سوز سینه: سوزش دل و کنایه از محبت و شوق، اضطراب و آشفتگی دل (فرهنگنامه شعری، شاهد خود بیت)
سلمان: اشاره به سلمان فارسی است که از یاران مشهور پیامبر (ص) بوده است. اصل وی به قولی از جی اصفهان و به قولی از رامهرمز بود. سلمان از ادیان و مذهب آگاهی فراوان داشت و مردی پرهیزگار و زیرک بود. در غزوه‌ی خندق بنا به مشهور، وی بود که مسلمانان را به حفر خندق راهنمایی کرد، و در همین میانه بود که حدیث «سلمان منا اهل البیت» نشأت یافت. صوفیان او را از پیشگامان طریقه می دانند.(۱۷)
درد بودردا: عویمر بن‌عامر از کبار صحابه و فقها و برادر خوانده سلمان بود … و درد بودردا ظاهراً به مناسبت مشابهت جزئی از کنیه‌ی او شهرت یافته است و وفات او را از سال ۳۱ تا ۳۹ نوشته اند، در بعضی از شهرهای ایران آشی به عنوان نذر برای بهبود بیماران بپزند و به خانه‌ها پخش کنند که به آش بودردا مشهور است و حضرت رسول او را حکیم امت خود خواند و از گردآورندگان قرآن بود و عمر او را قاضی دمشق کرد… شیخ عطار در مناقب او گوید:

از این مشتی ریاست جوی رعنا هیچ نگشاید مسلمانی ز سلمان جوی و درد دین ز بودردا
( دیوان عطار، تفضلی، ص ۷۲۶، به نقل از همان)
بین بوذر، سلمان، اویس و بودردا مراعات‌النظیر وجود دارد و نیز بیت تلمیح و اشاره‌ای به سرگذشت آنان دارد. بین مسلمان و سلمان جناس زاید و بین درد و بودردا صنعت اشتقاق یا اقتضاب وجود دارد.
معنی بیت: به راستی گفتار ابوذر غفاری صحابه پیامبر،به بوی خوش انفاس رحمانی و بهشتی اویس، به محبّت و شوق و آشفتگی دل سلمان و به درد دینی حکیم بودردا صحابه پیغمبر قسم می‌خورم.
۵۲)به مفتیان شریعت به مبدعان سخن به سالکان طریقت به رهروان صفا
مفتیان شریعت: عموماً به فقهاء دین اسلام، خصوصاً به ائمه چهارگانه اهل سنت گفته می‌شود:
۱-ابوحنیفه نعمان بن ثابت موسّس مذهب حنفی (متولّد ۸۰ هجرت، متوفی ۱۵ هجرت).
۲-ابوعبدالله مالک بن انس مؤسس مذهب مالکی (متولّد ۱۰۱ هجرت، متوفی ۱۸۲).
۳-ابوعبدالله محمدبن ادریس شافعی مؤسس مذهب شافعی (متولّد ۱۵۰ هجرت، متوفی ۲۰۳ هجرت).
۴-ابو عبدالله احمد بن محمد بن حنبل مؤسس مذهب حنبلی (متولّد ۱۶۴ هجرت، متوفی ۲۴۱ هجرت) (تعلیقات دیوان مجیر).
مبدعان سخن: کنایه از شاعران و سخن سرایان.
رهروان صفا: سالکان کوی صفا، کنایه از صوفیه.
در بیت موازنه رعایت شده است./ بین طریقت و شریعت و نیز سالکان و رهروان تناسب وجود دارد.
معنی بیت: به فقهاء دین اسلام ( و یا ائمه چهارگانه اهل سنّت) و شاعران و سخنوران سوگند و به رهروان طریقت عرفان و سالکان و صوفیان سوگند.
۵۳)به خضر و علم لدنّی و مجمع البحرین به طور و انّی اناالله ز حد طور ندا
خضر:  بیت ۱۷، و نیز برای توضیح بیشتر  تعلیقات دیوان مجیر، صص ۴۷۸-۴۷۷ .
علم لدنّی: علم لدنّی علمی است که بنده از خدا آموزد بدون واسطه بشر یا ملک و این اصطلاح مأخوذ از قرآن است که فرمودند:« فوجد عبداً من عبادنا آتیناه رحمه من عندنا و علّمناه من لدنّا علماً» (آیه ۶۵، کهف ۱۸).
ترجمه: پس یافتند بنده ای از بندگان ما را، که ما از جانب خویش او را رحمت داده بودیم و از نزد خودمان به وی دانش آموخته بودیم. (تعلیقات دیوان مجیر) و نیز برای توضیح بیشتر  همان، ص ۴۷۹.
مجمع‌البحرین: این اصطلاح عرفاست و عبارت از حضرت قاب قوسین است بعضی گفته اند حضرت جمع وجود است. بعضی گویند مجمع‌البحرین دل است (همان).
«و اذ قال موسی لفتاه لا ابرح حتی ابلغ مجمع البحرین امضی حقباً» (آیه ۶۰، کهف ۱۸).
خلاصه تفسیر ابوالفتح رازی در مورد این آیه  تعلیقات دیوان مجیر.ص ۴۷۹.
در فرهنگ مجمع‌البحرین آمده که: منظور از بحرین عبارت است از خضر و موسی است که موسی بحر علم ظاهر و خضر بحر علم باطن بود(همان. ص.۴۸).
انّی اناالله:  قصیده ۱۱، بیت ۹
حد: حایل میان دو چیز (معین).
بیت تلمیح و اشاره‌ای به داستان خضر(ع) و زندگانی و علم لدنی او و به ماجرای موسی(ع) و کوه طور (در قرآن) دارد.
معنی بیت: به خضر(ع) و علم لدنی او و مجمع‌البحرین (احتمالاً میعادگاه موسی و خضر) سوگند. به کوه طور و به ندای انّی اناالله که از میان طور به گوش موسی(ع) رسید سوگند.
۵۴)به عارفان حقیقت گزین غم پرور که نیستشان ز غم حق، به خویشتن پروا
غم پرور: غم پرورده: آنکه پیوسته در غم و اندوه باشد، کنایه از دلداده (فرهنگنامه شعری).
معنی بیت: به عارفان و خداشناسانی که حق را برگزیده و غم پرورند و از فرط توجه به حق، اعتنایی به خود ندارند سوگند.
۵۵)به اهل صفّه که چون عود خام سوخته‌اند ز تف مجمره سینه در مقام رضا
اهل صفّه: این دسته جماعتی بودند زاهد فقیر و غریب از مهاجرین صحابه که در حدود هفتاد نفر بوده و گاهی کمتر و بیشتر می‌شده اند و این جماعت به واسطه نداشتن مسکن و مال و اولاد در صفّه مسجد نبوی منزل داشته‌اند… معاریف اهل صفّه عبارتند از: بلال بن رباح، سلمان فارسی، عمار یاسر، صهیب بن سنان، زید بن خطاب برادر عمر، مقدادبن الاسود، ابوذر، ابوعبیده عامر جراح( تعلیقات دیوان مجیر)، نیز  کشف المهجوب هجویری، تصحیح ژوکوفسکی، ص ۹۷.
عود: چوب درختی که در هند روید و چون بسوزانند بوی خوش از آن برخیزد و بهترین نوع آن، سیاه کبود است که سپیدی در آن نباشد.
عود خام: عود خالص ( فرهنگ نامه شعری)
تا شعاع صبح سوزد هر سحر چون عود خام گوهری کان را بر این سربسته مجمر بسته اند
(دیوان مجیر، ص، ۷۱)
مجمره: آتشدان
بین عود، سوخته و مجمره تناسب وجود دارد.
معنی بیت: به صحابه خاص رسول که همچون عود از گرمی آتشدان سینه در مقام رضا و خرسندی سوخته‌اند سوگند.
۵۶)به رنج خاطر خاصان به خام کاری دهر به صبر کردن و تسلیم پختگان بلا.
خام کاری: ناآگاهی، نپختگی، کم تجربگی (فرهنگنامه شعری).
پختگان بلا: آنان که در بلا پخته و آزموده شده اند و کنایه از خاصان و اولیاءالله (همان).
بین صبر و تسلیم (که از مقامات سلوک هستند) تناسب وجود دارد.
معنی بیت: به در دل بندگان حق و به کارهای نسنجیده ایام و به بردباری و خرسندی آزمودگان دست بلا سوگند.
۵۷)به سقف خانه معمور و چار حد حرم به رکن کعبه و زنجیر مسجدالاقصی
خانه معمور؛ بیت معمور: خانه آباد، البیت المعمور در قرآن سوره طور آیه ۴ آمده، خانه‌ای هست در آسمان چهارم برابر کعبه (فرهنگ لغات و تعبیرات)
چارحد: چهار جهت، چهار طرف (همان).
حرم: حریم، پناهگاه: خانه شخصی و اطراف آن که از تعرض دیگران در پناه است، جای محترم و محفوظ از تعرض، گرداگرد خانه کعبه، گرداگرد کعبه و مکه (فرهنگ لغات و تعبیرات).
رکن: ستون، ستونی که بدان چیزی دیگر تکیه کند (معین).
مسجدالاقصی: لفظ مسجدالاقصی در اولین آیه سوره اسراء موجود است و مراد از آن بیت المقدس می‌باشد که به اعتبار دوری آن از مکه، اقصی خوانده شده و به اعتبار آنکه بعداً از مساجد بزرگ مسلمانان خواهد بود به عنوان مسجد، موصوف گردیده و این خود از معجزات و اخبار غیبیّه قرآن مجید است… (تعلیقات دیوان مجیر، ص، ۴۸۲).