شکل جغرافیایی منطقه مورد نظر به صورت بدنه ای پر حجم شامل قسمتی از جلگه گیلان و کوه های تالش و البرز می باشد. با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه، چون در جنوب و جنوب غربی دریای خزر واقع می‎باشد از برکت همین دریا یکی از سرسبز ترین و حاصلخیز ترین مناطق کشور محسوب می شود. آب فراوان، هوای معتدل، جنگل های پرپشت، متراکم و متنوع، مراتع وسیع و گسترده و سرانجام جلگه ای مستعد آبرفتی یا ماسه دریایی از نظر مظاهر محیط طبیعی منطقه ممتاز و حتی در زمینه های خاصی بی نظیر ساخته اند. ارتباط این منطقه بدون محدودیت خاصی در جهت شرقی و شمالی چه از راه دریاچه و چه از راه جلگه ساحلی با اتحاد جماهیر شوروی سابق و سایر استان های ساحلی برقرار است. در حالی که کوهستان های تالش و البرز چون سدی عظیم آن را با اردبیل و ایران داخلی با محدودیت و مشکلاتی روبرو می سازد و تنها راه طبیعی این منطقه به فلات داخلی ایران از طریق دره سفید رود (تقریبا در جنوب منطقه مورد مطالعه) و به صورت موهبتی پراهمیت بر مقام این استان افزوده است. این دره علاوه بر سهولت ارتباط حجم عظیمی از آب های آذربایجان و کردستان را بر این پر نعمت هدایت نموده و باروری و سرسبزی بیشتر آن را تعیین کرده است. سیر توسعه و گسترش این ناهمواری ها، به صورت سدی نفوذ ناپذیر پیدایش و قلمرو اقلیمی را به دنبال داشته است، عدم تقارن دامنه ها یکی از ویژگی های این کوهستان می باشد (محمودی، ۱۳۷۴، ۵۷)

۳-۳-۴-توپوگرافی منطقه شرق گیلان

پس از تثبیت آخرین و نیرومندترین حرکات زمین ساخت در پیلو کوارترنر جلگه شرق گیلان در ارتباط با شرایط ناحیه ای به صورت سه واحد مشخص پیکرشناسی شکل گرفته است:
-ناحیه کوهستانی: مهمترین و قدیمی ترین واحد پیکرشناسی کوهستان های البرز می باشد که اسکلت اصلی آنها از آغاز دوران سوم به وجود آمده و بنابراین در طول میلیون ها سال شاهد عمیق ترین و پیچیده ترین تغییرات بوده و تحولات فراوانی از منشاء دینامیک درونی و بیرونی به خود دیده است. نقش این واحد در پیدایش و تحول دو واحد دیگر انکار ناپذیر می باشد. در این ناحیه رودهای عموما تند آب در بستر سنگی جریان دارند. نواحی کوهستانی این ناحیه از ارتفاع ۵٠٠ متر بالا با شیب بیش از ۳٠ درصد شکل گرفته است:

-ناحیه کوهستانی: مهمترین و قدیمی ترین واحد پیکرشناسی کوهستان های البرز می باشد که اسکلت اصلی آن‎ها از آغاز دوران سوم به وجود آمده و بنابر این در طول میلیون ها سال شاهد عمیق ترین و پیچیده ترین تغییرات بوده و تحولات فراوانی از منشا دینامیک درونی و بیرونی به خود دیده است. نقش این واحد در پیدایش و تحول دو واحد دیگر انکار ناپذیر می باشد. در این ناحیه رودهای عموما تند آب در بستر سنگی جریان دارند. نواحی کوهستانی این ناحیه از ارتفاع ۵٠٠ متر به بالا با شیب بیش از ۳٠%شکل گرفته است.
کوه های خاوری: این ناحیه کوهستانی دنباله کوه های البرز باختری است که از چندین رشته چین خوردگی موازی نا متقارن با جهت غربی شرقی تشکیل شده است. رشته خاوری که از دره سفید رود به سوی خاور تا کوه های مازندران امتداد می یابد ارتفاعات نواحی دیلمان لاهیجان عمارلوو خزران را در بر می گیرد. از کوه ها و قله های مهم این ناحیه می توان از دلفک، سماموس، خرم دشت، قلعه گرجی، لرینه، کاکوه، هلودشت و چاکینه نام برد. (فاخته، ۱۳۸۶، ۱۳)
-اراضی کوهپایه ای: شامل حوضه های انتهایی قزل اوزن و شاهرود می باشد که به صورت حوضه رسوبی نسبتا مستقلی در طول نئوژن محل تمرکز رسوب های تخریبی و تبخیری بوده است. پیدایش آن به پایان پلیوسن باز می گردد زیرا گسل سفید رود سبب تخلیه دریا بارهای زمین شناسی این محدوده به سمت خزر شده و به صورت یک دره ساختمانی دومین واحد پیکر شناسی گیلان را به وجود آورده است. (عربانی، ۱۳۷۴، ۷۶)
نواحی کوهپایه ای بین ارتفاع ۱۰۰ تل ۵۰۰ متر گسترده شده اند و در نقاطی از آن که شیب کمتر است خاک آن برای زراعت مناسب می باشد (فاخته، ۱۳۸۶، ۱۲) این ناحیه از تپه های منفرد و کم ارتفاع تشکیل شده است که امروزه جزء مناطق چایکاری است. در گذشته پوشیده از جنگل بوده ولی با توجه به رشد جمعیت و توسعه شهرهایی چون لاهیجان، لنگرود، سیاهکل، املش و رودسر به این سمت کشیده می شود و باعث تخریب آن در آینده می گردد.
-ناحیه جلگه ای: جلگه ساحلی است که جدیدترین واحد پیکرشناسی شرق گیلان را تشکیل می دهد و به احتمال زیاد پیدایش تدریجی آن مربوط به دوران چهارم جدید می باشد. این ناحیه به صورت نواری در خط ساحلی دیده می شود که از قسمت شرقی سفیدرود آغاز شده و تا مرز استان گیلان و مازندران ادامه دارد. عرض آن در شرق حدود ۵. ۴ کیلومتر و در غرب یعنی حوزه های پایین شلمانرود و پلرود ۱۵ کیلومتر است. رودخانه هایی با جهت جنوبی شمالی در آن جریان دارند که به سبب طغیانی بودن در بخش جلگه ای بستر آن‎ها زیاد شده قسمت بیشتر جلگه از رسوبات آبرفتی تشکیل شده است. این ناحیه به جهت مساعد بودن شرایط اقلیمی و وجود خاک های آبرفتی و دسترسی به منابع آب، مهمترین کانون فعالیت کشاورزی محسوب می شود و تمرکز جمعیت در آن بالا ست (اصلاح عربانی، ۱۳۸٠، ۷۶)
۳-۵-نقشه توپوگرافی شرق گیلان، ۱۳۹۰

۳-۴-جغرافیای جمعیت و شهرنشینی گیلان

گیلان با مساحت ۱۴٠۴۲ کیلومتر مربع بخش کوچکی از خاک ایران را تشکیل می دهد. این استان بیش از ۴ برابر مساحت خود که کمتر از یک درصد کل کشور است، جمعیت دارد. مطابق آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۸۵ حدود ۴. ۲ میلیون نفر را در خود جای داده است. بالا بودن جمعیت نسبت به مساحت به معنی بالا بودن تراکم جمعیت در واحد سطح است. بر پایه آمار آخرین سرشماری کشور در سال ۱۳۸۵ در گیلان میانگین تراکم جمعیت در هر کیلومتر مربع ۱۷۱ نفر است. در مقایسه تراکم جمعیت روستایی استان ها (بدون احتساب جمعیت نقاط شهری) گیلان با تراکم ۷۹ نفر جمعیت روستایی در هر کیلومتر مربع در مقابل ۷۶ نفر استان تهران در همان سال سرشماری بالاترین تراکم روستایی کشور را دارد. تراکم بالای جمعیت روستایی گیلان عمدتا به نوع کشت برنج مربوط است. در همه مناطق جهان که برنج در آن ها کشت غالب است، تراکم جمعیت بالاست. کشت برنج ضمن آنکه نیاز به نیروی کار زیاد دارد، بیش از هر محصول دیگر قادر به تغذیه انسان در واحد سطح است.
دو عامل اصلی در روند کاهشی وزن جمعیتی گیلان در کل کشور موثر بوده است: نخستین نرخ رشد طبیعی جمعیت که به دلایل فرهنگی وسطح سواد بالا از میانگین کل کشور پایین تر است و دیگر نرخ بالای مهاجرت از استان که موجب نرخ خالص منفی مهاجرت شده و گیلان را به استانی مهاجر فرست تبدیل کرده است. (طبق آمار سال ۱۳۸۵ این نرخ ثبت شده است) (عظیمی، ۱۳۸۷، ۲۵٠و۲۵۲)
توزیع نابرابر جغرافیایی جمعیت در گیلان نیز محصول شیوه ارتباط و بهره گیری انسان از محیط جغرافیایی و عوامل جذب و دفع آن در این محیط است و محدودیت های دفع کننده جمعیت که برای سکونت و فعالیت در فضای جغرافیایی گیلان برای انسان وجود دارد عموما در مناطق کوهستانی و جنگلی آن دیده می شود و نه در نواحی جلگه ای. از این رو پهنه های کوهستان و جنگل مانع سکونت انسان برای این منطقه محسوب می شود. به طریق اولی کوهستان های مرتفع و خارج از پهنه جنگلی نیز به سبب داشتن اقلیم سخت در فصول سرد سال عامل عمده دفع جمعیت دست کم به صورت فصلی بوده و سکونت و فعالیت دائم در این ارتفاعات را با مشکل رو به رو ساخته است. با این حال همین مناطق کوهستانی در شرق گیلان دارای ویژگی هایی است که تا حدود زیادی سختی و محدودیت سکونت دائمی را تعدیل می کند. در برخی نواحی به صورت موضعی خرده ناحیه های سکونت گاهی پدید می آورد که به استقرار دائمی در نواحی کوهستانی کمک می کند. به عنوان مثال در نواحی کوهستانی بین دره رودخانه سفیدرود تا کوه های سماموس که از قدیم به عمارلو معروف است، انسان توانسته برخلاف نواحی کوهستان غرب گیلان استقرارهای انسانی دائمی فشرده تری پدید آورد. یکی از دلایل پیدایش تمدن مارلیک در سپیده دم تاریخ در همین ناحیه وجود چنین شرایط جغرافیایی بوده است. (عظیمی، ۱۳۸۷، ۴۵و۴۶)
جدول ۳-۱ تحولات جمعیتی استان گیلان در محدوده یکسان ۱۳۸۵و مقایسه آن با کل کشور

نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که بر پایه مقدار ویژه چهار عامل با مقدار ویژه بزرگتر از یک استخراج شدند که به ترتیب گزارش بیشینه واریانس مرتب شدهاند. با توجه به طبیعت هریک از عاملها، این عاملها به نام: عامل زیستمحیطی، عامل فعالیتهای آموزشی-ترویجی، عامل کانالهای ارتباطی و عامل اقتصادی نامگذاری شدند. با توجه به مقدار ویژه عاملها استخراج شده، عامل زیستمحیطی با مقدار ویژه ۹۵/۶ به تنهایی قادر است۷۷/۲۵ درصد واریانس را محاسبه و توضیح دهد و بیشترین سهم را در تبیین واریانس کل متغیرهای پذیرش نهادههای زیستی دارا میباشد و پس از آن، عامل فعالیتهای آموزشی-ترویجی با مقدار ویژه ۷۹/۴ میباشد و ۷۶/۱۷ درصد واریانس را تببین میکند. عامل کانالهای ارتباطی با مقدار ویژه ۸۶/۳ میباشد و ۳۲/۱۴ درصد واریانس را محاسبه میکند. عامل اقتصادی با مقدار ویژه ۸۹/۲ میباشد و ۷۳/۱۰ درصد واریانس را تبیین میکند. در مجموع چهار عامل استخراج شده ۵۹/۶۸ از کل واریانس پذیرش نهادههای زیستی را تبیین میکنند.
نتایج حاصل از آزمون همبستگی میان عاملهای پژوهش با ابعاد مؤثر بر پذیرش نهادههای زیستی نشان داد که بین عامل زیستمحیطی، عامل کانالهای ارتباطی و عامل مزیت اقتصادی با ادراک پاسخگویان از سودمندی نهادههای زیستی رابطه معنیداری وجود دارد و این عوامل بر ادراک گندمکاران در خصوص سودمند و مفید بودن نهادههای زیستی مؤثر بودهاند.
همچنین بین عامل مزیت اقتصادی و عامل کانالهای ارتباطی با ادراک پاسخگویان درخصوص سهولت استفاده از نهادههای زیستی رابطه معنیداری وجود دارد و عوامل اقتصادی نظیر کاهش هزینه های مربوط به تأمین نهادههای شیمیایی، افزایش عملکرد محصول گندم و کاهش هزینه های حمل و نقل بر ادراک گندمکاران در خصوص سهولت استفاده از نهادههای زیستی مؤثر بودهاند. همچنین مشورت با خانواده، فامیل و دوستان به عنوان کانالهای ارتباطی نیز میتواند بر ادراک پاسخگویان در خصوص سهولت کاربرد نهادههای زیستی مؤثر باشد.
نتایج نشان داد که بین عامل زیستمحیطی، عامل کانالهای ارتباطی و عامل مزیت اقتصادی با نگرش پاسخگویان در خصوص استفاده از نهادههای زیستی رابطه معنیداری وجود دارد. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که بین عامل زیستمحیطی، عامل کانالهای ارتباطی و عامل مزیت اقتصادی با تمایل پاسخگویان در خصوص استفاده از نهادههای زیستی رابطه معنیداری وجود دارد. همچنین نتایج بیانگر این بود که بین عامل زیستمحیطی، عامل آموزشی- ترویجی، عامل کانالهای ارتباطی و عامل مزیت اقتصادی با رفتار پاسخگویان در خصوص استفاده از نهادههای زیستی رابطه معنیداری وجود دارد.
سوال ۷ : آیا بین ادراک از سودمندی، ادراک از سهولت کاربرد نهادههای زیستی، نگرش به کاربرد، تمایل به کاربرد با رفتار کشاورزان در خصوص پذیرش نهادههای زیستی براساس مدل TAM دیویس رابطه وجود دارد؟ نتایج حاصل از آزمون همبستگی میان متغیرهای وابسته پژوهش نشان داد که بین متغیر ادراک از سهولت کاربرد نهادههای زیستی با ادراک از سودمندی نهادههای زیستی رابطه مستقیم و مثبتی وجود دارد. همچنین بین متغیرهای ادراک از سهولت کاربرد نهادههای زیستی و ادراک از سودمندی نهادههای زیستی با نگرش کشاورزان نسبت به کاربرد نهادههای زیستی رابطه مستقیم و مثبتی وجود دارد. بین متغیرهای ادراک از سودمندی نهادههای زیستی و نگرش کشاورزان نسبت به کاربرد نهادههای زیستی با تمایل آنها در خصوص کاربرد نهادههای زیستی رابطه مستقیم و مثبتی وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که بین متغیر تمایل به کاربرد نهادههای زیستی با رفتار کشاورزان جهت کاربرد نهادههای زیستی رابطه مستقیم و مثبتی وجود دارد.
سوال ۸: ویژگیهای شخصی و زراعی و … کشاورزان گندمکار مورد مطالعه بر ادراک از سهولت و ادراک از سودمندی نهادههای زیستی براساس مدل TAM دیویس چه تأثیری دارند؟
تفکیک اثرات متغیرهای بیرونی و ادراک از سهولت کاربرد نهادههای زیستی بر ادراک از سودمندی نهادههای زیستی حاکی از آن است که در بین متغیرهای اثر گذار، ادراک از سهولت کاربرد نهادههای زیستی و ویژگیهای زیستمحیطی تأثیر مستقیم، مثبت و معنادار بر ادراک از سودمندی نهادههای زیستی دارند. متغیرهای مستقل ۴۷/۰درصد از متغیر درک از سودمندی نهادههایزیستی را در سطح معنیداری پیشبینی می‌کنند.
همچنین تفکیک اثرات متغیرهای بیرونی بر ادراک از سهولت کاربرد نهادههای زیستی حاکی از آن است که در بین متغیرهای اثرگذار، کانالهای ارتباطی و مزیت اقتصادی تأثیر مستقیم، مثبت و معنادار بر ادراک از سهولت کاربرد نهادههای زیستی دارند. متغیرهای مستقل ۰۷/۰ درصد از متغیر درک از سهولت کاربرد نهادههایزیستی را در سطح معنیداری پیشبینی می‌کنند.
سوال ۹: ادراک از سودمندی و سهولت کاربرد نهادههای زیستی چه تأثیری بر نگرش کشاورزان جهت پذیرش نهادههای زیستی براساس مدل TAM دیویس دارد؟
تفکیک اثرات متغیرهای ادراک از سودمندی و ادراک از سهولت کاربرد نهادههای زیستی بر نگرش به کاربرد نهادههای زیستی حاکی از آن است که در بین متغیرهای اثرگذار، متغیر ادراک از سودمندی تأثیر مستقیم، مثبت و معنادار بر نگرش به کاربرد دارد و متغیر ادراک از سهولت کاربرد نهادههای زیستی بر نگرش به کاربرد نهادههای زیستی تأثیر چندانی نداشته است. این دو متغیر ۱۱/۰ درصد از متغیر نگرش به کاربرد نهادههایزیستی را در سطح معنیداری پیشبینی می‌کنند.
سوال ۱۰: نگرش و ادراک کشاورزان از سودمندی نهادههای زیستی چه تأثیری بر تمایل آنها جهت پذیرش نهادههای زیستی براساس مدل TAM دیویس دارد؟
تفکیک اثرات متغیرهای ادراک از سودمندی و نگرش بر تمایل به کاربرد نهادههای زیستی حاکی از آن است که در بین متغیرهای اثرگذار، متغیر ادراک از سودمندی و نگرش تأثیر مستقیم، مثبت و معنادار بر تمایل به کاربرد نهادههای زیستی دارند. این دو متغیر ۶۰/۰ درصد از متغیر تمایل به کاربرد نهادههایزیستی را در سطح معنیداری پیشبینی می‌کند بنابراین درک کشاورزان از مفید بودن نهادههای زیستی نگرش آنها را تحت تأثیر قرار میدهد و وقتی فرد نسبت به نهادههای زیستی نگرش مثبتی داشته باشد، تمایل پیدا میکند که از این نهادهها در مزارع گندم خود استفاده کند.

سوال ۱۱: تمایل کشاورزان چه تأثیری بر رفتار آنها جهت پذیرش نهادههای زیستی براساس مدل TAM دیویس دارد؟ تفکیک اثرات متغیر تمایل بر رفتار به کاربرد نهادههای زیستی حاکی از آن است که متغیر تمایل به کاربرد نگرش تأثیر مستقیم، مثبت و معنادار بر رفتار به کاربرد نهادههای زیستی دارند. متغیر تمایل ۲۰/۰ درصد از متغیر رفتار به کاربرد نهادههایزیستی را در سطح معنیداری پیشبینی می‌کند. وقتی کشاورزان نسبت به استفاده از یک فناوری تمایل داشته باشند اقدام به استفاده از آن فناوری مینمایند.
در راستای این نتایج پیشنهادهای زیر ارائه میگردد:
درصورتی که کشاورزان اقدام به کاربرد نهادههای زیستی در مزارع خود نمایند، دولت تسهیلات لازم از جمله واگذاری ماشینآلات کشاورزی با هزینه های کمتر، اختصاص مکانی جهت انبارکردن محصول گندم، توزیع به موقع نهادههای زیستی و بازاریابی محصول کشاورزان را تأمین نماید.
با توجه به نقش عمده کلاسهای آموزشی- ترویجی بر میزان آگاهی کشاورزان میتوان با برگزاری کلاسهای آموزشی- ترویجی با حضور کارشناسان ماهر و با تجربه بر میزان دانش کشاورزان نسبت به مفید و آسان بودن کاربرد نهادههای زیستی افزود و نگرش، تمایل و رفتار آنها را تحت تأثیر قرار داد.
نظر به اهمیت اختصاص یارانه به نهادههای زیستی جهت ایجاد تمایل در کشاورزان به جایگزینی نهادههای زیستی به جای نهادههای شیمیایی، پیشنهاد میشود که سیاستهای پرداخت یارانه برای انواع نهادههای زیستی اتخاذ شود تا بتوان در ایجاد تمایل مثبت در کشاورزان جهت استفاده از این نهادهها مؤثر واقع شد.
دولت جهت سوق دادن کشاورزان نسبت به کاربرد نهادههای زیستی میتواند به کشاورزانی که محصول سالم و عاری از سم تولید میکنند پاداش بدهد( دادن وامهای کمبهره، فروش محصول گندم این کشاورزان با قیمت بیشتر، پرداخت بخشی از هزینههایی که صرف نمودند و ..).
نظر به اینکه نهادههای شیمیایی به راحتی در دسترس کشاورزان قرار میگیرند با ممانعت دولت از واردات کود و سموم شیمیایی به کشور، دولت میتواند زمینه را برای سوق دادن کشاورزان به استفاده از نهادههای زیستی فراهم نماید.
جریمه نمودن کشاورزانی که محصولاتی آلوده و آغشته به سم تولید نمودهاند.
با توجه به رابطهای که میان سن و سطح تحصیلات با نگرش، تمایل و رفتار کشاورزان وجود دارد، باید زمینهی حضور بیشتر کشاورزان جوان را در عرصه کشاورزی فراهم نمود و با برگزاری کلاسهایی مختص جوانان روستایی جهت تشویق و تغییر ذهنیت آنان به سمت کاربرد نهادههای زیستی اقدام نمود .
یافتهها بیانگر آن است که نگرش، تمایل و رفتار کشاورزان تحت تأثیر کانالهای ارتباطی و منابع اطلاعاتی متفاوتی است و با توجه به اینکه کشاورزان به نظرات اعضای خانواده، دوستان، رهبران محلی و کشاورزان نمونه و پیشرو اهمیت بیشتری میدهند، میتوان از این افراد جهت تشویق کشاورزان جهت کاربرد نهادههای زیستی استفاده نمود.
با توجه به اینکه اکثر کشاورزان منطقه مورد نظر را کشاورزان خردهپا تشکیل میدهند باید بیشتر مورد توجه برنامههای ترویجی قرار بگیرند. زیرا این کشاورزان نسبت به کاربرد نهادههای زیستی که اثرات بلند مدت داشته باشند نگرش مساعدی ندارند، لذا باید نگرش این کشاورزان را جهت کاربرد نهادههای زیستی تحت تأثیر قرار داد.
ساخت مستندهایی در خصوص تأثیر نهادههای زیستی بر سالم بودن محصولات و انتشار آن از طریق رسانه های جمعی نظیر تلویزیون میتوان نگرش، تمایل و رفتار کشاورزان را تحت تأثیر قرار دهد.
ایجاد مزارع نمایشی در روستاها توسط کارشناسان جهادکشاورزی به منظور آشنایی کشاورزان با محصول ارگانیک میتواند نگرش کشاورزان را نسبت به کاربرد نهادههای زیستی در اراضی گندم ارتقاء دهد.
پیشنهاد برای پژوهشهای آینده
پیامدهای استفاده از نهادههای زیستی مورد ارزیابی قرار گیرد
نقش ترویج و آموزش کشاورزی در پذیرش نهادههای زیستی توسط کشاورزان بررسی شود.
شناسایی عوامل مؤثر بر نگرش، تمایل و رفتار کشاورزان در خصوص نهادههای زیستی برای سایر محصولات
ارزیابی تأثیر نهادههای شیمیایی بر سلامت مصرفکنندگان محصولات کشاورزی .
منابع
آمارنامه جهاد کشاورزی استان لرستان. ۱۳۹۲.
الهی، ش.، عبدی، ب. و دانایی فرد، ح. ۱۳۸۹. پذیرش دولت الکترونیک در ایران: تبیین نقش متغیرهای فردی، سازمانی و اجتماعی مطرح در پذیرش فناوری. چشمانداز مدیریت دولتی، شماره ۱، صص۶۷-۴۱.
احمدی ده قطب الدینی، م. ۱۳۸۹. روابط ساختاری بین سازه های مدل پذیرش فناوری دیویس .فصلنامه اندیشه های تازه در علوم تربیتی .سال پنجم ، شماره ی دوم ، صص ۱۴۲-۱۲۹.
احمدی، ق.، محمدخانی، م. و مشکانی، م. ۱۳۸۹. تاثیر تجربه کار با رایانه و تناسب تکلیف-فناوری بر پذیرش فناوری رایانه: چشم اندازهای جدید روانشناسی اجتماعی . فصلنامه روانشناسی تربیتی، شماره ۱۶، سال ۶، صص ۱۲۶ – ۱۰۴ .
اسحاقی، ر. ۱۳۸۹.  اهمیت و جایگاه ترویج و آموزش کشاورزی در استفاده بهینه از کودهای شیمیایی توسط روستاییان درجهت کشاورزی پایدار.  اولین کنگره چالشهای کود در ایران، ۱۲ -۱۰ اسفند ۱۳۸۹ تهران، انتشارات مؤسسه تحقیقات خاک و آب.
اسدی رحمانی، ه. ۱۳۸۹ .کودهای زیستی در ایران: فرصت ها و چالش ها نوشته در اولین کنگره چالش های کود در ایران، ۱۲ -۱۰ اسفند ۱۳۸۹ تهران، انتشارات مؤسسه تحقیقات خاک و آب.
اسدی، ع. و نادری مهدیی،ک. ۱۳۹۰. کشاورزی پایدار. تهران:انتشارات دانشگاه پیام نور، گروه اقتصاد کشاورزی.
افشاری، ز. ۱۳۸۷. شناسایی عوامل مؤثر بر نگرشها و رفتارهای پایداری در بین پنبهکاران استان اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان.
اکبری، ف.، پوری، ک.، کامکار، ب. و عالی مقام، م. ۱۳۹۰. تأثیر بقایای گندم، یونجه، ذرت، سویا و پنبه بر محتوای پتاسیم خاک و جذب آن در گندم(Triticum aestivum L.) . نشریه بوم شناسی کشاورزی جلد ۳، شماره۲، ص. ۱۷۱-۱۶۳.
آمارنامه کشاورزی محصولات زراعی ۱۳۹۰-۱۳۸۹. ۱۳۹۲. تهران : وزارت جهادکشاورزی، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات .
ایرانیپور، ش.، صالحی، م.، اکبری، ر. و باقر زاده، ف. ۱۳۸۶. کود سبز چیست ؟. فصلنامه نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، سال چهارم ، شماره ۱۵، صص ۲۷-۱۳.
براتی، م.، وردیپور، ح.، معینی، ب.، فرهادی نسب، ع. و محجوب، ح.۱۳۹۰. اثربخشی آموزش مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی شده در پیشگیری از سوء مصرف MDMA ( اکستازی) در دانشجویان. مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دوره ۲۳، شماره ۳. صص۲۹-۲۰.
بلوکآذری، ن. ۱۳۸۹. اثرات مصرف کودهای شیمیایی در منابع آبی دشت فومنات در استان گیلان. اولین کنگره چالشهای کود در ایران . ۱۲ -۱۰ اسفند ۱۳۸۹ تهران، انتشارات مؤسسه تحقیقات خاک و آب.
بهجت، ا.، طرازکار، م. و نجاتی، ع. ۱۳۸۶. بررسی اثر کلاسهای ترویجی بر مصرف بهینه کود ازته در زراعت گندم دیم مطالعه موردی: استان کرمانشاه. ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، ۳ آبان ماه ۱۳۸۶، مشهد - انجمن اقتصاد کشاورزی ایران, دانشگاه فردوسی مشهد.
بیگدلی، ا. و صدیقی، ح. ۱۳۸۹. بررسی رفتار پذیرش روش های کشاورزی پایدار توسط مددکاران ترویجی استان قزوین. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره ۲-۴۱، شماره ۳، صص ۴۱۲-۴۰۵.
پاپ زن، ع. و شیری، ن. ۱۳۹۱. بررسی موانع و مشکلات توسعه کشاورزی. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال یکم، شماره۱، پیاپی ۱، صص ۱۲۶-۱۱۳.
پورقاسم، ف. و علیبیگی، ا. ۱۳۹۲. تحلیل تمایل کشاورزان شهرستان کرمانشاه به جایگزینی کودهای آلی به جای کودهای شیمیایی. مجله پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، سال ششم، شماره ۳. صص ۴۷-۳۳.
پیرستهانوشه، ه.، امام، ی. و جمالی رامین، ف. ۱۳۸۹. مقایسه اثر کودهای زیستی با کودهای شیمیایی بر رشد، عملکرد و درصد روغن آفتابگردان در سطوح مختلف تنش خشکی (Helianthus annuss L. ). نشریه بوم شناسی کشاورزی، جلد۲، شماره۳، صص ۵۰۱-۴۹۲.
تاجریمقدم، م.، پزشکیراد، غ. و شعبانعلی فمی، ح. ۱۳۹۱. بررسی نگرش کارشناسان ترویج کشاورزی استان خراسان رضوی نسبت به استفاده از تلفن همراه در فعالیتهای ترویجی. مجله پژوهشهاى ترویج و آموزش کشاورزى، سال پنجم، شماره۴، پیاپى ۲۰. صص ۶۸-.۵۹
تهامی زرندی، م.، رضوانیمقدم، پ. و جهان، م. ۱۳۸۹. مقایسه تاثیرکودهای آلی و شیمیایی بر عملکرد و درصد اسانس(Ocimum basilicum L. ) گیاه دارویی ریحان. نشریه بوم شناسی کشاورزی، جلد ۲، شماره ۲، صص ۸۲-۷۰.
جاودان، ا.، مهرابی بشرآبادی، ح .و پاکروان، م. ۱۳۸۹. بررسی مصرف کودهای شیمیایی و پیش بینی روند آینده آن در ایران. اولین کنگره چالشهای کود در ایران. ۱۲-۱۰ اسفند ۱۳۸۹ تهران. انتشارات مؤسسه تحقیقات خاک و آب.
جباری، ح.، مقدمخمسه، ع. و سیفزاده، س. ۱۳۸۶. کشاورزی ارگانیک از دیدگاه زیستمحیطی . انسان ومحیط زیست، دوره جدید، شماره ۳، صص ۴۵-۳۸.
جعفری، ا.، محلوجی، م.، صلحی، م. و دوازدهامامی، س. ۱۳۸۶ . آشنایی با اصول کشاورزی ارگانیک. فصلنامه علمی کشاورزی پایدار . شماره ۳. صص ۱۹– ۱۳.
جعفریمقدم، م.، م رضاپور، م.، آروین، پ. و خندان، ت.۱۳۸۹. مقایسه اثرات کودهای دامی و شیمیایی بر عملکرد و اجزاء عملکرد گندم. پنجمین همایش ملی ایدههای نو در کشاورزی، داﻧﺸﻜﺪه ﻛﺸﺎورزی. ۲۸-۲۷ ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان( اصفهان)، دانشکده کشاورزی.
جهان، م.، امیری، م.، شباهنگ، ج. و تهامی، م.۱۳۹۲. اﺛﺮ ﻛﺎرﺑﺮد ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﻮاع ﻛﻮدﻫﺎی آﻟﻲ و ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺑﺮ ﺑﺮﺧﻲ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎی ﻛﻤﻲ و ﻛﻴﻔﻲ ﮔﻴﺎه داروﻳﻲ ﻛﺪو ﭘﻮﺳﺖ ﻛﺎﻏﺬی (.Cucurbita pepo L). ﻧﺸﺮﻳﻪپژوهشهای زراﻋﻲ اﻳﺮان، جلد ۱۱، شماره ۱، صص ۸۳-۷۳ .

در شرکت­های تولیدی سنتی کالاها پس از تولید در انبارها و مکان­های دیگر انبار می­شدند که این زنجیره تأمین را پیچیده­تر می­کرد. اگر شرکت از یک مدل تجاری ساخت برمبنای سفارش استفاده کند، هیچ نیازی برای انبارکردن محصولات ساخته­شده وجود نخواهد داشت اما درعین حال نیاز برای انبار موادخام و اجزاء سازنده وجود خواهد داشت(ریچارد، ۱۹۹۶). بنابراین، واضح است که زنجیره­های تأمین به ماهیت شرکت وابسته است(شفیع زاده، ۱۳۸۳).

۲-۲-۲-۱ ساخت تجمعی برای ذخیره کردن:
مدل زنجیره تأمین ساخت تجمعی برای ذخیره کردن بر تقاضاهای جهت­دار مشتری در زمان واقعی به منظور ذخیره کارای موجودی کالای ساخته­شده تمرکز دارد. این تجمع ذخیره اغلب از طریق استفاده از یک سیستم اطلاعاتی انجام می­ شود که به طور کامل یکپارچه است. بــدین طریق که چنین سیستمی می ­تواند اطلاعات تقاضاهای زمان واقعی را که می ­تواند برای تعدیل و توسعه برنامه­ ها و بــرنامه­های عملیاتی تولید استفاده شود را جمع­آوری کرد و نسبت به ذخیره اقلامی اقدام کند که موردنیاز مشتریان است(شانکار و تایوری، ۲۰۰۷). این گونه سیستم­ها به صورت یکپارچه­ای فعالیت­های برنامه­ ریزی توزیع، ساخت، برنامه­ ریزی تفصیلی، کنترل موجودی، هماهنگی تأمین با چندین کانال توزیع، جریان اطلاعات صحیح درباره تقاضا، سرمایه گذاری، ظرفیت موجودی، برنامه­ ریزی تفصیلی نقل و انتقال و… را انجام می­دهد(اشتدلر و همکاران، ۲۰۰۶).
۲-۲-۲-۲ ذخیره کردن مستمر:
ایده این مدل برپایه از نو پرکردن موجودی تخلیه شده به طور مداوم به وسیله کــــــارکردن به طور نزدیکی با تأمین­کنندگان و یا واسطه­ها استوار است. بنابراین، ارتباط محکمی بین فرایند اجرای سفارش و فرایند تولیدی موردنیاز است. این مدل کاربردی­ترین مدل برای محیط­هایی با الگوهای تقاضای ثابت است(اشتدلر و همکاران، ۲۰۰۶).
۲-۲-۲-۳ ساخت برای سفارش:
مفهوم این مدل برپایه سفارش برای مونتاژکردن بلافاصله پس از دریافت سفارش استوار است(رامش و دیویدسن، ۲۰۰۷). این مدل به مدیریت مفید موجودی­های اجزاء و تحویل تدارکات مورد نیاز طی زنجیره تأمین نیاز دارد. یک راه­حل برای غلبه بر این نیاز استفاده چندمنظوره از دستگاه­ها برای تولید کالاست. یکی از مزیت­های اصلی این نوع مدل ادراکی است که هر مشتری می ­تواند از محصول مورد نیاز خود تجسم کند. به علاوه اینکه هر مشتری کالاهای خود را سریعاً دریافت می­ کند(ریچارد، ۱۹۹۶).
۲-۲-۲-۴ مونتاژ کانالی:
با یک تعدیل جزئی در مدل ساخت برمبنای سفارش مونتاژ کانالی به دست می ­آید. در این مدل بخش­های هر محصول همان طور که در کانال توزیع حرکت می­ کند جمع­آوری و مونتاژ می­شوند. برای مثال، می­توان بعضی شرکت­های رایانه­ای که در زنجیره توزیع بخش­های رایانه، آنها را خریداری و مونتاژ و سپس تحویل مشتری می­ دهند را نام برد. بنابراین، سفارش رایانه­ای مشتری تنها باید برای قرارگرفتن در یک وسیله برای تحویل جمع شوند.
۲-۲-۲-۵ زنجیــره تأمین جهانی:
زنجیره تأمینی که تأمین­کنندگان و یا مشتریان را در کشورهای دیگر درگیر خود می­ کند به عنوان زنجیره تأمین جهانی شناخته می­ شود(گولدمن و ناجل، ۱۹۹۵). دلایل اصلی که چرا شرکت­ها وارد زنجیره تأمین جهانی می­شوند عبارتند از: قیمت­های پایین­تر مواد، خدمات و نیروی انسانی؛ دسترسی به محصولات و فناوری که در داخل دردسترس نیستند؛ کیفیت بالای محصولات بـــازارهای جهانی؛ استراتژی­ های فروش جهانی شرکت؛ تشدید رقابت جهانــــی که درنتیجه کاهش هزینه شرکت می­ شود؛ نیاز به توسعه حضور خارجی و بازرگانی بین ­المللی(شانکار و تایوری، ۲۰۰۷). برخی از مشکلاتی که مممکن است در زنجیره­های تأمین جهانی وجود داشته باشد عبارتند از مشکلات حقوقی، دستمزدها و مالیات­های دادوستد، اختلاف فرهنگی و زبانی، تغییرات سریع در نرخ­های پول­های رایج تبادلی و عدم ثبات سیاسی(ابوفاضلی و همکاران، ۱۳۸۵).
۲-۲-۳ مشکلات زنجیره تأمین و منابع آنها
درجهان تجارت مثالهای بی­شماری از شرکت­هایی که قادر نیستند به سطح تقاضای­شان برسند و درنتیجه موجودی­های هزینه­بر و زیادی پروژه­ای را متحمل می­شوند وجود دارد. در این قسمت ما به تشریح این مشکلات و علل آنها می­پردازیم(اشتدلر و همکاران، ۲۰۰۶). مشکلات طی زنجیره تأمین به طورکلی از دو منبع ناشی می­شوند:
۲-۲-۳-۱ عدم اطمینان:
یک منبع اصلی عدم اطمینان زنجیره تأمین پیش ­بینی تقاضا است. پیش ­بینی تقاضا از چندین فاکتور از قبیل رقابت، قیمت­ها، شرایط فعلی، توسعه تکنولوژیکی و سطح عمومی تعهد مشتریان تاثیر می­پذیرد(ریچارد، ۱۹۹۶). دیگر عامل عدم اطمینان زنجیره تأمین زمان­های تحویل است که خود به عواملی مانند نسبت خرابی ماشین­ها در فرایند تولیدخطی، فشردگی ترافیکی که در حمل و نقل دخالت می­ کند و مشکلات کیفیت مواد که ممکن است تأخیرات تولید را ایجاد کند وابسته است(شفیع زاده، ۱۳۸۳).
۲-۲-۳-۲ عدم هماهنگی:
این نوع مشکلات هنگامی اتفاق می­افتد که یک بخش شرکت با دیگر بخش­ها ارتباط خوبی ندارد، وقتی پیغام برای شرکاء تجاری غیرقابل فهم باشد و وقتی بخش­های شرکت از بعضی مسائل آگاهی ندارند و یا خیلی دیر از آنچه موردنیاز است و یا آنچه باید اتفاق بیفتد آگاه می­شوند. همان طور که اشاره شــــــد مشکلات بی­شماری طی زنجیره تأمین می ­تواند رخ دهد که در این قسمت به دو مورد از مزمن­ترین مشکلات آن اشاره می­ شود(ابوفاضلی و همکاران، ۱۳۸۵).
۲-۲-۳-۳ اثر شلاق چرمی:
اثر شلاقی به تغییرات نامنظم در سفارشات طی زنجیره تأمین اطلاق می­ شود. این اثر برای اولین بار به وسیله پروکتل و گمبل در ارتباط با یکی از محصولاتشان مشاهده و شناخته شد. دراین مشکل گرچه فروش واقعی در فروشگاه­ها نسبتاً ثابت و قابل پیش ­بینی بود اما سفارشات عمده­فروشان و توزیع­کنندگان برای سازنده میدان نوسانات شدیدی داشته و مشکلات موجودی محصول ساخت­ شده را برای شرکت (پی اس جی^[۱۹]) داشت(رامش و دیویدسن، ۲۰۰۷). یک تحقیق نشان داد که سفارشات توزیع­کنندگان به دلیل پیش ­بینی ضعیف تقاضا و کمبود هماهنگی و اطمینان درمیان شرکاء زنجیره تأمین تغییرات نامنظمی داشت، به دلیل اینکه هر ماهیت مجزا طی زنجیره تأمین سفارشات و تصمیمات موجودی را با یک دید نسبت به منافع خود به طرف بالای زنجیره تأمین انجام می­داد که این منجر می شد کــــــه میزان پیش ­بینی­ها به طرف بالای زنجیره همچنان افزایش یافته و به موجودی­های اضافه­ای در تمام قسمت­ های زنجیره تأمین منجر شود(شارپ و دسی^[۲۰]، ۱۹۹۹).
۲-۲-۳-۴ ذخیره فریبنده:
این گونه مشکل زمانی که مشتریان محصولی را می­خواهند که دردسترس نیست اتفاق می­افتد گرچه درحقیقت وجود دارد مثل وقتی که محصول درجایی نادرست قرار می­گیرد یا اینکه مقدار ذخیره ناصحیح است(سارحدی و گوکاران^[۲۱]، ۱۹۹۹).
۲-۲-۴ راه­ حل­های مشکلات زنجیره تأمین
هرساله سازمان­ها راه­ حل­های زیادی را برای مشکلات زنجیره تأمین پیدا کرده ­اند. در این قسمت سعی بر این است ابتدا راه­حل­ها مطرح و سپس پشتیبانی فنـــاوری اطلاعات درمورد راه­ حل­های ارائه شده بحث شود(شفیع زاده، ۱۳۸۳). جهت رفع مشکلات در زنجیره تأمین سه دسته فنون وجود دارد. دسته اول فنونی هستند که در ارتباط با طراحی و عرضه قطعات، عرضه­کنندگان، مدیریت ارتباطات بین عرضه­کنندگان و ارتبـــاط سازمان با عرضه­کنندگان وجود دارد، دسته دوم فنونی هستند که در ارتباط با سیستم­های تولیدی، مدیریت موجودی و مسائل داخلی سازمان جهت رفع مشکلات وجود دارد و دسته سوم مجموعه تدابیــــــری هستند که درمورد توزیع­کنندگان، خریداران، وفاداری خریداران و هماهنگی آنها با سازمان باید لحاظ شود(شارپ و دسی^[۲۲]، ۱۹۹۹). در ذیل به بعضی موارد اشاره می­ شود:
ادغام عمودی
کنترل موجودی
تکنیک­های مناسب بر برنامه­ ریزی تولید
تکنیک­های تولیدی به موقع
تکنیک­های برنامه­ ریزی مواد موردنیاز
عملیات همزمان
۲-۲-۵ استراتژی­ های کاهش عدم اطمینان
اما در محیط تجاری رقابتی امروزه، کارایی و ثمربخشی زنجیره تأمین در بیشترین سازمان­ها بحرانی هستند و به طور گسترده­ای به هماهنگی اطلاعاتی بین بخش­های مختلف سازمان، سیستم­های پشتیبانی اطلاعات و یکپارچه­کردن سیستم­های مختلف وابسته است(شفیعی و همکاران، ۱۳۹۰). پشتیبانی فناوری اطلاعات از زنجیره تأمین و ادغام سیستم­ها: حقیقتاً مفهوم زنجیره تأمین با رایانه­ای شدن فعالیت­های آن طی ۵۰ سال اخیر توسعه داده شده است. به عنوان مثال، پشتیبانی فناوری اطلاعات از سیستم­های برنامه­ ریزی و تولیدی را می­توان با عنوان تولید رایانه­ای یکپارچه نام برد کــــــه ازطریق انسجام سخت­افزاری و نرم­افــــزاری انواع تکنولوژی­ها^[۲۳] صورت می­گیرد. برخی از مثال­هایی از اینکه چگونه فناوری اطلاعات مشکلات زنجیره تأمین را حل می­ کند به شرح زیر است(شارپ و دسی، ۱۹۹۹).
به طورکلی چهار گروه نرم­افزاری از زنجیره تأمین پشتیبانی می­ کنند که عبارتند از:
نرم­افزارهای برنامه­ ریزی منابع موسسه
نرم­افزارهای مدیریت زنجیره تأمین
نرم­افزارهای بهینه­سازی تولید
نرم­افزارهای تجزیه و تحلیل
۲-۲-۵-۱ برنامه­ ریزی منابع موسسه:
این دسته از نرم­افزارها براساس سیستم برنامه­ ریزی منابع که قبلاً به سیستم برنامه­ ریزی مواد معروف بود طراحی شده ­اند. این نرم­افزارهای سعی می کنند براساس مفاهیمی از برنامه­ ریزی مواد، عملکردها و بخش­هــــایی را که خارج از حوزه ­های برنامه­ ریزی تولید قرار دارند را یکپارچه و هماهنگ سازند(مهربان و همکاران، ۱۳۸۶).
۲-۲-۵-۲ مدیریت زنجیره تأمین:
این نرم­افزارها عمدتاً برهم­خوانی بخش تأمین و تقاضا تاکید دارد و همـــه وظایف کسب و کار را تعقیب نمی­کنند. اکثــراین نرم­افزارها از روش­های پیش ­بینی پیشرفته برای برنامه­ ریزی تقاضا، از واحد زمان­بندی و برنامه­ریــزی تولید برای برنامه­ ریزی تأمین و از ابزارهای تجزیه و تحلیل برای بررسی هم­خوانی بین تقاضا و تأمین استفاده می­ کنند(سارحدی و گوکاران، ۱۹۹۹).
۲-۲-۵-۳ بهینه­سازی تولید:
درجهت بهینه­سازی مبتنی بر محدودیت مورداستفاده قرار می­گیرند و برپایه قوانین استوارند. این رویکرد ساختمان مدل یک سیستم را دقیقاً با قوانین نه­گانه بهینه­سازی تولید هماهنگ کرده و راه حل مناسب را پیدا می­ کند. این ابزارها تقریباً از همه روش­های مدل­سازی از قبیل برنامه­ریـــزی خطی، عدد صحیح، بهینه­سازی و مــدل سازی شبکه­ ای و حتی شبیه­سازی استفاده می­ کند.
۲-۲-۵-۴ نرم­افزارهای تجزیه و تحلیل:
این نرم­افزارها با دیگر گروه­ ها حوزه زنجیره تأمین فعل و انفعال کمی دارند. این ابزارها عمدتاً برای شناخت و تحلیل پویایی سیستم یا برای طراحی راهبردی استفاده می­شوند(شفیعی و همکاران، ۱۳۹۰).
۲-۲-۵-۶ برنامه­ ریزی نیازمندی مواد:
در گذشته بیشتر مراوده­هـــــای تجاری با کاغذ انجام می­شدند. بنابراین وقتی که رایانه ­ها وارد تجارت شدند افراد می­خواستند که فعالیت­های زنجیره تأمین خودکار شود. اولین برنامه­ ها در اوایل دهه ۱۹۶۰ فقط بخش کوچکی از زنجیره تأمین را پشتیبانی می­کردند. مثل سیستم­های مدیریت موجودی و برنامه­ ریزی تفصیلی تولیدی(شارپ و دسی، ۱۹۹۹). این چنین کاربردهایی در زمینه ­های وظیفه ­ای و مستقل از یکدیگر گسترش پیدا کردند و این باعث انحراف بیشتر طی زمان شد و ادغام آنها را مشکل­تر می­ساخت. اندکی بعد مشخص شد بین تعدادی از فعالیت­های زنجیره تأمین وابستگی وجود دارد. در ابتدا این امر در مورد برنامه­ ریزی تفصیلی تولید، مدیریت موجودی و برنامه ­های خرید روشن گردید و درنتیجه درهمین اثنا مدل برنامه­ ریزی نیازمندی مواد اختراع شد(جولی و هازرخنی، ۲۰۰۶). اما طی زمان بعضی کاربردهای برنامه­ ریزی نیازمندی مواد شکست خوردند. یکی از دلایل اصلی این گونه شکست­ها این بود که عملیــات خرید - موجودی – برنامه­ ریزی تفصیلی به طور نزدیکی هم با منابع مالی و هم منابع نیروی انسانی مرتبط است. اما این موارد در بسته­های برنامه­ ریزی نیازمندی مواد گنجانده نمی­شدند. تشخیص این شکست­ها به یک نرم­افزار و متدولوژی برنامه­ ریزی نیازمندی مواد پیشرفته منجر شد که برنامه­ ریزی منابع تولید نام گرفت(رامش و دیویدسن، ۲۰۰۷).
۲-۲-۵-۷ برنامه­ ریزی منابع تولید:
برنامه­ ریزی منابع تولیدی ازطریق هماهنگ کردن فعالیت­های انجام گرفته در بخش­های کاری مختلف شرکت و به کارگیری یک پایگاه اطلاعاتی مشترک، یکپارچگی داخلی را آسان می­سازد. این موضوع اطمینان می­بخشد که همه به استفاده از اطلاعات بروز مشغول بوده و یک نسخه مشترک به کار می­برند. از برنامه­ ریزی منابع تولید می­توان برای برنامه زمان­بندی ظرفیت، حمل کالا، نگه­داری، تعمیرات و غیره استفاده کرد و ازطرف دیگر می­توان جهت برنامه­ ریزی امورمالی نیز جریانات نقدینگی را پیش ­بینی کرد. اما این برنامه­ ریزی نیز کامل نبود و نیاز به هماهنگی تمام منابع و فعالیت­های موسسه حتی در قسمت­ های غیرتولیدی نیز احساس می­شد(شانکار و تایوری، ۲۰۰۷). درنتیجه تکامل ادامه پیداکرد و به برنامه­ ریزی منابع موسسه منجر شد که برنامه­ ریزی منابع تولید را به فعالیت­های دیگر در تمام مجموعه گستراند(سرایدار و همکاران، ۱۳۸۸).
۲-۲-۵-۸ برنامـه­ریزی منابع موسسه:
پیشرفت رایانه­ای­شدن خدمات موسسه به مشتری یک چالش جدید را به وجود آورد، چگونگی کنترل همه فرایندهای اصلی تجاری به وسیله طراحی نرم­افزاری برخط، راه­حل یکپارچه شناخته­شده به عنوان برنامه­ ریزی منابع موسسه یک فرایند اداره همه منابع و استفاده از آنها درکل مجموعه با یک رفتار هماهنگ است، این فرایند شامل برنامه­ ریزی و اداره استفاده از همه منابع موسسه است و هدف اصلی آن یکپارچه کردن همه بخش­ها، منابع و وظایف یک شرکت در یک سیستم اطلاعاتی واحد است که بتواند همه نیازهای موسسه را تأمین کند(شانکار و تایوری، ۲۰۰۷). برای مثال، ورود یک سفارش اجازه دستیابی فوری به موجودی، داده ­های محصول، سابق حساب مشتری و اطلاعات دوره سفارش را می­دهد(ریچارد، ۱۹۹۶). دستیابی به اطلاعات بهره­وری، کیفیت و سودآوری را بالا می­برد و رضایت مشتریان را افزایش می­دهد(گولدمن و ناجل، ۱۹۹۵). در اواخر دهه ۱۹۹۰ سیستم­های برنامه­ ریزی منابع موسسه شروع به گسترش در زنجیره تأمین کردند تا تأمین کنندگان، مشتریان و انسجام وظیفه ­ای برای یکپارچگی با مشتری و برای اداره ارتباطات با تأمین­کنندگان و فروشندگان. اما برنامه­ ریزی موسسه هرگز برای پشتیبانی کامل زنجیره تأمین درنظر گرفته نشد. راه­ حل­های برنامه­ریــــزی منابع موسسه در اطراف مراوده­های تجاری متمرکز می­شدند. به عنوان مثال آنها پشتیبانی تصمیم ­گیری مورد نیاز برای پاسخ­گویی سریع به تغییرات لحظه­ای در تأمین، تقاضــا، نیروی کار یا ظرفیت را ارائه نمی­کردند. دومین نسل برنامه­ ریزی منابع موسسه بر این نقصان غلبه کرد(ریچارد، ۱۹۹۶).
دومین نسل برنامه­ ریزی منابع موسسه، برنامه­ ریزی منابع موسسه سنتی در مدیریت فعالیت­های اجرایی مثل دستمزد و حقوق، موجودی و فرایند سفارش توانایی داشت و درعین حال این مراوده­ها را خودکار می­کردند. گزارش­های ایجاد شده به وسیله سیستم­های برنامه­ ریزی منابع موسسه برای برنامه­ ریزان، آماری درباره آنچه در شرکت درمورد هزینه­ها و عملکرد مالی انجام می­شد ارائه می­دادند اما گزارش­های این سیستم­ها (سیستم برنامه­ ریزی منابع بنگاه سنتی) یک عکس فوری از تجارت را در یک نقطه از زمـــان ارائه می­کرد و آنها از برنامه­ ریزی مستمری که مرکز برنامه­ ریزی زنجیره تأمین است – برنامه­ ریزی که برای تصفیه و بالابردن برنامه هنگام تغییرات و اتفاقــات افتاده صورت می­گیرد- پشتیبانی نمی­کردند(شفیعی و همکاران، ۱۳۹۰).
برای انجام این گونه پشتیبانی برای بخش­های زنجیره­ تأمین، شرکت­ها از نرم­افزار مدیریت زنجیره تأمین استفاده کردند(براون و همکاران، ۲۰۰۶). اما راه­حل مدیریت زنجیره تأمین نیاز به هماهنگی و بعضی وقت­ها به اطلاعات ارائه ­شده به وسیله نرم­افزار برنامه­ ریزی منابع بنگاه را داشت. بنابراین نیاز به ادغام این دو نرم­افزار احساس شد. یک روش برای ادغام این دو این است که قابلیت ­های کارکردی مدیریت زنجیره تأمین را به برنامه­ ریزی منابع بنگاه اضافه کنیم. قابلیت­هایی از قبیل هوش تجاری و پشتیبانی تصمیم ­گیری. هوش تجاری به تجزیه و تحلیل انجام شده از طریق کندوکاو داده ­ها و سیستم­های هوشمند اشاره دارد. از قابلیت ­های دیگر می­توان به ادغام با سیستم­های مدیریت پایگاه داده و صفحه­های گسترده در اکسل اشاره کرد. بسته­های نرم­افزاری با این قابلیت ­های کارکردی اضافه شده، دومین نسل برنامه­ ریزی منابع موسسه را ارائه می­دهد که شامل نه تنها پشتیبانی تصمیم ­گیری است بلکه شامل مدیریت ارتباط با مشتری، تجارت الکترونیک و کندوکاو و انباداری داده ­ها نیز هست. بعضی از سیستم­ها حتی شامل مدیریت دانش نیز هستند(سارحدی و گوکاران، ۱۹۹۹).

بخش اول: ماهیت خدمات
۲-۱ مقدمه
تا سال‌های نزدیک، بازاریابی ویژه کالاها و فرآورده‌های عینی بود. اما امروزه مباحث مدیریت و بازاریابی خدمات در امور گوناگون سازمان‌های مختلف نظیر بانک، بیمه، گمرک بهداشت و درمان، آموزش و پرورش و حتی تولید و صنعت به طور جدی مطرح‌شده‌اند. جامعه‌ای که در تلاش برای توسعه سیاسی و اقتصادی است،‌ خدمات سالم، سازنده و پویا و بالنده‌ای را می‌طلبد که تنها از طریق حرکت های جمعی و روش‌های علمی و سیستمی و بر اساس آموزش، مشاوره و تحقیق به طور مستمر حمایت و هدایت نیروهای روشنفکر و مدیران ارشد و همکاری و همدلی با کارکنان امکان‌پذیر است. در سال‌های کنونی رشد فزاینده خدمات به‌صورت یکی از روندهای اصلی در دنیا درآمده است. به‌عنوان مثال در ایالات متحده آمریکا به سبب افزایش ثروت احساس به داشتن زمان بیشتر برای تفریح و پیچیده‌تر شدن محصولات که نیاز به ارائه خدمات خاص دارد، نظام اقتصاد مبتنی بر خدمات^[۶] رشد زیادی نموده است. سازمان‌های خدماتی بیش از ۷۴ % تولید خالص داخلی را به وجود می‌آورند. اگرچه مشاغلی که خدمات را ارائه می‌کردند، در آمریکا به بیش از ۵۵% نمی‌رسید، این سازمان‌ها بیش از ۷۹% نیروی شاغل را در اختیار داشتند. نظام خدمات جهانی سازمان‌های خدماتی دارای رشد بیشتری هستند و بیش از یک چهارم ارزش تجارت بین‌المللی را تشکیل می‌دهند. در واقع انواع گوناگونی از صنایع خدماتی وجود دارند (بانکداری، بیمه،‌ ارتباطات، حمل و نقل و سرگرمی) که در کشورهای پیشرفته در سراسر دنیا بیش از ۶۹% نظام اقتصادی را تشکیل می‌دهند.(هنکوف.۱۹۹۴: ۶۰-۴۸)

دلایل عمده‌این رشد عبارت‌اند از:
۱- پیشرفت در دانش های فنی پیچیده که خود خدمات طراحی،‌ ساخت و نگهداری بیشتری می‌طلبد.
۲- افزایش در درآمد سرانه مردم که دست‌ها را در هزینه‌های تفریحی مانند رفتن به مسافت‌ها
۲-۲ ماهیت خدمات
اکثر خدمات ملموس و فیزیکی در برگیرنده تعدادی عنصر خدمتی به‌عنوان بخشی از عرضه محصولات می‌باشند. سپردن پول نزد بانک و یا هتل‌ها یک مثال کلاسیک در این زمینه هستند، چون درحالی‌که اتاق‌ها یک نوع ارائه خدمت می‌باشند، مشتریان غذا صرف کرده‌اند و از بوفه‌های هتل استفاده می‌کنند.
بخش اعظم مصداق‌های بحث ما در ارتباط با خدمات خالص است: خدمات خالص به‌عنوان فعالیت‌های غیر ملموس و مزایایی که خواسته‌های مشتریان را بدون تملک محصول برآورده می‌کند، تعریف می‌گردد. این تعریف شامل خدماتی از قبیل بیمه نامه ها کارگزاری سهام و بانکداری و … است. تأکید ما بر خدمات خالص تعمداً انجام می‌گیرد تا از طریق خصوصیات ویژه خدمات به گونه‌ای درک گردد که بتوان فعالیت‌های بازاریابی را بهتر انجام داد. (داگلاس.۲۰۰۰: ۲۰۷) در شکل ۱-۲ ماهیت خدمات به نحو مناسبی توضیح داده‌شده است.(پالمر.۲۰۰۰: ۲)
چوب
اثاثیه
آموزش
تعمیر ساختمان
چوب
رستوران
صابون
عطر
مسافرت با هواپیما
مشاوره مدیریت
ملموس
ناملموس
شکل (۲-۱): پیوستار کالا و خدمات
شکل ۱-۲ یک طیف (پیوستار) خدمات- کالاها را ارائه می‌کند که روشی برای مشاهده تفاوت‌ها و موارد مشابه بین کالاها و خدمات است. شکل مذکور بیانگر این است که اکثر محصولات هم دارای عناصر خدمتی و هم دارای جزئی کالایی هستند.
۲-۳ تعریف خدمات
تعریف کردن خدمات دشوار است. به طور مثال حجم فزاینده نرم‌افزارهای کامپیوتری را که به سرعت گسترش می‌یابند، در نظر بگیرید. این سوال مطرح می‌شود که آیا نرم‌افزار محصول است یا خدمت؟ بین صاحب نظران به طور فراوان ای تعاریف متفاوت وجود دارد. یکی از دانشمندان بازاریابی (کاتلر و آرمسترانگ.۲۰۰۵: ۶۶۰) بر این باور است که خدمت عبارت است از «منفعت یا فعالیتی نامحسوس و لمس نشدنی که یک طرف به طرف عرضه می‌کند و مالکیت چیزی را به دنبال ندارد» در تعریف دیگری(کاتلر.۱۹۸۶: ۲۲۸-۲۲۷) اشاره گردیده که خدمت می‌تواند به‌عنوان وظیفه غیر عینی و غیر ملموس تعریف شود که نیازهای مصرف‌کننده کالاهای مصرفی و صنعتی را برآورده می‌کند، زمانی که به گونه‌ای کارآمد جهت بخش‌های جداگانه بازارهای هدف، ارائه آن توسعه یافته و توزیع گشته باشد.(کاتلر.۲۰۱۱: ۲۲۸-۲۲۷)
اندیشمندان دیگر بر این معتقدند که «خدمت عبارت است از کلیه فعالیت‌های اقتصادی که ستاده آن به‌عنوان یک سازه یا محصول فیزیکی نبوده و به هنگام تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد و ارزش افزوده‌ای به اشکال مختلف (آسایش، سرگرمی، بموقع بودن، سلامتی یا راحتی) ارائه می‌کند که اساساً برای خرید اولیه منفعت ناملموس دارند (برین. ۱۹۸۷: ۵۸-۵۰) آدریان پارلما بر این باور است که خدمت عبارت است از تولید اساساً هر منفعت نامحسوس که یا به خودی خود و یا به‌عنوان جزء بااهمیت یک کالای ملموس مورد استفاده قرار می‌گیرد و از طریق اشکال مختلف مبادله، نیاز مشتری مشخص را ارضا می‌کند.(پالمر.۲۰۰۷)
۲-۴ طبقه‌بندی خدمات
خدمات را می‌توان به روش‌های مختلفی تقسیم کرد. اولین روش تقسیم خدمات بر اساس منشأ ایجاد آن است. آیا منشأ ایجاد خدمت، انسان است یا ماشین؟ خدمات ماشینی بسته به اینکه خودکار باشند یا نیازمند نظارت افراد ماهر یا نیمه ماهر، متفاوت‌اند. خدمات انسانی نیز از نظر اینکه توسط افراد ماهر، نیمه ماهر یا حرفه‌ای انجام شوند، باهم فرق دارند. در شکل ۲-۲ انواع مختلف خدمات ماشینی و انسانی آمده است.( کاتلر و آرمسترانگ.۱۳۸۹: ۸۰۹)
شکل (۲-۲): انواع فعالیت‌های خدماتی
بعضی از خدمات،‌اما نه تمام آن‌ها، مستلزم حضور مشتری است. ارائه خدمات دندانپزشکی مستلزم حضور مشتری است،‌ اما تعمیر اتومبیل به حضور مشتری نیازی ندارد. آرایشگران برای مطبوع و خوشایند کردن محیط ارائه خدمت، مغازه‌های خود را تزئین می‌کنند و ضمن پخش موسیقی ملایم، با مشتریان خود گفتگو نیز می‌کنند.
خدمات از نظر اینکه برطرف کننده نیازهای شخصی یا نیازهای غیرشخصی باشند نیز با یکدیگر فرق می‌کنند. بین مقدار وجوهی که پزشکان بابت ارائه خدمات پزشکی از بیماران خصوصی مطالبه می‌کنند با مبلغی که بر اساس قرارداد از کارکنان شرکت‌ها وصول، تفاوت وجود دارد. در این‌گونه موارد،‌ ارائه کنندگان خدمات نیز در تهیه برنامه‌های خود در بازارهای شخصی و غیرشخصی تفاوت قائل می‌شوند.
و آخر اینکه، اهداف ارائه کننده خدمات می‌تواند انتفاعی یا غیرانتفاعی باشند و مالکیت آن خصوصی یا عمومی که این خصوصیات تنوع در نوع مؤسسات خدماتی را در پی دارد. برای مثال، برنامه‌های بازاریابی یک بیمارستان خصوصی با برنامه‌های بازاریابی یک بیمارستان خیریه،‌ اختلاف خاصی دارد.
۲-۵ رابطه با مشتری در سازمان‌های خدماتی
گرون روسی بر این باور است که در تحقیقات بازاریابی خدمات تأکید اصلی باید بر ادراک مصرف‌کننده از خود خدمت باشد.(گروس.۲۰۰۷) روابط بین سازمان‌های خدماتی و مشتریان آن‌ها اغلب نزدیک و مداوم در این شرایط ارائه کنندگان خدمت که درصددند مشتریان را از رقبایشان بربایند، نیاز به داشتن یک محصول (خدمت) کاملاً متمایز و برتر دارند. همچنین مصرف‌کنندگان خدمات فعلی نیاز دارند که با مزایا و منافع ملموس پاداش داده شوند. هدف ایجاد رابطه با مشتری به این خاطر است (است) که فروش خدمات جدید آسان‌تر صورت گیرد. با تداوم داشتن زمانی که شما یک خدمت را به مشتریان عرضه می‌کنید آن‌ها به توصیه های شما اعتماد بیشتری خواهند داشت. از همه اینها گذشته برای همه ما پذیرش سبک آرایش جدید یا شیوه نوین سرمایه‌گذاری از اشخاصی که آن‌ها را دوست داشته و به آن‌ها احترام می گذاریم آسان‌تر خواهد بود. وظیفه شرکت خدماتی ایجاد رابطه مداوم و در حال توسعه با مشتریان است. به گونه‌ای که مصرف‌کنندگان در مقابل جاذبه‌های خدمات رقبا مقاومت کرده و دوباره برای خرید مراجعه نمایند.(داگلاس.۲۰۰۰)
۲-۶ مفهوم جدید خدمت به مشتری
مفهوم خدمت به مشتری شامل تغییراتی گسسته است و دیگر بخش کوچکی در ساختمان مرکزی شرکت به ارائه خدمت اختصاص ندارد. اندیشمندان برای این باورند که شرکت‌ها و سازمان‌ها باید به عوامل غیر محسوس و غیر ملموس یعنی خدمات به‌اندازه کالاها و عوامل محسوس و حتی بیش از آن‌ها توجه کنند. برای مثال تئودور لویت می‌گوید: «ما چیزی به‌عنوان صنایع خدماتی نداریم بلکه همه صنایع و رشته‌های گوناگون،‌ فعالیتی خدماتی هستند که اندازه و اجزای خدمات آن‌ها کمتر و یا بیشتر از دیگران می‌شوند.(لویت.۱۹۹۲)
رضایت مشتری باکیفیت محصول و خدمات رابطه‌ای تنگاتنگ دارد. در این سال‌ها بسیاری از شرکت‌ها برنامه‌هایی را به نام مدیریت کیفیت جامع^[۷] به اجرا در می‌آورند و هدف این است که پیوسته کیفیت محصولات، خدمات و فرآیندهای بازاریابی را بهبود بخشند. کیفیت محصول بر عملکرد آن اثر مستقیم دارد،‌ بنابراین موجب افزایش رضایت مشتری می‌گردد.(کاتلر و آرمسترانگ.۱۳۹۰: ۲۳)
موجود و بالقوه نقشی بر عهده دارند. شغلی که به طور سنتی «خدمت به مشتریان»‌ نامیده می‌شود، پیچیده‌تر از سفارش گرفتن، پس گرفتن محصولات مرجوعی، یا پاسخگویی به شکایت‌هاست. بر اساس این نگرش: خدمت به مشتریان شامل کلیه اموری است که شرکت به‌منظور جلب رضایت مشتریان و کمک به آن‌ها برای دریافت بیشترین ارزش از محصولات یا خدماتی که خریداری کرده‌اند، انجام می‌دهد. این تعریف جامع، همه چیز را در بر می‌گیرد. از طراحی محصولی که نگهداری آن ساده است تا کمک به مشتریان برای دور انداختن محصولی که دیگر استفاده اولیه ندارد. توجه کنید که محصول یا خدمت اصلی^[۸] که به بازار عرضه می‌شود در تعریف مذکور منظور نشده است. هر چیزی که اضافه بر محصول فیزیکی عرضه و موجب تفکیک محصول از محصولات رقبا می‌شود، خدمت به مشتریان محسوب می‌گردد. واژه ارزش افزوده^[۹] در بازاریابی نشان دهنده موارد اضافه شده به محصول است که ارزش آن محصول را برای مشتریان بالاتر می‌برد. در جدول ۱-۲ با ذکر مثال نشان داده‌شده است که چگونه می‌توان با ارائه خدمات به مشتریان ارزش افزوده ایجاد کرد.(روستا.۱۳۹۱: ۲۲۳-۲۲۵)
جدول (۲-۱): افزودن ارزش افزوده با ارائه خدمات به مشتریان

الف- شاخصهای دینداری: به نظر کلاک و استاک در همه ادیان دنیا به رغم تفاوتهایی که در جزئیات دارند عرصه‌های مشترک نیز وجود دارد که دین‌داری در آنها متجلی می‌شود. این عرصه‌ها که می‌تواند آنها را ابعاد مرکزی دین‌داری به حساب آورد عبارتند از :
۱- بعد اعتقادی (باورهای دینی) شامل، باورهایی که انتظار می‌رود پیروان آن دین بدانها اعتقاد داشته باشند.
۲- بعد مناسکی (اعمال دینی) شامل اعمال دینی مشخص همچون عبادت، نماز، شرکت در آیین‌های دینی خاص، روزه گرفتن و …. است که انتظار می‌رود پیروان هر دین آن را به جای آورند.
۳- بعد تجری (عواطف دینی)، ناظر به عواطف، تصورات و احساسات مربوط به داشتن رابطه با جوهری ربوبی همچون خدا یا واقعیتی غایی یا اقتدار متعالی است.
۴- بعد فکری (دانش دینی) مشتمل بر اطلاعات و دانسته‌های مبنایی در مورد معتقدات هر دین است که پیروان باید آنها را بدانند
۵- بعد پیامدی (آثار دینی) ناظر به اثرات باورها، اعمال، تجارب و دانش دینی در زندگی روزمره پیروان است(Glock and Stark, 1965:20 -21).
ب- شاخصهای جنسیتی: سه شاخص زیر از مهمترین این شاخصها به شمار میروند.
- زن سنتی
- زن مدرن
- زن مذهبی
به علت سهولت فهم پایان نامه و همبستگی مطالب تعریف این شاخصها و شاخصهای فرعی جنسیتی دیگر را به بخش (۴-۳-۲) وامیگذاریم.
ج- شاخصهای رضایت از زندگی: شاخصهای رضایت از زندگی را بر اساس نظریات ‹اندروز› و ‹وایتی› که رضایت فرد را بازتاب مجموع رضایت وی در زمینه های گوناگون تبیین نمودهاند (اینگلهارت، ۱۳۷۳، ص۲۴۳) و بر پایه پیمایشهای انجام گرفته به صورت زیر تقسیم میکنیم:
رضایت از سلامتی
رضایت از وضع مالی
رضایت از زندگی خانوادگی
رضایت از موقعیت شغلی
رضایت از محیط اجتماعی
رضایت از شانس و اقبال
۳-۴-۲-۴- شاخص امنیت سازنده: این شاخص از ۴ شاخص ۱) حرفه پدر ۲) تحصیلات پدر ۳) تحصیلات مادر ۴) تحصیلات خود فرد، تشکیل یافته و معرف امنیت جانی و اقتصادی در طول شکلگیری شخصیت است
۳-۵- روش تجزیه و تحلیل داده ها
به منظور تجزیه و تحلیل داده ها میبایست به پرسشها و فرضیات تحقیق و نبز سطوح سنجش و تاثیرگذار علی متغیرها توجه داشت. زیرا هر روش آماری دادههایی را در سطح معینی از اندازه گیری طلب میکند. “دواس” معتقد است که سه عامل بر نحوه تحلیل داده ها موثر است:

تعداد متغیرهای تحقیق
سطح سنجش متغیرها
استفاده از داده ها برای مقاصد توصیفی یا استنباطی(دواس، ۱۳۷۷، ص ۱۵۶)

بر این اساس، برای تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده در این تحقیق از روش های آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردیده است. به گونهای برای توصیف یکایک متغیرها از جداول فراوانی، درصد، درصد معتبر، میانگین و انحراف معیار استفاده شده است. از طرفی برای یررسی ارتباط میان متغیرهایی که در سطح سنجش ترتیبی قرار دارند از آزمون گاما (Gamma) بهره گرفته شده است. متغیرهایی که در سطح اسمی قرار دارن از آزمون آماری کایدو(خی دو)، (Chi-Square) بهره گرفته شده است. در مواردی که متغییرهای تحقیق به صورت فاصلهای و نسبی قرار داشتند از روش همبستگی پیرسون (Pearson Correlation) استفاده شده، همچنین برای یررسی بارهای عاملی و تقلیل داده ها به چند عامل، از تحلیل عامل (Factor Analysis) کمک گرفته شده است.
۳-۶- مراحل تجزیه و تحلیل داده ها
با توجه به مدل تحلیلی اینگلهارت(بخش ۲-۳-۳-۱) مراحل تحلیل خود را در این قسمت شرح میدهیم. در این پایان‌نامه به دلیل محدودیت‌های آماری کل فعالیت را به دو قسمت مهم (آنگونه که بتواند برای ما راه‌گشا باشد) تقسیم نموده و سعی در تطبیق این نظریه می‌نماییم.
الف-تطبیق مدل عمومی اینگلهارت بر ارزشها و نگرشهای ایرانیان
که این قسمت نیز خود به چند مرحله و چند شکل مختلف انجام میشود:
۱- تولید شاخص و سنخ‌های ارزشی مادی/ فرامادی شامل: تعریف و تحلیل ‌عامل و مقایسه میان کشورها (فعالیت‌های ۲و۳و۴) و تلاش برای نشان دادن تطبیق پذیری این شاخص‌ها با نگرشهای ایرانیان(مطالعه مقطعی). در بخش ۴-۱ به این قسمت میپردازیم.
۲- آزمون مقطعی مدل تحلیلی- نظری اینگلهارت: این قسمت را با مقایسه زمینه های اقتصادی-اجتماعی و متغیرهای امنیت سازنده با درصد فرامادیون (پیمایش ۷۹) انجام میدهیم (آزمون فرضیه اینگلهارت، به این صورت که انسانهایی که از شاخص امنیت سازنده بالاتری برخوردارند نگرشهای فرامادی بیشتری نسبت به دیگران دارند). در بخش ۴-۲ به این قسمت میپردازیم.
۳- آزمون تطبیق مدل تحلیلی - نظری اینگهارت بر ایران طی سالهای (۱۳۸۲ – ۱۳۵۳).
در این بخش نیز به دلیل محدودیت‌های آماری به دو شیوه مختلف این تطبیق صورت می‌گیرد.
الف) به دلیل انجام گرفتن فعالیت‌های ۲، ۳، ۴ و تطبیق شاخص‌ها در قسمت اوّل، فعالیت‌های ۵ و ۶و ۹ را برای رسیدن به نتایج چارچوب اصلی نظریه انجام می‌دهیم.
ب) به علت عدم وجود اطلاعات دقیق و کافی در قسمت ۵ (عدم وجود آمار در مورد سنخ‌های ارزشی با توجه به شاخص‌های اینگهارت در طی ۳۰ سال اخیر) از روش زیر استفاده می‌نماییم به این صورت که نگرشهای همبسته با سنخهای ارزشی کشف می ‌شوند (مطالعه مقطعی) و سپس تغییرات این نگرشها طی سالهای ۵۳-۸۲ با تغییرات در اوضاع اقتصادی و امنیتی و شاخصهای رشد اقتصادی مقایسه می‌شود. در واقع برای تطبیق طولی، فعالیت دهمی نیز به مدل اینگهارت اضافه می‌شود به این صورت که «۱۰: سنجش تغییرات ارزشها و نگرشهای همبسته با سنخ‌های ارزشی طی سالهای ۵۳ تا ۸۲» و در نهایت فعالیتهای ۱ و ۷ و ۱۰ برای آزمون تطبیقپذیری با یکدیگر مقایسه میشوند. البته در این قسمت هم میتوانیم از بحث امنیت سازنده و زمینه های اقتصادی اجتماعی و تغییرات آنها طی این مدت جهت پربار نمودن و مستدل نمودن بحث استفاده نماییم.
در نهایت با کنار هم قرار دادن قسمت الف و ب میتوانیم روش خود را در این قسمت مورد ارزیابی مجدد قرار دهیم (زیرا میبایست نتایج حاصل از دو قسمت تشریح شده مشابه باشد) در بخش ۴-۳ به این قسمت میپردازیم.
ب- مدل ابتکاری
در این شیوه به صورتی ابتکاری کل مدل تحلیلی اینگلهارت را میتوان به صورت مقطعی بر ارزشها و نگرشهای ایرانیان تطبیق داد و آن هم به این صورت که از داده های مربوط به استانهای مختلف ایران و مقایسه آنها استفاده نمود (شبیه به تحقیقی که اینگلهارت برای کشورهای مختلف اروپایی انجام داده است). به علت نیاز به انسجام، توضیح این مرحله را به بخشهای بعدی موکول میکنیم. در بخش ۴-۴ به این قسمت میپردازیم.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
مدل تحلیلی
به سبب ایجاد انسجام, مدل اینگلهارت و مدل تحلیلی تحقیق را مروری دوباره میکنیم.
مدل تحلیلی- نظری اینگلهارت در کتاب تحول فرهنگی در جوامع پیشرفته صنعتی