۱۹

انعطاف در عملیات و تحویل(FOD)^[70]

انعطاف در عملیات و تحویل، امکان ارائه خدمات ویژه برای مشتریان و بخصوص تقاضاهای غیرمتداول را برای برونسپار فراهم میآورد.

۲-۲- بخش دوم: ادبیات تجربی
۲-۲-۱ پیشینه داخلی:
اوبرین و قدسی پور (۱۹۹۸)به تلفیق فرایند تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی و برنامه ریزی خطی برای عوامل آشکار و پنهان در انتخاب بهترین تأمین کنندگان و تعیین بهترین میزان سفارش به طوری که ارزش کل خرید ، حداکثر شود پرداختند. ایتنر ^[۷۱]و دیگران(۱۹۹۹) اقدامات انتخابی و کنترلی را که بر ارتباط بین استراتژی های تأمین کننده و عملکرد سازمانی اثر می گذاشتند را مورد بررسی قرار دادند.موتوانی ^[۷۲]و دیگران(۱۹۹۹) از طریق توسعه مدلی برای منبع یابی و خرید در یک مجموعه بین المللی بخصوص در کشورهای در حال توسعه ، خلأ موجود در تحقیقات انتخاب تأمین کننده را پر کردند. دولتشاهی^[۷۳] (۲۰۰۰) بر روی تسهیل همکاری در سه افق برنامه ریزی استراتژیک ، تاکتیکی و عملیاتی در ارتباط با روابط تأمین کننده تمرکز کرد. براگلیا و پترونی^[۷۴] (۲۰۰۰) تئوری مطلوبیت چند خصیصه ای را بر اساس استفاده از DEA با هدف کمک به مدیران خرید در فرموله کردن استراتژی های کارآمد منبع یابی در بازار در حال تغییر ، ارائه کردند. لیو^[۷۵] و دیگران (۲۰۰۰) برای انتخاب تأمین کننده ، تأمین کنندگان رادر تحقیقی با بررسی دلایل به خدمت گیری پیمانکاران عنوان شده که تخصصی شدن فعالیت ها و خدمات باعث شده است تا اکثر شرکت ها مایل باشند کارهای مختلف خود را به شرکت های دیگر بسپارند. شرکت هایی که محصولات پیچیده تولید می کنند مانند شرکت های خودروساز ناگزیرند تمام یا بخشی از قطعات زیرمجموعه های خود را به شرکت های دیگر واگذار کنند . این شرکت ها در واقع پیمانکاران شرکت اصلی هستند. ارزیابی و انتخاب پیمانکار (پیمانکاران) مناسب یکی از مسائل بسیار مهمی است که اگر در آن دقت شود، از بروز مسائل و مشکلات زیادی در آینده جلوگیری خواهد کرد (فداکار،۱۳۷۶).
پیمانکاران پروژه های عمرانی ممکن است بر اساس عباراتی چون زمان، هزینه وکیفیت کار مورد سنجش قرار گیرند و صاحبان پروژه ها، همواره تحت فشار بوده اند تا بهترین پیمانکار را برای اجرای پروژه انتخاب کنند . در ارزیابی پیمانکاران روش های تجزیه و تحلیل های چندشاخصه، رگرسیون چندگانه، تجزیه و تحلیل های خوشه ای، و تئوری مجموعه های فازی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته اند(هالت^[۷۶]،۱۹۹۸).
با بررسی این موضوع، در پژوهشی توسط هالت و الومولی و هریس ^[۷۷](۱۹۹۵) در ارتباط با برنامه ریزی منابع، متدهایMCDMبه کار گرفته شده و بیان شده است این متدها باعث تشویق و جلب اعتماد بیشتر در تصمیم گیرندگان می شود.
هاتوش ^[۷۸]و اسکیتمور (۱۹۹۸)به مساله انتخاب پیمانکار با بهره گرفتن از تئوری مطلوبیت چندگانه پرداخته اند. آنها یک تکنیک تجزیه تحلیل چندمعیاره را برای انتخاب پیمانکار وارزیابی مناقصه بر تئوری مطلوبیت مورد توجه قرار داده اند و به این نکته اشاره نموده اند که با وجود مطالعات بسیار در دو دهه اخیر در خصوص روش های انجام پروژه های عمرانی، هنوز توسعه و بهبود متناسبی در نرخ موفقیت این گونه پروژه ها رخ نداده است و در عوض، تاخیرهای وسیع در برنامه های زمانی و جداول برنامه ریزی، هزینه های اضافی، مشکلات جدی در کیفیت و تعداد فزاینده ای ازمطالبات و دعاوی قضایی بوجود آمده است.
این موارد باعث شده است تا متخصصان در جستجوی تکنیک هایی برای انتخاب پیمانکار با بهره گرفتن از تئوری مطلوبیت چندگانه باشند . تکنیک پیشنهاد شده برای ارزیابی مناقصات در جایی که تضاد بین اهداف وجود دارد مناسب است . آنان همچنین، بیان نموده اند که از این روش، می توان برای انتخا ب تجهیزات طرح های عمرانی، انتخاب مدیران پروژه ها، و مواردی از این قبیل استفاده نمود.
اسکیتمور^[۷۹] و میلز^[۸۰] (۱۹۹۹)یک متدولوژی نیازمندی محور را برای طبقه بندی پیمانکاران با توجه به توانایی های آنان جهت برآورده ساختن خواسته های کارفرمایان ارائه دادند.
اکروه ^[۸۱]و ترانس^[۸۲](۱۹۹۹) ریسک های انتخاب پیمانکاران را بررسی و یک سیستم دانایی محور خبره را برای انتخاب سیستماتیک،هدفمند و استراتژیک پیمانکاران پیشنهاد کرده اند.
همچنین زاوادزکاز^[۸۳] و ویلیتین^[۸۴] (۲۰۰۶)یک مدل ارزیابی چندمعیاره برای انتخاب پیمانکاران با در نظر گرفتن قیمت و مطلوبیت ارائه نموده است.
در مقالهای برای ارزیابی وضعیت پیمانکاران بر اساس عبارات توصیفی از اعداد مثلثی و ذوزنقه ای استفاده شده است و یک سیستم تصمیم گیری چند معیاره بر مبنای تئوری مجموعه فازی برای رتبه بندی پیمانکاران ، پیشنهاد شده است. در مدل پیشنهادی ، وزن فازی معیارها، استفاده از روش مجموع ساده وزین فازی برای رتبه بندی، به ارائه یک مثال عددی پرداخته است( رجایی و همکاران،۱۳۸۷)
در پژوهشی دیگر علاوه بر شناسایی شاخص های مؤثر بر انتخاب پیمانکار ف میزان اهمیت و اولویت بندی شاخص های مزبور با بهره گرفتن از مدل AHP در تصمیم گیری گروهی تعیین شده ونحوه استفاده از مدل AHP جهت انتخاب مناسبترین پیمانکار بر اساس شاخص های اولویت بندی شده در پروژه ی مؤسسه مالی و اعتباری شهرستان «لردگان» نشان داده شده است(حیدری ،۱۳۸۷)
همچنین در تحقیقی یک مدل جند معیاره اولیه ارائه شده است که بتواند با در نظر گرفتن همه عوامل کیفی و کمی مؤثر در ارزیابی پیمانکاران ،مهمترین پیمانکار ار برای اجرای پروژه انتخاب نماید.در این مدل ۶ معیار کلی به عنوان معیارهای مؤثر در انتخاب یک پیمانکار در مناقصه ارائه شده است که بعضی از این معیارها شامل زیر معیار های خاص خود نیز هستند . در این تحقیق ، روش چند شاخصی فازی با استفادهاز شیوه متغیر های بیانی برای رتبه بندی و انتخاب بهترین پیمانکار در مناقص بکار گرفته شده است.
مهرگان و همکاران (۱۳۸۹) به ارائه یک مدل تصمیم گیری چند شاخصه جهت برون سپاری فرایند کسب و کار با بهره گرفتن از AHP پرداختند، آنها پس از انجام تحقیقات مقدماتی و مستندات علمی، ۱۹ شاخص تاثیرگذار بر انتخاب تامین کننده در فرایند برون سپاری استخراج کردند و با اعمال نظرات خبرگان صنعت از میان این شاخصها، ۴ شاخص سازگاری، هزینه، کیفیت و شهرت و اعتبار تامین کننده به دلیل اهمیت بالای آنها مبنای مطالعه و انتخاب استراتژی برون سپاری شرکت آذین تنه انتخاب گردید. با توجه به ویژگیهای خاص روش فرایند تحلیل شبکه ای از جمله قابلیت استفاده در محیطهای مطمئن و وجود ارتباط بین معیارها از این روش جهت اولویت بندی سه گزینه برون سپاری بصورت نزدیک، برون سپاری بصورت دور و عدم انجام برون سپاری استفاده گردید. در پایان نتایج مطالعه حاکی از آن بود که برون سپاری بصورت نزدیک نسبت به برون سپاری بصورت دور و عدم انجام برون سپاری از امتیاز بالاتری برخوردار بوده و در اولویت قرار دارد.
معتدل و همکاران(۱۳۸۹) به ارائه مدلی جهت پشتیبانی تصمیمات برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات با بهره گرفتن از متد تصمیم گیری گروهی پرداختند. در این مقاله سعی شده است با شناسایی عوامل تاثیر گذار بر تصمیمات برون سپاری پروژه های فن اوری آطلاعات و تعیین ضرایب اهمیت آنها با بهره گرفتن از متد فرایند تحلیل سلسله مراتبی گروهی امتیاز برون سپاری هر یک از پروژ ه های تعریف شده، در مدیریت فنا وری اطلاعات شرکت ملی پالایش و پخش محاسبه شود و سپس با بهره گرفتن از متد برنامه ریزی صفر و یک(مدل کوله پشتی) و لحاظ کردن محدودیت بودجه، پروژه های مناسب جهت برون سپاری الویت بندی شوند.
مهر جردی و همکاران (۱۳۸۹) در پژوهشی به بررسی ” الگوی ارزیابی و انتخاب پیمانکاران در حوزه های پتروشیمی با بهره گرفتن از رویکردهای تصمیم گیری پرداختند” معیارهای شناسایی شده در رتبه بندی پیمانکاران ، در این پژوهش، با بهره گرفتن از رویکرد MCDM در پروژه های پتروشیمی مورد بررسی قرار گرفته و با طرح پرسشنامه ای، مؤثرترین معیارها در این زمینه شناسایی گردید. سپس، با بهره گرفتن از پرسشنامه دیگری، نظریات خبرگان (حاوی اطلاعات کلی یک مناقصه شامل پروژه و ۵ پیمانکار شرکت کننده در آن) جمع آوری شد و با به کارگیری تکنیک های تاپسیس و بردا، ارزیابی انجام گرفت و برترین پیمانکار بعنوان برنده مناقصه معرفی گردید . در نهایت، فرایند تصمیم گیری به همراه راهکارهایی برای به کارگیری این روش و پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی ارائه گردیده است.
۲-۲-۲ پیشینه خارجی
راسل^[۸۵] و اسکیبنیسکی^[۸۶] (۱۹۸۸)که برای بررسی انتخاب پیمانکار برای کارهای ساختمانی کوچک در هنک کنگ پرداخته شده است. مکانیزم ساخت و نگهداری ساختمان ها بررسی شده و استخدام عامل یا نماینده مورد بحث قرار گرفته است و بیان نموده اند که با توجه به ساختمان های قدیمی و تعداد زیاد این ساختمان ها که عمر زیادی هم دارند، مسأله تعمیر و نگهداری این ساختمان ها امری حیاتی و مهم است، رویه معمول در انتخاب پیمانکار برای چنین مواردی انتخاب پیمانکار براساس حداقل قیمت می باشد تا در هزینه ها صرفه جویی صورت گیرد، ولی توجه به این نکته ضروری است که حداقل قیمت، لزوماً تحویل سریع و با کیفیت خوب کارها نیست؛ چیزی که بیشترین اهمیت را در کارهای تعمیرات و نگهداری دارد. آنان همچنین با بیان دو مطالعه موردی اینگونه نتیجه می گیرند که پروژه ای که فاقد یک روش مناسب برای انتخاب پیمانکار باشد به مشکلات جدی برخورد خواهد کرد . در انتها، پیشنهاد شده است که مؤسسات مدیریتی خاص ساختمان، در این خصوص به کار گرفته شوند .
انجی ^[۸۷] و اسکیتمور ^[۸۸] (۱۹۹۹) از طریق انجام پژوهش تجربی گسترده ای که در انگلستان انجام شد، به بررسی واگرایی معیارهای داوری (تصمیم گیری) که توسط سازمانهای مشاوره ای مختلف در پیش ارزیابی پیمانکاران انجام می شود، پرداختند.
سونمز ^[۸۹] و همکاران( ۲۰۰۱ ) پس از آنکه اظهار داشت که در یک گزینش موثر باید پیش ارزیابی را به عنوان بخشی از عمل انتخاب گنجاند یک روش تحقیقاتی ثانویه استاندارد را برای ارزیابی پیمانکاران معرفی کردند.
همانطور که مشاهده می شود در جدول ۳-۲ معیارها و منابعی که این معیار ها از آن مستخرج شده است آورده است.
جدول۳-۲معیارهای مستخرج از منابع برای انتخاب پیمانکار

منابع

معیارها

مؤلفه ها

اولسون (۲۰۰۶)،آراز(۲۰۰۷)

ثبات مالی

مالی

بارتلمی(۲۰۰۳)،اولسون(۲۰۰۶)،آراز(۲۰۰۷)

قدرت مالی

بارتلمی^[۹۰](۲۰۰۳)،اولسون(۲۰۰۶)،آراز(۲۰۰۷)، چوی(۲۰۰۲)،وات(۲۰۱۰)

هزینه های برون سپاری