردم است . نمونه دیگر دسته گلدان بز کوهی از جنس نقره باقی مانده از دوران هخامنشیان است . ^[۲۴۸]
۵-۵-۴ شیر :
حیوانی است که نقش آن را در بسیاری از آثار اقوام ایرانی می توان دید ، حتی در دنیای امروز و در آثار ملل گوناگون نیز نقش این جانور به صورت سمبلیک یا در هنر گرافیک دیده می شود .
شیران نگهبان های نمادین پرستشگاه ها ، قصرها و آرامگاه ها بودند و تصور می رفت درنده خویی آنها موجب دور کردن تاثیرات زیان آور باشد . در آثار دوره هخامنشی ، قداست شیر را که بازتابی از اندیشه های دینی پیشینیان این سرزمین است ، به خوبی در می یابیم . نقش برجسته ها و حجاری ها ، تندیس ها ، سرستون ها ، دیوارنگاره ها ، شیرهای سنگی ، ظروف ، لوازم زینتی و جواهرات ، سلاح و ادوات جنگی ، ریتون ها ، مهرها و بسیاری از آثار بر جای مانده از دوره هخامنشی ، نشانه برتری و قداست آن بر سایر حیوانات است .
نقش شیر در هنر دوره هخامنشی متاثر از باورها و اساطیر اقوامی چون عیلام ، بین النهرین ، سومر ، اکد ، بابل و آشور است . شیران نیز از نگهبانان کاخ های پادشاهان بودند .
سرتاسر یکی از حیاطهای کاخ با یک ردیف از آجرهای لعاب دار از تابلوهای شیر بال دار تزیین شده اند .
این جانور خیالی ترکیبی از موجودات گوناگون است که با یکدیگر مرتبط هستند و نقشی از زندگی و قدرت را نشان می دهند و از طرفی یادبودی است از خصوصیات بیست و سه استان از تشکیلات پهناور امپراتوری هخامنشی که برای داریوش کار می کردند .
سر و پاهای جلویی این حیوان از یک شیر تشکیل شده ، گردن با پرهایی است با سه رنگ ، شاخ ها شاخ های بز و گوش های مانند گوش های کفتار (گرگ) هستند . بدن و دم آن از یک شیر و پاهای عقبی چنگال های عقابند . دو جفت از نقش ها با اختلافاتی در وضعیت و لعاب ها بازسازی شده اند و هر تابلو کمی بیشتر از دو متر و سی سانت طول و تقریباً یک متر بلندی دارد و چهار لعاب آبی ، سفید ، زرد و سبز مورد استفاده در این تابلوها می باشند .^[۲۴۹]
از معنای سمبلیک این حیوان می توان : آتش ، ابهت ، پارسایی ، پرتو خورشید ، پیروزی ، تابستان ، دزدی ، دلاوری ، روح زندگی ، سبعیت ، سلطان جانوران ، سلطنت ، شجاعت ، عقل ، غرور ، فکر ، قدرت ، قدرت الهی ، قدرت نفس ، گرمای خورشید ، مراقبت ، مواظبت ، نیروی ابر انسانی و مادون انسان (الهی و حیوانی) را نام برد .
سر شیر به نشانه مراقبت و هوشیاری و اندام پسین او مظهر قدرت است ، شیر اگر همراه با خورشید نشان داده شود علامت ملی ایران قدیم و اشاره به ساکن شدن قدرت در خورشید است.
در میان نقوش مربوط به شیر و خورشید ، شکلی است مرکب از صورت شیر که در پنجه ی راست شمشیری دارد و بر پشت او آفتاب می درخشد . این علامت نشان رسمی دولت و پرچم ایران بوده است . که پیشینه ی این نشان به روزگاران کهن مربوط می شود .
به این بیان که ، از گذشته های دور ایرانیان از خورشید ، که نماینده و مظهر خداوند و میترا و پیمان و زور و نیرو است و عقاب که فر و شکوه و سلطنت از اوست ، برای خود پرچم و درفش داشته اند .
شیر (مظهر قدرت) با اسب ، هر دو مظهر و نماینده خورشید بوده اند .

چهارم

نظرخواهی از خبرگان

غنی‌سازی مدل از طریق نظرخواهی از خبرگان (با بهره گرفتن از پرسش‌نامه) در خصوص اجزا و رابط بین اجزای مدل و همچنین مناسب بودن شاخص‌های سنجش اجزای مدل.

پنجم

پیمایش آزمایشی

توزیع آزمایشی پرسش‌نامه و پالایش ابزار پیمایش (سؤال‌های پرسش‌نامه).

ششم

توزیع و جمع‌ آوری پرسش‌نامه نهایی

جمع‌ آوری داده‌ها (پاسخ‌های پرسش‌نامه) برای آزمون مدل.

هفتم

تجزیه‌وتحلیل با بهره گرفتن از تحلیل عاملی، تحلیل مسیر و مدل‌سازی معادلات ساختاری

اعتبارسنجی روابط بین اجزای مدل.

هشتم

مدل نهایی

بحث، نتیجه‌گیری و توصیه‌ها.

۱-۳-۳٫ چارچوب مفهومی تحقیق
چارچوب اولیه این تحقیق شامل عوامل اثرگذار بر موفقیت ‌‌‌فن‌بازار با بهره گرفتن از مرور ادبیات موضوع شکل گرفت. سپس با توجه به‌ویژه بودن شرایط بخش دفاعی کشور، این چارچوب از طریق مصاحبه با خبرگان دفاعی و تحلیل محتوای مصاحبه‌ها محک زده شد. به‌این‌ترتیب، چارچوب، نهایی شد و با نهایی شدن چارچوب، شاخص‌های اندازه‌گیری اجزای مدل نیز از ادبیات استخراج و با نظرسنجی از خبرگان علمی نهایی شد. در ادامه این فصل، فرایند استخراج چارچوب از ادبیات، مصاحبه‌های انجام‌شده و شیوه سنجش متغیرها در سه بخش جداگانه تشریح می‌‌‌شود.
۱-۱-۳-۳٫ استخراج چارچوب از ادبیات
چارچوب نظری، شبکه‌ای منطقی، توصیفی و پرورده از روابط موجود میان متغیرهایی است که در پی فرایندهایی چون مصاحبه، مشاهده و بررسی پیشینه (مرور ادبیات) شناسایی شده‌اند (سکاران، ۱۳۸۶) در فرایند تحقیق، پس از شناسایی متغیرهای مناسب باید شبکه‌ای از روابط میان متغیرها تدوین شود تا بتوان فرضیه‌های مرتبط با آن‌ها را پدید آورد و سپس آزمود.
با توجه به سؤال تحقیق، “موفقیت فن‌بازار” به‌عنوان متغیر وابستۀ این پژوهش در نظر گرفته شد. از سوی دیگر، با توجه به ادبیات موضوع، عملکرد و درنتیجه موفقیت فن‌بازارها و به‌طورکلی “نهادهای میانجی بازاریابی فناوری” تحت تأثیر “عوامل طرف عرضه” و “عوامل طرف تقاضا” قرار دارد (Klerk & Leeuwis, 2009; Edler & Georghiou, 2007; Mowery, 1992) به‌علاوه، موفقیت نهادهای فوق تحت تأثیر عوامل و سازوکارهای درونی آن‌ها نیز می‌باشد (Munkongsujarit & Srivannaloom, 2011). یعنی هرچه این عوامل درونی مساعدتر و این سازوکارها روان‌تر و کاراتر باشند، احتمال موفقیت فن‌بازار بیشتر خواهد بود. از طرف دیگر، از آنجا که نهادهای میانجی بازاریابی فناوری و به‌طور خاص فن‌بازار، در خلأ عمل نمی‌کنند، می‌توان گفت که تحت تأثیر شرایط محیطی نیز قرار دارند؛ به عبارت دیگر، موفقیت فن‌بازارها به مساعد بودن عوامل محیط بیرونی نیز بستگی دارد (حسینی و سهرابی، ۱۳۸۲؛ موحدی و طباطبائی، ۱۳۸۹). این عوامل محیطی که شامل عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناوریک می‌باشند، اولاً ممکن است به‌صورت مستقیم بر عملکرد فن‌بازارها تأثیرگذارند و ثانیاً ممکن است به‌صورت غیرمستقیم و با تأثیرگذاری بر طرف عرضه، طرف تقاضا و سازوکارهای درونی فن‌بازارها، عملکرد آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده و موفقیت یا عدم موفقیت آن‌ها را رقم بزنند.
به این ترتیب، چارچوب نظری یا مفهومی تحقیق حاضر از ۵ مفهوم^[۷۸] (متغیر) اصلی به شرح زیر تشکیل گردید:
موفقیت فن‌بازار: که منظور از آن بالا بودن کمیت و کیفیت مبادلات فناوری انجام شده از طریق فن‌بازار در یک دوره زمانی مشخص است؛
عوامل طرف عرضه: که به کلیه عوامل مؤثر بر عرضۀ فناوری توسط اشخاص حقیقی و حقوقی در فن‌بازار اشاره دارد؛
عوامل طرف تقاضا: که به کلیه عوامل مؤثر بر تقاضای فناوری در فن‌بازار اشاره دارد؛
عوامل و سازوکارهای درونی: منظور از این موارد، کلیۀ عواملی است که طرف عرضه را به طرف تقاضا متصل کرده و موجب تسهیل مبادلات فناوری می‌شوند؛
عوامل محیطی: منظور از این عوامل، عواملی غیر از عوامل طرف عرضه و تقاضا است که با تأثیر نهادن بر طرف عرضه، طرف تقاضا و سازوکارهای درونی و یا به‌طور مستقیم بر موفقیت فن‌بازار تأثیر می‌‌گذارند.
در اینجا لازم است اشاره شود که تدوین چارچوب مفهومی یا نظری شامل چهار گام اصلی است (Ticehurst& Veal, 2000):
گام اول: شناسایی مفاهیم؛
گام دوم: تعریف مفاهیم؛
گام سوم: مشخص کردن روابط بین مفاهیم؛
گام چهارم: عملیاتی کردن (قابل اندازه‌گیری کردن) مفاهیم.
شکل ۱-۳ مراحل توسعه چارچوب نظری یا مفهومی را نشان می‌دهد.
۲- تعریف مفاهیم
۱- شناسایی مفاهیم
۴- عملیاتی کردن مفاهیم
۴- تعیین روابط بین مفاهیم
شکل۱-۳ مراحل توسعه چارچوب نظری یا مفهومی
با توجه به آنچه گفته شد، گام‌های اول و دوم؛ یعنی شناسایی و تعریف مفاهیم، برداشته شدند. از سوی دیگر با توجه به مطالبی که در مورد تأثیر متغیرهای مستقل تحقیق بر متغیر وابسته در ابتدای این بخش گفته شد، روابط بین متغیرهای اصلی (مفاهیم) مطابق شکل ۲-۳ در نظر گرفته شد.
شکل۲-۳٫ طرح اولیۀ روابط متغیرها
این طرح اولیه روابط بین متغیرها از نظرات موری استنتاج گردید. با توجه به نظر موری به‌طورکلی برای توسعه نوآوری (شامل اکتساب فناوری و فروش فناوری) باید به دو طرف عرضه فناوری و تقاضای فناوری توجه نمود و سیاست‌هایی را برای این دو طرف اتخاذ کرد (Mowery 1992).
علاوه بر این مؤلفان دیگری بر اهمیت توجه به دو طرف عرضه و تقاضا در ارتباط با نهادهای میانجی (شامل فن‌بازار) تأکید کرده‌‌اند که از آن جمله می‌توان به (Johnson, 2008)، (Edler & Georghiou, 2007)، (Klerkx & Leeuwis, 2009) و (حسینی و سهرابی ۱۳۸۲) اشاره کرد.

شکل۳-۱۱: شبه برنامه روش GAPSO

با توجه به اینکه هر کدام از الگوریتم­هاى بهینه­سازى، متناسب با ماهیت مسئله مى تواند بر دیگرى برترى داشته باشد و براى اینکه کارایى این الگوریتم­هاى تک هدفى بر روى مکانیزم شش­میله­ای مشخص شود، در فصل بعد مقایسه­اى از آنها در به دست آوردن مقدار بهینه توابع هدف مسئله موردنظر در این پایان نامه، بررسى مى­شوند.
٣-۴ روش هاى بهینه سازى چند هدفى
در اکثر زمینه­هاى علمى، مسائل بهینه­سازى بیش از یک تابع هدف دارند. همچنین در بیش­تر این مسائل، اهداف موردنظر که مى­بایست بهینه شوند، در تقابل با یکدیگر هستند. در چنین حالتى یافتن جوابى که بهترین تعادل ممکن را بین اهداف برقرار سازد، مطلوب است. به طور کلى هنگام حل یک مسئله بهینه­سازى چند­هدفى، دستیابى به نتایج زیر مدنظر است:
بیشینه کردن تعداد جواب­هاى مجموعه بهینه پارتو
تنوع جواب­ها به طورى که توزیع نقاط جبهه پارتو به صورت یکنواخت و همگن باشد.
٣-۴-١ روش بهینه­سازى مرتب سازى نقاط غیر برتر نسخه دوم^[۸۲]) NSGA-II (
الگوریتم مرتب­سازى نقاط غیر برتر که مبتنى بر روش الگوریتم ژنتیک بود، توسط دکتر دب در سال ١٩٩۴ معرفى گردید. در روش NSGA-II پارامترى با عنوان  وجود دارد که مقدار آن در مسائل مختلف متفاوت است و کاربر با سعى و خطاهاى متعدد باید مقدار مناسبى براى آن بیابد. از آن جایى که این پارامتر تأثیر زیادى بر درستى پاسخ­هاى برنامه دارد و تعیین آن براى کاربران مشکل بود، روش NSGA-II توسط دکتر دب در سال ٢٠٠٢ پیشنهاد گردید [۵۲]. در این روش پارامتر حذف شده و جاى خود را به زیربرنامه CDA داده است. این زیربرنامه براى جلوگیرى از تجمع اعضاى جمعیت در یک فاصله کوچک و جلوگیرى از خالى ماندن بقیه بازه، طراحى شده است. نحوه محاسبه CDA در شکل ٣-١١ مشاهده مى­شود. همانطور که از شکل مشخص است، مقدار CDA اختصاص داده شده به هر کروموزوم در بهینه­سازى دو تابع هدف برابر با محیط مستطیلى است که توسط کروموزوم­هاى قبل و بعد آن ساخته مى­شود.
به دلیل این که در روش NSGA-II بیش از یک تابع هدف موردنظر است، تفاوت اصلى این روش با الگوریتم ژنتیک در مرتب سازى جواب­هاست. به همین منظور در این روش، دو مفهوم جدید معیار شلوغى^[۸۳] یا ازدحام جمعیت و رتبه بندى نقاط غیر برتر^[۸۴] نسبت به الگوریتم ژنتیک وجود دارد.
٣-۴-١-١ زیربرنامه Non-Dominant Sorting (NS)
ایده اصلى مرتب سازى غیر برتر اولین بار توسط گلدبرگ پیشنهاد شد[۵۳]. در این زیربرنامه هر کروموزوم با بقیه کروموزوم­هاى موجود، مقایسه مى­شوند. به عنوان مثال اگر مقادیر محاسبه شده توسط دو تابع هدف در صفحه  و  در نظر گرفته­ شود، هر کدام از کروموزوم­ها داراى دو مقدار f1 وf2 مى­باشند که نقطه اى از صفحه مى­باشد. در زیربرنامه NS تمام این نقاط دو به دو با هم مقایسه مى­شوند، سپس هر کدام از جواب ها (نقطه ها) هر چند بار که توسط جواب دیگر مغلوب شد، محاسبه مى­شود. بعد از این روند، دسته­اى از جواب­ها که توسط هیچ کدام از دیگر جواب­ها مغلوب نشدند، داراى رتبه یک هستند و درجبهه^[۸۵] اول (F1) قرار مى­گیرند. سپس این نقاط را کنار گذاشته و دوباره عملیات مقایسه تکرار مى­شود تا تمامى جواب­ها جبهه­بندى شوند. این زیربرنامه اعضاى جمعیت را به عنوان ورودى مى­گیرد و آن ها را رتبه بندى مى­کند و در جبهه­هاى متناسب با رتبه آنها قرار مى­دهد.
٣-۴-١-٢ زیربرنامهCrowding Distance(CD)
براى مقایسه بین اعضاى یک جبهه که داراى رتبه برابر مى­باشند، از این زیربرنامه استفاده مى­شود یا به عبارت دیگر براى مرتب­سازى درون هر جبهه، از CD استفاده مى­شود. مقدار CD مربوط به هر عضو جمعیت، نسبت به عضو قبلى و بعدى و همچنین عضو اولى و آخرى جمعیت مطابق رابطه (٣-١۹) و شکل ٣-۱۲ محاسبه مى شود.

(۳-۱۹)

شکل۳-۱۲: نحوه محاسبه معیار ازدحام جمعیت در NSGA-II

لازم به ذکر است براى اینکه جواب مسئله بهترین باشد، ابتدا باید کیفیت مناسب داشته باشد (یعنى روى جبهه پارتو باشد) و در مرحله بعد باید به صورت منظم بر روى جبهه پارتو پخش شده­باشد. طبق این مفهوم، هر چه مقدار CD بیشتر باشد، نظم جواب­ها بر روى جبهه پارتو بیشتر است، بنابراین CD بزرگتر، معیار برترى نسبت به بقیه اعضاى درون همان جبهه است. در هنگام تعیین CD باید دقت شود که عضو اول و آخر جمعیت که در یک جبهه هستند، عضو قبلى و بعدى ندارند و عضو قبلى اولین عضو  و عضو بعدى آخرین عضو  در نظر گرفته مى­شود، بنابراین CD این نقاط  است و این نقاط اهمیت خاصى دارند.

٣-۴-١-٣ روند کلى الگوریتم NSGA-II
ابتدا تعداد N جمعیت اولیه (  ) به صورت تصادفى تولید مى­شود. سپس مقادیر توابع هدف به ازاى جمعیت اولیه محاسبه مى­شوند و این اعضا رتبه بندى شده و معیار شلوغى آنها تعیین مى­شوند. سپس بر اساس رتبه و CD با روش انتخاب رقابتى دوتایى^[۸۶]، والدها انتخاب شده و بر روى آنها عملگرهاى ترکیب و جهش صورت مى­گیرد. این جمعیت جدید (  ) با جمعیت قبلى ترکیب شده و دوباره عملیات مرتب سازى صورت مى­گیرد (جبهه­بندى و تعیین معیار تراکم). از بین کل جمعیت موجود، که تعدادش از جمعیت اولیه نیز بیشتر است، به تعداد N عضو بالایى جمعیت، براى نسل بعد انتخاب مى­شوند. براى انتخاب نسل بعد، ابتدا جبهه­هاى بالایى انتخاب و سپس اگر با انتخاب جبهه دیگر، تعداد اعضاى جمعیت از N بیشتر شود، درون آن جبهه به تعداد لازم با توجه به معیار CD انتخاب صورت مى­گیرد. روند کلى الگوریتم در شکل ٣-۱۳ نشان داده شده است.

­­­­

شکل۳-۱۳: نمای کلی از عملکرد الگوریتم NSGA-II

پلکهایش حالتی داشت
نرم، چون پروانه ای زرد.
هر نگاه او دلم را
چون اناری دانه میکرد
لحظهای احساس کردم
سنگ هستم رو به رویش
غرق بودم مثل ماهی
در میان موج بویش
روح من مثل نسیمی
رفت و با او رو به رو شد
تاب خورد و رفت بالا
گیج گیج از رنگ و بوشد.
عاقبت آن نرگس زرد
روح من را با خودش برد.
دستهای پروانه امّا
توی چشمم تاب میخورد.
(کشاورز، ۱۳۷۶، ص ۱۲)

وزن این شعر فاعلاتن، فاعلاتن میباشد. بحر رمل مربع سالم؛ بنابراین همانطوری که دیدیم بحرهای هزج (مفاعیلن) رمل (فاعلاتن) ورجز (مستفعلن) و زحافهای آن پر کاربردترین بحور در شعر کودک به شمار میآیند؛ اگرچه بحرهایی مثل مضارع، متدارک و … نیز در شعرکودک مورد استفادهی شاعران قرار میگیرد.« بهطور کلّی، ویژگیهای موسیقی بیرونی (وزن) در شعر کودک را چنین میتوان بر شمرد:

۱- استفاد از وزن های کوتاه
۲- استفاده از وزن های ضربی
۳- استفاده از وزن های شاد و ترانه ای برای خردسالان
۴- عدم کاربرد از وزن های نامطبوع و طولانی.» (علی پور، ۱۳۸۳، ص ۶۱)
۲-۱۱-۲- موسیقی کناری در شعر کودک
در تعریف موسیقی کناری، دکتر شفیعی کدکنی میگوید: «منظور از موسیقی کناری، عواملی است که در نظام موسیقایی شعر دارای تأثیر است ولی ظهور آن در سراسر بیت یا مصراع قابل مشاهده نیست. برعکس موسیقی بیرونی که تجلی آن در سراسر بیت و مصراع یکسان است و به طور مساوی در همه جا به یک اندازه حضور دارد. جلوههای موسیقی کناری بسیار است و آشکارترین نمونهی آن قافیه و ردیف است و دیگر تکرارها و ترجیعها.» (شفیعی کدکنی، ۱۳۷۳، ص ۳۹۱.) پس هدف از موسیقی کناری در شعر، قافیه و ردیف میباشد که ما نخست به قافیه ونقش آن درشعر کودک می پردازیم:
الف) قافیه
قافیه، که در فارسی به آن پساوند نیز میگویند، واژهای است عربی، اسم فاعل است از مصدر ثلاثی مجرد «قَفو» به معنی از پس چیزی یا کسی رفتن است. (ر.ک: شمیسا، ۱۳۶۹، ص ۸۹) «قافیه ، همان مجموعهی آوایی، گذشته از وزن، به لحاظ اشتراک صامتها و مصوتها در مقاطع خاص، وسط یا آخر و حتّی اوّل هر قسمت میتوانند تناسب دیگری هم داشته باشند که خود صورت دیگری از موسیقی شعر است و آن را قافیه میخوانیم.» (شفیعی کدکنی، ۱۳۷۳، ص ۹)
امّا سپهر کاشانی در کتاب براهین العجم، تعریف زیباتری از قافیه ارائه میدهد که مورد پسند شاعران امروز میباشد و آن عبارت است از: «بدان که قافیه، آن چه بدان تکلم کنند و تلفظ نمایند مناط است نه آن چه کتابت فرمایند؛ زیرا که بسیار حروف نگاشته آید و بر آن تکلم نکنند و بسیار حروف نوشته نشود و بدان تکلم کنند؛ در هر صورت آن چه بدان تکلم شود و مناط است و قافیه از آن پدید آید.» (شفیعی کدکنی، ۱۳۷۳، ص ۵۳)
۳-۱۱-۲- جایگاه قافیه در شعر کودک
کودک پیش از این که وزن شعر را بشناسد و برایش اهمیتی داشته باشد، به موسیقی قافیه توجه دارد و هرکلامیکه دارای قافیه باشد، برایش آهنگین است، برای همین اگر مروری به اکثر شعرهای عامیانه داشته باشیم، میبینیم بنیاد این شعرها بر قافیه استوار است. گاهی دارای وزن عروضی است؛ گاهی دارای وزن هجایی. گاهی از دو یا سه وزن و آهنگ جدا برخوردار است. «امّا کودک فقط به قافیه توجه دارد و در واقع ذهن کودک به ویژه خردسال فقط موسیقی قافیه را میشناسد . البته این مسایل در شعر خردسال بیشتر وجود دارد و هرچه قدر از شعر خردسال فاصله میگیریم و به شعر کودک و نوجوان میرسیم، وزن و قافیه به اندازهی هم تأثیر دارند.» (علی پور، ۱۳۸۳،ص ۶۷)

باران میاد
جوی ها شده
آب می کنه
سیل می کنه
تگرگ میاد
به پشت بام
به پنجره
سرم سرم
برف می باره
زمین شده
آب چکه شد
نیزه های

شُر شُر شُر
پُر پُر پُر
گُر گُر گُر
غُر غُر غُر