برگهاي سبز تيره.

چاي و نيشكر

برگهاي سبز تيره مايل به آبي كه بعداً زرد مي‌شوند. ساقه‌ها قرمز رنگ و تعداد غده‌ها كاهش مي‌يابد.

بادام زميني

برگها كوچك، سبز تيره مايل به بنفش، ميوه‌هاي كوچك با رنگهاي گوناگون، شاخه‌ها بنفش و باريك، كاهش تحمل گياه در برابر سرما.

سيب، گلابي و گيلاس

برگهاي سبز تيره، برگهاي پير داراي نقاط سوخته، ريزش زود هنگام برگهاي گياه، خشك شدن سر شاخه‌ها، كاهش گل و ميوه.

مركبات

1-3-3 تثبيت فسفر در خاك
فسفر به مقدار چند صد برابر نياز گياه به صورت تركيبات آلي و معدني در خاك وجود دارد. تركيبات آلي از بقاياي گياهي، جانوري و ميكروبي تشكيل مي‌گردند كه شامل فسفوليپيدها، اسيدهاي نوكلئيك و تركيباتي مانند اسيد فيتيك مي‌باشند و مقدار آن‌ها به شدت وابسته به تجزيه ميكروبي و معدني شدن مواد آلي است. تركيبات معدني بیشتر شامل تركيبات كلسيم، آهن و آلومينيوم مي‌باشند که به اشکال مختلفی در طبیعت وجود دارند. يون فسفات بسته به درجه قليايي بودن خاك به اشكال مختلف در خاك يافت مي‌شود كه برخي از اين اشكال به ترتيب كاهش حلاليت عبارتند از: تركيبات مونو، دي و تري كلسيم فسفات و انواع آپاتيت. گاهي فسفر در اشكال سيليكات‌هاي آهن و آلومينيوم (مثل كائولينايت) نيز يافت مي‌شود. در خاك‌هاي نواحي نيمه خشك، كربنات كلسيم به مقدار فراوان يافت مي‌شود. در اين خاك‌ها، فسفات جذب سطوح كربنات كلسيم مي‌گردد. در ابتدا يون‌هاي جذب شده خوشه‌اي شكل است؛ اما به تدريج بلورهاي فسفات كلسيم تشكيل مي‌شود. احتمال مي‌رود به دليل غير يكنواختي سطوح كربنات كلسيم و حضور ساير يون‌ها، در اين خاك‌ها تشكيل بلورهاي فسفات كلسيم خوشه‌اي شكل در چند مرحله انجام گيرد. ابتدا فسفات كلسيم رسوب مي‌نمايد و حداقل چند ماه زمان لازم است تا تركيباتي با قابليت انحلال كم، نظير فسفات اكتا كلسيم و آپاتيت تشكيل شود)بورگاد و همکاران ، 1990).
1-4-كودهاي زيستي
بشر از ديرهنگام به فکر جبران کمبود مواد غذايی خاک‌ها با بهره گرفتن از کودهای آلی (بقايای گياهی و فضولات حيوانی) بوده است. اما چون توليد مقادير زياد اين كودها به آساني ممكن‌ نبوده و انسان قادر به کنترل مشکلات بهداشتی (گسترش بيماری‌های مشترک انسان وحيوان) نبود، به نسل دوم کودها يعنی کودهای شيميايي روی آورد. اما آسيب‌های زيست محيطی و تغيير بافت شيميايي، فيزيکی و زيستی خاک‌ها و مشكلات بهداشتي، بشر را به فکر جايگزين ديگري انداخت. اين دلايل، عامل بازگشت به کودهای آلی با تغييراتی در قالب کشاورزی آلی يا ارگانيک بوده است. در گام بعدي، نسل سوم كودها به نام كودهاي زيستي پا به عرصه كشاورزي جهان نهاده و نور اميدي بر مسير كشاورزي پايدار تاباند(ملبوبی،1386).
کودهای زيستی متشکل از باکتری‌‌ها و همچنين قارچ‌های مفيدی هستند که هر يك به منظور خاصی توليد می شوند، مانند: تثبيت ازت، رها‌سازی يون‌هاي فسفات، پتاسيم و آهن از ترکيبات نامحلول آن. اين باکتری‌ها معمولاً در اطراف ريشه مستقر شده و گياه را در جذب عناصر همياری می‌کنند. اکنون روشن است اين باکتری‌ها تنها يک نقش ندارند، يعنی علاوه بر کمک به جذب عنصری خاص، باعث جذب ساير عناصر،کاهش بيماری‌ها، بهبود ساختمان خاک و در نتيجه تحريک رشد بيشتر گياه و افزايش کمی و کيفی محصول می‌شوند. بدين لحاظ، از نظر علمی اين باکتری‌ها تحت نام کلی “محرک رشد گياه” يا PGPR (Plant Growth Promoting Rhizobacteria) ناميده می‌شوند (لوسی و همکاران،2004 ). از آن‌جا که اين باکتری‌ها از خاک گرفته می‌شوند، مزايای فراوانی دارند. کودهای زيستی منشاء طبيعي داشته، بنابراين استفاده از آن‌ها رجوع به طبيعت و بهره‌برداري از اجزاي طبيعت براي بهتر ساختن آن محسوب مي‌شود. اين كودها آلودگي زيست محيطي كودهاي شيميايي را كاهش داده و خود موجب احياء و حفظ محيط زيست مي‌شوند. كود زيستی فسفاته بارور-2 نمونه‌ای از اين نوع کودها است(عباس زاده،1388).
1-4-1-كودهاي زيستي فسفاته
در طبيعت گروهي از ريزسازواره‌هاي حل كننده فسفات وجود دارند كه با رهاسازي تدريجي فسفر و تبديل آن به شكل قابل جذب گياه نياز به كودهاي فسفاته شيميايي را كاسته وكارايي آنها را بالا مي‌برند. اين ريزسازواره‌ها با استقرار در منطقه ريزوسفر، از ترشحات ريشه استفاده نموده و با تغيير pH و يا ترشح آنزيم‌ها، شرايط را براي تبديل فسفر نامحلول به شكل قابل استفاده فراهم مي‌سازند. از مهمترين ريزسازواره‌هايي كه در توليد كود ميكروبي فسفاته مورد استفاده قرار مي‌گيرند، مي‌توان قارچ‌هاي جنس Aspergilus و Penicillium و باكتري‌هاي جنس Bacillus و Pseudomonas را نام برد(متسارا وهمکاران ،1998).
يكي از ساز وكارهاي تبديل فسفات به شكل معدني و محلول، ترشح اسيدهاي آلي مانند اسيدهاي استيك، پروپيونيك، لاكتيك، گليكوليك، فوماريك و سوكسينيك است. نقش اين اسيدها، كاهش pH به صورت موضعي است كه تجزيه پيوند موجود در ساختار تركيبات فسفاته را در پي دارد. ساز وكار ديگر، ترشح آنزيم‌هاي فسفاتاز توسط ريزسازواره‌ها و تجزيه تركيبات فسفاته آلي و حتي معدني است(اسچیپرز ،1995). جداسازی باکتری‌های حل کننده فسفات و استفاده از آنها به عنوان کود به عنوان راهكاري برای کاهش مصرف کودهای شیمیایی و بنابراین کاهش آلودگی‌های زیست محیطی به شمار می‌رود. پژوهشگران به مدت طولانی سعی کرده‌اند که بخش فسفر در دسترس خاک را به وسيله ريز سازواره‌‌های حل‌کننده فسفات افزايش دهند. حاصلخیزسازی، تجزیه آنزیمی ترکیبات آلی و تحرک میکروبی فسفر هدف پژوهش‌هاي متعددي بوده است.

1-4-2-كود زيستي فسفاته بارور-2
كود زيستي فسفاته بارور-2 يک فناوری کاملاً ايرانی و نتيجه 8 سال تلاش 25 نفر از پژوهشگران کشور در جهاد دانشگاهی واحد تهران است. پس از طي مراحل متعدد،‌ 22 سويه باکتري حل كننده فسفات از خاک‌هاي بومي ايران جداسازي شد و از اين تعداد،‌ در نهايت دو سويه برتر براي استفاده در فرمولاسيون كود زيستي فسفاته بارور-2 انتخاب گرديد، يك سويه از اين باكتري‌ها (باكتريP5)، با توليد اسيد‌هاي آلي باعث رها سازي فسفات از تركيبات معدني مي‌شود. سويه ديگر (باكتريP13)، با توليد و ترشح آنزيم فسفاتاز، باعث رهاسازي فسفات از تركيبات آلي آن مي‌شود پس از انتخاب اين دو باكتري، از طريق روش‌هاي بيوشيميايي و باكتريولوژي افتراقي، اقدام به شناسايي جنس و گونه آن‌ها و مراجعه به منابع شد، زيرا دانستن اين مطالب كمك زيادي به پژوهش‌هاي بعدي و همچنين كسب اطلاعات در مورد خواص مفيد يا بيماري‌زايي احتمالي باكتري‌ها مي‌نمود. همزمان با اين اقدامات، آزمون‌هاي لازم برا‌ی سنجش كمي و كيفي ميزان تحمل باكتري‌ها به شوري، دماي بالا، pH‌ هاي مختلف، ميزان رشد و توانايي انحلال فسفات آن‌ها در شرايط مختلف انجام شد. اين باكتري‌ها قادرند دامنه pH بين 5 تا 11 و درجه حرارت تا 35 درجه و شوري تا 5/3% (54 دسي زيمنس بر متر مكعب) را به خوبي تحمل نمايند. همچنين، اثرات متقابل باكتري‌ها بر رشد و توانايي‌‌هاي يكديگر و تأثيرپذيري آن‌ها در رقابت با باكتري‌هاي موجود در خاك، مورد مطالعه قرار گرفت. به همين ترتيب، آزمايش‌هاي گلخانه‌اي با بهره گرفتن از باكتري‌هاي نشاندار شده، مشخص كرد كه هر دو باكتري غير همزيست يا همزيست اختياري (هميار) باکتری‌ها گياه هستند، گرچه هر دو باكتري وابستگي به ريشه گياه و ترشحات آن دارند. باكتري‌هاي حل كننده فسفات موجود در كود زيستي فسفاته بارور-2 در داخل خاك در اطراف ريشة گياه مستقر شده و از ترشحات قسمت ريز و سفر ريشة گياه تغذيه مي‌كنند و در قبال آن، مقدار فسفاتي كه گياه به طور طبيعي به آن نياز دارد را در اختيار گياه قرار مي‌دهند. در صورتي كه فسفات شيميايي در كنار ريشة گياه كمتر از مقدار مورد نياز گياه باشد، اين باكتري‌ها تركيبات نامحلول فسفاته را تجزيه كرده و بدين ترتيب فسفر و حتي برخي عناصر ديگر مانند آهن، روي و كلسيم كه به همراه فسفر در اين تركيبات وجود دارد را در اختيار گياه قرار مي‌دهند. در صورتي كه عنصر فسفر در كنار ريشة گياه به مقدار زيادي موجود باشد، اين باكتري‌ها با تشخيص هوشمندانة خود عمل تجزية تركيبات فسفاته را متوقف مي‌كنند تا گياه دچار مسموميت فسفر نشود. بدين ترتيب اين دو موجود زنده (گياه و باكتري) زندگي همياري خود را ادامه مي‌دهند (زیست فناور، 1386).
1-4-3-ويژگی‌های كود زيستي فسفاته بارور-2
الف) سازگاري با اقليم كشور ايران:
جداسازي سويه‌هاي باكتري از خاك‌هاي ايران وآزمايش‌های متعدد انجام شده بر روي آن‌ها نشان مي‌دهد كه بارور‌–2 با شرايط محيطي بومی مزارع کشور سازگار است.
ب) كاهش مصرف كود شيميايي فسفاته:
مصرف بارور‌–2، استفاده از كود شيميايي فسفاته را به نصف مقدار توصيه شده يا کمتر کاهش‌ می‌دهد.
پ) افزايش عملكرد
آزمايش‌های آماري صورت گرفته در سال‌هاي مختلف بر روي محصولات زراعي و باغي، افزايش عملكرد تا 54 درصد و همچنين افزايش کيفيت محصولات را نشان مي‌دهد. نتايج بدست آمده از 2000 مزرعه نمونه محصولات مختلف نشان می دهد استفاده از اين کود زيستي نسبت به کود شيميايي فسفاته‌ به تنهايي، باعث افزايش محصول با ميانگين 6/15 درصد مي‌شود.
ت) حمل و نقل ارزان
توليد كود زيستی بارورـ2 در بسته‌هاي 100 گرمي كه براي يك هكتار زمين زراعي و يا 100 درخت در باغات استفاده مي‌شود باعث شده است تا هزينه‌هاي حمل و نقل و انبارداری بسيار پايين‌ترباشد.
ث) کاهش بيماری‌ها
در منابع متعددی اثر باکتری P13 در کاهش بيماری‌های باکتريايی و قارچی خاک‌زی ذکر شده است. در عمل، مشاهدات تيم پژوهشی و همچنين کشاورزان، حاکی از کاهش قابل توجه اين‌ بيماري‌ها در اثر استفاده از کود زيستي فسفاته بارورـ2 بوده است.
ج) سازگاری با ساير کودها و سموم
آزمايش‌ها نشان می‌دهد تاثير متقابلی بين اين کود و ساير کودها و سموم موجود در بازار فعلی وجود ندارد. به هر حال، برای اجتناب از آثار سوء ناشی از فشار اسمزی بر باکتری‌های موجود در اين کود، توصيه می‌شود هنگام مصرف تا حد امکان از مخلوط کردن آن بويژه با سموم، پرهيز شود.
چ) توانايي حل‌كنندگي فسفات بالا
در فرمولاسيون اين كود سويه‌هايي از باكتري‌هاي ترشح‌كننده اسيد و باكتري‌هاي ترشح‌كننده آنزيم‌هاي فسفاتاز وجود دارد. روش‌هاي غربالگري براي جداسازي اوليه و آزمايش‌هاي مقايسه‌اي متعدد نشان مي‌دهد، سويه‌هاي باكتري به كاررفته بيشترين قدرت‌ حل‌كنندگي فسفات از تركيبات معدني و آلي آن را دارند.
ح) كلني شدن با ريزوسفر گياه