منظور اصلی راهنمایی آن است که هر نوع کمکی را که فرد برای نیل به حداکثر رشد و نمو و پیشرفت خود نیاز دارد به او بدهد و بر مبنای این تأکید است که عنوان مشاور جایگزین راهنما گردید وجریان کار کردن با فرد مشاوره نامیده شد ادراک کامل شخص از خود موجب پختگی بیشتر او می‌شود و در نتیجه مشاوره نه تنها فرد را قادر به حل مشکلات آنی خود می‌گردد بلکه توانایی بهتر و بیشتر نیز برای حل مشکلات غائی در او به وجود می‌آید. ضمناً مشاوره با کمک به افراد در گسترش برنامه جدید آموزش و پرورش دبیرستان‌ها سهم بسزایی داشته ومقام مهمی را در برنامه مدارس اشغال کرده است (نیکزاد، مهرآرا ۱۳۸۷، ۱۶۵).

رابطه سنتی بین فرد یاری رسان و مراجع نمونه‌ای از روابط نابرابر قدرت در جامعه است مراجع نیاز به کمک دارد زیرا او به نوعی در شرایط پایین‌تری قرار دارد و افراد یاری رسان در موقعیت برتری قرار دارند زیرا دانش لازم را داشته و توانایی درک دیگران را دارند هم چنین از شخصیت خوب و سازمان یافته‌ای برخوردارند و بیشتر از طبقه متوسط اجتماعی هستند در حالی که بیشتر مراجعان از طبقه پایین جامعه می‌باشند (هیلی[۱] یکی از مهم‌ترین وظایف مشاوره را به حداقل رساندن این تفاوت ونابرابری در فرایند مشاوره می‌داند) پرهیز از پوشش‌های خاص و عدم استفاده از اصطلاحات تخصصی و حضور در جامعه به ویژه ارائه روش‌های مشاوره مبتنی بر اجتماع از مواردی است که به کاهش تفاوت کمک می‌کند (رزاقی ۱۳۸۹؛ ۸).

اهداف مهم برنامه راهنمایی مشاوره در دوره ی راهنمایی تحصیلی را می توان در قالب زیر جمع بندی کرد:

  - رشد و تعالی استعداد های بالقوه افراد :هدف اصلی تعلیم و تربیت ایجاد زمینه ی مناسب جهت شکوفایی استعداد های بالقوه ی انسانها است. بنابراین: شخص برای رسیدن به این مرحله نیازمند ارتباطی تعالی بخش است ارتباطی که منجر به خویشتن پروری شود. در فرآیند رشد همه جانبه نیازمند تلاش و کوشش درونی و مساعدت فکری و عقلی از صاحبان دانش و خرد می باشیم . تعلیم و تربیت در راهنمایی و هدایت بشر به سوی کمال وظیفه دارد که از طریق ارائه ی راهنمایی و مشاوره زمینه ی رشد و شکوفایی را فراهم سازد. این امر مهم در دوره ی راهنمایی تحصیلی دارای اهمیت ویژه ای است زیرا شخصیت فراگیران این دوره به سرعت در حال تکوین می باشد بنابراین :آنان بیش از هر زمان دیگر نیازمند راهنمایی و مشاوره هستند.

- بهبود فرایند تصمیم سازی و تصمیم گیری :مهارت تصمیم گیری یکی از مهارت های اساسی زندگی می باشد زیرا زندگی سراسر با موقعیت های تصمیم گیری آکنده است بنابراین: پرورش مهارت تصمیم گیری به عنوان یک هدف اصلی در آموزش و پرورش مورد توجه می باشد برای تقویت و بهبود آن باید دانش آموزان یاری شوند تا یاد بگیرند که چگونه تصمیم گیری کنند اقدام راهنمایی و مشاوره نیز در جهت تسهیل فرآیند تصمیم گیری قرار می گیرند.

- کمک به افراد برای شناخت علایق و توانایی های خود: انسان ها برای بهره گیری از خرد و اندیشه ی خود در زندگی نیازمند خود شناسی هستند  و این امر مهم  در جریان تعلیم و تربیت جایگاه خاصی دارد انسان اول باید به خود شناسی برسد بعد به اساس توانایی های خود به شناخت محیط اطراف بپردازد یکی از اهداف راهنمایی و مشاوره کمک به افراد جهت خود شناسی است.  شناختی مبتنی بر آگاهی از همه ی ابعاد وجود ی خود به عبارتی خود شناسی به معنای شناسایی، توانمندی ها و محدودیت ها خود است(اینترنت،۱۳۹۳).

هدایت  تحصیلی در دبیرستان

راهنمایی تحصیلی در دبیرستان دو نقش دارد : یکی نقش جبرانی و دیگری موضوع طرح ریزی برای ادامه ی تحصیل در دانشگاه یا انتخاب شغل . در مورد انجام نقش جبرانی ، مشاور باید در صورتی که دانش آموز رشته ی تحصیلی نامناسبی انتخاب کرده است ، او را کمک کند تا برابر مقررات مدرسه ، که در این مورد معمولاً انعطاف پذیر است ، تغییر رشته دهد . موضوع دیگری که در راهنمایی تحصیلی در این دروه از اهمیت خاصی برخوردار است ، طرح ریزی برای ادامه ی تحصیل یا انتخاب شغل پس از آموزش متوسطه است . در این مورد مشاور باید اطلاعات وسیع و دقیق در زمینه مشاغل مختلف و رشته های تحصیلی دانشگاه ، و مؤسسات آموزش عالی و ضوابط و چگونگی ورود به هر یک را دراختیار دانش آموزان بگذراند و آنان را برای تصمیم گیری مناسب در این که به دانشگاه بروند ویا پس از آموزش متوسطه به انتخاب شغل بپردازند ، یاری برساند. دانش آموزان در تحصیلات متوسطه باید از مشاوران راهنمایی در مورد رفتن به دانشگاه یا اشتغال به حرفه کمک بگیرند. گاه طرح ریزی برای رفتن به دانشگاه مناسب فرد نیست و گاه نیز هدف های حرفه ای نیاز به تحصیلات دانشگاهی ندارد. (اینترنت،۱۳۹۳).

[۱]. Healy

عالم و درستکار باشد: «شاوروالعلماءالصالحین» با دانشمندان صالح مشورت نمایید پیامبر (ص).

1. بر خود کنترل داشته باشد «با پرهیزکاران وکسانی که بر نفس خود شرکت دارند مشاوره کنید» پیامبر (ص).

۳- عامل باشد «اگر مشاور به مطلبی اشاره کند باید چنان باشد که اگر در آن مقام قرار گرفت خود به آن عمل کند» پیامبر(ص).

4. صاحب تجربه باشد « کسانی که با آنها مشورت می‌کنید صاحبان اندیشه و علم و دارندگان تجربه و دوراندیشی باشند» حضرت علی (ع).
5. صاحب اندیشه باشد «هر کس که با صاحبان اندیشه مشورت نماید به راه خیر رهنمون گردد» حضرت علی (ع).
6. راز دار باشد « مشاور را از سر خود آگاه می‌کنی و آگاهی او مانند آگاهی تو می‌شود، آن گاه مشاور آن را می‌پوشاند و نگه می‌دارد و رازدار است» امام صادق (ع).

۷ . امانتدار باشد «کسی که با او مشورت می‌نمایید امانتدار است، اگر صلاح بداند به موضوع اشاره می‌کند و اگر نه مشاور ساکت می‌ماند» پیامبر (ص).

8. بخیل، ترسو، نادان، لجوج و دروغگو نباشد (غلامی ۱۳۸۷).[۱]

اهم وظایف مشاوران دوره متوسطه به شرح ذیل :

آشنا کردن دانش آموزان و خانواده های آنان با ساختار نظام آموزش و پرورش (اهداف، شاخه ها، رشته ها و برنامه ها) و ضوابط انتخاب رشته.

ایجاد زمینه های لازم برای بالا بردن سطح آگاهی های دانش آموزان نسبت به ویژگی ها، تواناییها و محدودیت های فردی.

شناسایی دانش آموزان که دارای مشکلات تحصیلی و تربیتی هستند و کوشش برای رفع یا تقلیل مشکلات آنان.

انجام مشاوره فردی با دانش آموزان در امور تحصیلی- تربیتی و خانوادگی.

انجام مشاوره های گروهی با دانش آموزان در امور مختلف تحصیلی و تربیتی و خانوادگی.

اجرای آزمون های هوش، استعداد، رغبت و شخصیت در مدارس متوسطه.

کمک به دبیران راهنما و سایر دبیران در انتخاب رشته تحصیلی دانش آموزان.

تدریس درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی و مهارت های زندگی به دانش آموزان. (اینترنت،۱۳۹۳).

اصول مشاوره

- باید مراجع را به عنوان یک فردی انسانی پذیرفت و با او رفتاری صمیمانه داشت. مشاور باید حقوق خود را صادقانه محترم بشمارد.

- مشاوره اساساً رابطه ازاد و مجاز است. مراجع هم مانند مشاور می‌تواند رابطه مشاوره‌ای را پایان دهد. بنابراین مشاور باید از هر کوشش و اقدامی که منجر به تحمیل عقیده ونظر او به مراجع گردد خوداری کند. اگر  غیر از این باشد مشاوره جنبه اجبار پیدا می‌کند و تا مرحله پند و اندرز تنزل می‌یابد.

- به مراجع باید ارج نهاد و برایش احترام قائل شد بنابراین فردی که در تجربه وتحلیل‌های روانی متخصص باشد اگر به فرد توجه نکند و قدری برایش نشناسد راهنمای خوبی نخواهد بود.

- باید هم به نیازهای جامعه و هم به توانایی‌ها و محدودیت‌های فرد توجه داشت.

- راهنمایی امری پیشنهادی است نه اجباری، توصیفی است و نه ارزیابانه.

- راهنمایی مربوط به یک جنبه زندگی نیست و به سن معینی محدود نمی‌شود.

- مشاوره فکر کردن با فرد را تأیید می‌کند ولی فکر کردن با فرد را از فکر کردن برای او تمیز می دهد. مشاور بایدجهان را در دریچه چشم دیگران ببیند. دنیا را از دریچه چشم دیگران دیدن و یا خود را به جای دیگری نهادن عبارت از آن است که شخص افکار و احساسات طرف مقابل را بدون آن که عواطف خود را در داوری دخالت دهد درک کند به بیان دیگر بدون آن که تحت تأثیر احساسات خویش واقع شود دیگری را بفهمد تصمیم گیری نهایی و قبول مسئولیت با خود مراجع است (نیکزاد، مهرآرا: ۱۳۸۷، ۴۷).

امروزه مشاوره موضوع بحث و جدل عمومی شده است از یک سو نسبت به فجایع مداخله مشاوران، واکنش تکانشی وجود دارد و از سوی دیگر انتقادهای زیادی نسبت به مشاروه در مطبوعات مطرح می‌شود. این انتقادها متوجه کاربرد افراطی است و این که آیا مشاوره اصولاً اثر بخش، اخلاقی یا حتی لازم است؟ به نظر می‌رسد که مشاوره نظیر مددکاری اجتماعی در دهه‌های قبل کانون توجه عمومی شده است در عین حال انتقادهای مثبت ‌تری توسط اسمیل (۱۹۹۷) و هاوارد[۲] (۲۰۰۵) مطرح شده است که با هدف اطلاع رسانی و درک بهتر از مسائل مشاوره همراه هستد به این ترتیب مشاوره توسط منابع مطلع آزمون شده است و برآورد می‌شود که در حال حاضر بیش از ۵۰% مطلب‌های عمومی و گروه‌های داوطلب ومؤسسات مجاز خدمات مشاوره‌ای ارائه می‌دهند. این تصویر نمایانگر تردیدی احتمالاً واقع بینانه، در توانایی‌های مشاور است چرا که در آن بیشتر به کنترل مشکل فرد تکیه می‌شود تا بر حل مسائل مراجع وچنین چشم اندزی به کار بستن اصول زیربنایی راجرز در زمینه هم حسی، هماهنگی و توجه بی حد ومرز مثبت به مراجع، دیگر یگانه روش درمانی مؤثر نخواهد بود (وست، ترجمه شهیدی – شیر افکن. ۱۳۸۷؛ ۸۲).

این گونه ادعا که هر کی می‌تواند مشاور باشد نادرست است همان طور که کیپرز[۳] (۱۹۶۶) اشاره می کند این واقعیت که معلمان خوب مشاوره‌های مطلوبی انجام می‌دهند به این معنی نیست که همگی مشاوره‌های صحیحی انجام داده‌اند بنابراین این ادعا که هر فردی می‌تواند مشاوره کند موجب تخفیف و دست کم گرفتن مهارت مشاورین و بی اعتباری مسئولیت آنان می‌شود (کینگ، ترجمه قورچیان و جمالی؛ ۱۳۸۹؛ ۱۱).

[۱]. بر گرفته از نخستین همایش فراخوان مقاله در زمینه مشاوره

 

[۲]. Howard

[۳].Keppers

دین مبین اسلام به مشاوره ومشورت توجه خاصی دارد. مشاوره از دیدگاه اسلام شرکت در اندیشه دیگران وتبادل نظر با آنان است. حضرت علی (ع) فرموده‌اند: من شاورالرجالشارکها فی عقولها یعنی هر کس با افراد با کمال و لایق مشورت نماید در عقل آنها شریک شده است. از نظر اسلام خودرایی باعث هلاکت آدمی است. حضرت علی (ع) با بیان این که «من استبد براید هلک» یعنی هر کس که خود رأی باشد هلاک می‌شود. افراد را از خودرأیی بر حذر می‌دارد. از نظر اسلام مشورت در کارها باعث بهتر شدن کار و استمرار آن می‌شود. در قرآن کریم به پیامبر (ص) خطاب شده: …شاور هم فی الامور فاذا فتوکل علیالله: یعنی ای پیامبر در کارها با مسلمانان مشورت نما و وقتی تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن.

 

این آیه به چند مطلب اشاره دارد:

1. قبل از تصمیم گیری با افراد مؤمن مشورت شود.
2. مشورت در کارهای مهم صورت گیرد.

۳٫پس از مشورت تصمیم گیری کنند.

4. پس از تصمیم گیری بر خداوند توکل نمایند و به رحمت او امیدوار باشند.

مشاوره در اسلام دامنه وسیعی دارد و شامل مسائل فردی، خانوادگی و اجتماعی می‌شود.

مشاوره از دیدگاه اسلام در سه معنی به کار رفته است.

1. مشاوره به معنای مشورت در امور شخصی: که به افراد توصیه شده با صاحب نظران مشورت نمایند و از تجارب آنان سود جویند در این رابطه پیامبر (ص) فرموده‌اند: من شاور ذوی الالباب دل علی‌الصواب: یعنی هر کس با صاحبان اندیشه وفکر مشورت نماید راه صواب و خیر را می‌یابد.
2. نظر خواهی از دیگران برای تصمیم گیری مهم اجتماعی وسیاسی

در آیه شریفه: و شاورهم فی‌الامور …! یعنی ای پیامبر در کارهای مهم با آنان مشورت نما. از پیامبر خواسته شده تا در مسائل مهم اجتماعی نظر مؤمنان را جویا شود.

3. مشاوره به معنای فرایندی برای کمک به حل مشکلات

احادیث زیادی و از جمله: لاظهر کالمشاوره: هیچ پشتیبانی همانند مشاوره نیست … مشاوره را فرایندی برای کمک و پشتیبانی از فرد و کمک به حل مشکلات او قلمداد می‌کند.

مشاوره به مثابه یک فرایند شامل ابعاد زیر است

الف: ایجاد رابطه یاورانه «حسنه»

ب: شناخت مشکل مراجع

ج: ویژگی‌های صلاحدیدهای مشاور

د: روش های برخورد با مشکلات مراجع (روش‌های درمانی).

عوامل موثر در لزوم و گسترش راهنمایی تحصیلی :

بررسی راهنمایی به مفهوم کلی و از جنبه های مختلف، کار ساده ای نیست. ولی دو عامل اساسی زیر، تحول و تغییر و لزوم راهنمایی را در زمان حاضر، بیش از پیش موجب شده است:الف: توسعه پدیده شهر نشینی .ب: ترقی تکنولوژی.

پدیده شهر نشینی، تنوع و تقسیم مشاغل را باعث شده است ، و ترقی تکنولوژی نقش تخصص را در احراز شغل بر جسته کرده است ، به علاوه تحول مستمر تکنولوژی جدید،ایجاب می کند که باید افراد، نه تنها برای مشاغل معین آماده شوند، بلکه توانایی خاصی نیز برای سازش های متوالی و پذیرش دگرگونی ها داشته باشند.چند عامل فرعی زیر که در واقع زاییده دو اصل فوق هستند، در ضرورت و پیدایش فکر راهنمایی و همچنین گسترش آن موثر بوده اند:

۱- اهمیت یافتن آموزش فنی و حرفه ای و گرایش افراد به سوی این نوع مشاغل، تا جایی که بتدریج مراکز کشاورزی را ترک کرده ،و جذب قطب های صنعت و به ویژه خدمات می شوند. این وسعت میدان تغییر مشاغل ، اهمیت مسئله راهنمایی آموزشی و حرفه ای را بر مدیران و مسئولان اقتصادی و تربیتی روشن می کند. ما نیز هم اکنون در مرحله گذار از زندگی کشاورزی، به صنعتی و خدمات هستیم و باید جوانان را برای این مرحله انتقالی آماده سازیم.

۲-  پیدایش افکار انسان دوستانه و نفوذ روز افزون آن به داخل نظام های تربیتی برای رفع مسائل و مشکلات دانش آموزان: افکار عدالت خواهانه ، ابتدا در عرصه های سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی ظاهر شده و سپس نظام های آموزشی را نیز در بر گرفته است.

۳-  افزایش نقش اجتماعی مدارس در هدایت تحصیلی ، سازشی و حرفه ای دانش آموزان : تحولات سریع اجتماعی و اقتصادی ، سنت های دیرینه را در هم می شکند ، و ارزش های تازه ای را جایگزین ارزش های کهنه می سازد . دیگر خانواده ها به تنهایی قادر نیستند تمام مسئولیت های آموزش و پرورش فرزندان خود را بر عهده بگیرند. از طرفی بالا رفتن سطح توقع مردم و نیاز های جدید نیز باعث شده است که پدر و مادر، بیشتر وقت خود را در خارج از خانه به گذارند و فرصتی برای راهنمایی و تربیت کودکان خود نداشته باشند. نقش مسجد و کلیسا هم محدود به آموزش ارزش های اخلاقی شده است. در نتیجه مسئولیت راهنمایی بتدریج از خانواده ها و کلیسا و مسجد، به مدارس انتقال یافته است.

۴-  تحول جوامع سنت گرا و خود کامه به آزاد اندیشی و مردمی: تغییرات اجتماعی و سیاسی در جهان ، به افراد علی رغم موقعیت خانوادگی، اجتماعی و طبقاتی ،فرصت تصمیم گیری و انتخاب داده است، و باید به آنها کمک شود که به بهترین شکل ، از فرصت ها، امکانات، و استعداد های خود بهره برداری کنند.

۵-  گسترش علوم و علوم رفتاری: توسعه علوم به طور عام و کلی ، باعث پیدایش رشته های متنوعی شده است که الزاما بر تصمیم گیری دانش آموزان در انتخاب رشته تحصیلی تاثیر گذاشته است. همچنین با پیدا شدن علوم رفتاری به طور خاص ، شناخت ما نیز از فرد و محیط ، متقابلا افزایش یافته است. توسعه حرفه روانشناسی ، مخصوصا بهداشت روانی، باعث تاسیس کلینک های روانی ، و مراکز راهنمایی کودکان شده است. پیشرفت در تهیه آزمون های مختلف هوش، استعداد، رغبت و شخصیت ، راه را برای شناخت بهتر توانایی ها و نارسایی های دانش آموزان، و هدایت آنها براساس این شناخت هموار کرده است. جامعه شناسی به ما کمک کرده تا،نقش افراد را در جوامع بهتر و روشن تر درک کنیم. علم اقتصاد ، اطلاعات حاصل از تجارب کار و نقش و موقعیت افراد در اقتصاد پیچیده را در اختیار ما گذاشته است. و بالاخره مردم شناسی ، که درک ما را از تاریخ فرهنگ ملت ها افزایش داده است.

۶- چگونگی رشد و تکامل انسان : رشد فرد به ویژه از نظر روانشناسی کودک و نوجوان، امر راهنمایی را ضروری ساخته است. زیرا اولا: نوزاد انسان بسی ناتوان تر از نوزاد حیوان است، و در نتیجه بر خلاف حیوان که براساس رفتار غریزی ، خیلی سریع با محیط سازش می کند، و زندگی ساده و یکنواخت خود را دنبال می نماید، به خاطر طولانی بودن دوران کودکی نیازمند مراقبت ، یادگیری و راهنمایی بیشتری است. ثانیا: نوجوان در مرحله بحران بلوغ ، به لحاظ ناسازگاری و آرمان گرایی از سویی و تازگی مشکلات و نداشتن تجربه کافی از سوی دیگر، نیازمند هدایت و راهنمایی است که بتواند به سلامت این دوره را پشت سر بگذارد.

باید توجه داشته باشیم ، که راهنمایی باید در خدمت همه فراگیران باشد و به گروه معینی اختصاص پیدا نکند، زیرا برای همه مشکلاتی پیش می آید.  گر چه جوانان برای یادگیری و کسب معلومات به مدرسه می روند، ولی گاه یک مشکل عاطفی، شدیدا جلوی یادگیری را می گیرد. دانش آموز آشفته و پریشان ، قادر نیست، ذهنش را متوجه تکالیف مدرسه کند.زیرا لازمه یادگیری، رغبت و انگیزه است از طرفی انگیزه هم در بحران احساسات، بتدریج از بین می رود ،و هر ناراحتی ،ناراحتی دیگری را موجب می شود. نگرانی و اضطراب دانش آموز با احساس شکست در کار ، تشدید می شود. باید به دانش آموزان در رفع این بحران کمک شود ، زیرا صرفه نظر از جنبه انسان دوستی آن، چنین کمکی از تلف شدن کوشش های تحصیلی جلوگیری می کند. چه بسا افرادی که ممکن است معلومات لازم را برای امرار معاش آموخته باشند، ولی به علت ناراحتی های عاطفی، و بی نظمی های رفتاری ، نتواند در شغل خود، فرد لایق و با کفایتی باشند و از زندگی لذت ببرند. (www:http،۱۳۹۳).

این عوامل به طور کلی دو جنبه دارند: وارثت ومحیط ؛ هوش، استعداد و سایر خصوصیات فردی زمینه ارثی دارند. نقش محیط شکوفا کردن و بالفعل کردن توانایی‌های بالقوه است عوامل محیطی دانش آموز، شامل تمام آنچه او را در بر گرفته در طرح ریزی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان شایان توجه است برخی از مهم ‌ترین عناصر محیطی عبارتند از:

1. 1. خانوده: اعضاء خانواده به ویژه پدر و مادر، در امور تحصیلی فرزندان، نظیر انتخاب رشته تحصیلی آنان دخالت می‌کنند. گاه این دخالت‌ها مناسب و به جا و در پیشرفت وجهت‌گیری صحیح آنها مؤثر است. ولی گاهی این اظهار نظرات باعث عقب ماندگی و یا انتخاب نادرست در جهت گیری تحصیلی فرزندانشان می‌شود. مثلاً خانواده‌ها می‌خواهند فرزندانشان در رشته‌هایی تحصیل کنند، که در خانواده آنان معمول است خانواده‌های روحانی فرزندان خود را برای تحصیل در علوم دینی تشویق می‌کنند. خانواده‌های مالک یا زارع در مواردی تمایل دارند که فرزندانشان در رشته کشاورزی درس بخوانند و … مواردی وجود دارد که خانواده‌ها هدف‌های تحصیلی جاه طلبانه‌ای برای فرزندان خود در نظر می‌گیرند که امکان حصول به آنها وجود ندارد مصداق این مورد دانش آموز ضعیفی است که پدرش اصرار دارد تا وی تا سطح دکتری ادامه تحصیل دهد و وظیفه مشاوران در ایجاد سوق دادن فرد در رشته متناسب با تواتایی ومشاوره با اولیا و افراد خانواده جهت تفهیم مطلب است (حسینی ۱۳۸۱؛ ۱۰۱).

1. 1. اقوام و دوستان: این افراد به علت تلقینات یا رقابت‌ها، اعم از بعد سازنده یا مخرب آن، روی انتخاب هدف‌ها و وضعیت تحصیلی دانش آموزان تأثیر می‌گذارند. مشاور در این موارد باید به تصحیح موارد مخرب وجهت گیری‌های نامناسب به دانش آموزان کمک‌های لازم را ارائه دهد.
   2. وضع اقتصادی و طبقه اجتماعی: فرزندان طبقه مرفه که از نظر امکانات مالی شرایط مناسبی دارند و نیز طبقات اجتماعی سطح بالای جوامع، اهداف تحصیلی گوناگون و متفاوتی را با طبقات کارگر و یا فقیر انتخاب می‌کنند. اینان به طرف رشته‌هایی که وجهه اجتماعی دارد، روی می‌آورند و غالباً برای نیل به مدارج بالای تحصیل اهمیت قایلند و از تمام امکانات خود برای تحصیل در داخل یا خارج کشور استفاده می‌کنند. در حالی که طبقات کم درآمد تلاش می‌کنند که هر چه زودتر برای کسب درآمد وارد بازار کار شوند و بیشتر به طرف رشته‌هایی گرایش دارند که فنی و یدی است (کلی، ۱۹۸۶؛ ۵).

1. عوامل فرهنگی: عوامل فرهنگی جامعه در جهت گیری تحصیلی مؤثر است. ژاپنی‌ها به امر تحصیل و ارتقای علمی اهمیت زیادی می‌دهند در حالی که در جوامع اروپایی یا آمریکا اشتغال به حرفه پر درآمد بیش از ارتقای علمی مورد توجه است.خانواده‌های مذهبی که از یک فرهنگ اعتقادی برخوردارند کمتر به رشته‌های گروه هنر روی می‌آورند خانواده‌های روستایی گرایش به تحصیل در رشته‌های مهندسی کشاورزی دارند و کارخانه‌داران و ارباب صنایع به رشته‌های صنعتی تمایل نشان می‌دهند (شفیع آبادی۱۳۸۱؛۴۲).در این موقع مشاور نباید مراجع را در حوزه فرهنگی خانواده یا جامعه‌اش محدود کند او باید با توجه به کلیه عوامل به ویژه استعداد و ظرفیت ذهنی فرد، او را به سوی رشته‌ها و اهداف مناسب تحصیلی رهنمون شود.
2. پیشرفت علوم و تکنولوژی:پیشرفت و علوم و تکنولوژی در گرایش‌های تحصیلی اثر می‌گذارد. با پیشرفت علوم رشته‌های تحصیلی جدیدی ایجاد می‌شود و غالباً این رشته‌ها در بازار کار طالب بیشتری دارد از جمله این علوم که در حال حاضر در همه ابعاد زندگی مردم اثر گذاشته، رایانه است. رشته‌های تحصیلی که در این حوزه تأسیس شده نیاز زیادی در بازار کارایجاد کرده و طالبان تحصیل را به طرف خود جذب کرده است.
3. مدرسه: شاید بعد از خانواده مهم ‌ترین عامل در تعیین اهداف و پیشرفت تحصیل دانش آموزان مدرسه است حتی با احتیاط می‌توان گفت با این که اثر تربیتی خانواده روی کودک بیش از مدرسه است ولی تأثیر مدرسه در پیشرفت تحصلی از خانواده بیشتر است. در مورد انتخاب رشته، واحدهای درسی و کمک به پیشرفت تحصیلی، مشاور به علت تخصص، در راهنمایی افراد آگاهانه ‌تر از والدین عمل می‌کند. (شفیع آبادی ۱۳۸۷؛ ۴۸).
4. جنسیت: برخی از تفاوت‌ها در انتخاب رشته تحصیلی بین دختر و پسر علت محیطی دارد. باید اظهار نمود که پسرها و دخترها از نظر رشته تحصیلی گرایش‌های متفاوتی دارند و با توجه به نقش جنسیتی خود به انتخاب دست می‌زنند. دخترها بیشتر به علوم انسانی و هنر و پسرها بیشتر به ریاضیات و رشته‌های فنی علاقه نشان می‌دهند. (حسینی ۱۳۸۱؛ ۷۲).نقش مشاور این است که چنانچه مثلاً در انتخاب رشته تحصیلی برای دختران محدودیتی وجود دارد باید آنان را از این واقعیت آگاه سازد و ترتیبی دهد تا عوامل محدود کننده شناسایی و بررسی بیشتری شوند.
5. وسایل ارتباط جمعی: رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی شامل کتاب، روزنامه، مجله، تلویزیون و ماهواره، فیلم‌های مختلف، سینما، تئاتر و … همه این موارد در گرایش‌های تحصیلی مؤثر و مشوقند.تبلیغات استخدامی که در جراید و یا تلویزیون و سایر وسایل تبلیغاتی انجام می‌شوند گاه چنان ماهرانه و منطبق بر اصول علمی تهیه شده که دانش آموزان وافراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.وظیفه مشاور این است که با برنامه ریزی مناسب و راهنمایی گروهی و انفرادی در خنثی کردن جاذبه‌های کاذب و آگاه ساختن دانش آموزان تلاش کند (به نقل از قادری مقدم. ۱۳۸۷؛ ۴۳).
6. تحصیلات والدین: انتخاب رشته تحصیلی تحت نفوذ تحصیلات دانشگاهی پدر قرار می‌گیرد در تحقیقی که در سال ۱۹۵۹ در کشور هلند انجام شد گزارش شد که از میان ۱۶۴۲ نفر پسر که رشته تحصیلی پدرشان پزشکی بوده ۵۴ درصد به رشته پزشکی و ۱۲ درصد به رشته تجربی رفته‌اند و بالعکس از میان ۱۱۲۲ نفر پسر که رشته تحصیلی پدرشان علوم تجربی بوده ۴۷ درصد به رشته علوم تجربی و ۱۷ درصد به پزشکی رفته‌اند از میان ۹۴۲ نفر پسر که رشته تحصیلی پدرشان حقوق بوده ۲۴ درصد به رشته حقوق و ۱۴ درصد به تجربی و ۱۳ درصد به پزشکی رفته‌اند و از میان ۱۷۰ نفر پسر که رشته تحصیلی پدرشان کشاورزی بوده ۲۷ درصد به تجربی و ۲۴ درصد به فیزیک و ۱۵ درصد به کشاورزی رفته‌اند. (یونسک ۱۹۷۶؛ به نقل از (کلی ،۱۹۸۶؛ ۱۷۷). کلی همچنین اظهار داشته که فرزندان متخصص در رشته‌های علوم پایه در انگلستان بیشتر تمایل دارند که رشته‌های علوم را در دانشگاه انتخاب نمایند.والدین در گزینش حرفه‌ای نوجوانان تأثیر عمده‌ای دارند حرفه پدر در تعیین حرفه آتی پسر تأثیر می‌گذارند بخصوص وقتی که رابطه پدر و پسر نزدیک باشد. دختران هم اگر مادران شاغلی داشته باشند بیشتر متمایل به داشتن حرفه‌ای در آینده خواهند بود، به ویژه اگر مادرشان از شغل خود راضی باشد وپدر نیز از کار کردن همسرش احساس رضایت کند. (هنری ماسن، ۱۳۸۹٫ ترجمه یاسانی. ۶۲۸).
7. تأثیر افراد مطلع وبا نفوذ: برخی از پژوهشگران در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده‌اند که گفت و شنود محیطی، تماس‌ها و برخوردهای دانش آموزان، از نظارت والدین بر عملکرد تحصیلی و جهت گیری فرزندانشان نسبت به آموزشهای بعد از متوسطه مهم‌ تر بوده است (محمودی ۱۳۸۴). لذا نشست و برخواست کردن در مشاوره‌های گروهی و انفرادی و اطلاع رسانی از مهم‌ ترین وظایف مشاوره است. معلمان، مشاوران، و ارزش‌های همسالان نیز در انتخاب‌های شغلی نوجوانان تأثیر می‌گذارند، پسران خانواده‌های طبقه پایین در صورتی که به یک مدرسه طبقه متوسط بروند و با پسران آنان معاشرت کنند آرزوهای شغلی و تحصیلی بالاتری خواهند داشت (سیمپسون ۱۹۷۲ به نقل از هنری ماسن، ۱۳۸۹٫ ترجمه یاسایی ۵۹۲).
8. عوامل اقتصادی: در بعضی مواقع فردی که انتخاب رشته می‌کند سعی دارد که به جایگاه اقتصادی رشته انتخابی خویش فکر کند و در میان عوامل اقتصادی به مسئله سهولت دستیابی به کار و جایگزینی شغلی مناسب فکر می‌کند تا هزینه فرصت‌های از دست رفته را جبران کند(کلی ۱۹۸۶؛ ۱۸۸).معلمان با تجربه طی چند نسل به وجود ارتباط مثبت و قابل توجهی بین ادراک دانش آموز از خود و عملکرد او در مدرسه پی برده‌اند و بر این باورند که دانش آموزانی که از خود و تواناییهایشان خشنود هستند به احتمال زیاد، راه موفقیت را در پیش خواهند گرفت بر عکس افرادی که نگرش منفی از توانایی خود دارند از دستیابی به مدارج عالی باز می‌مانند. پس موفقیت و شکست تحصیلی به نظر می‌رسد از عمق تصورات فردی اشخاص ریشه بگیرد. موقعیت آموزشی یک موقعیت ارتباطی دوجانبه بین معلم و شاگرد می‌باشد، تأثیر نقش و نگرش هر یک از این دو در ایجاد یک تعامل مثبت و سازنده و یا بر عکس مخرب و منفی، غیر قابل انکار است لذا این روابط و نگرش‌های متقابل می‌تواند روشنگر میزان اهمیت آن در ثمربخشی فعالیت‌ها باشد. تعامل گرایان نمادی معتقدند که افراد مهم مانند دبیران و مشاوران مدارس تأثیر زیادی روی ادراک افراد دارند و سر نخ‌های مهمی در مورد عملکرد تحصیلی و انتخاب رشته در آینده ارائه می‌کنند (مارش و همکاران ۲۰۰۱).

به طور کلی عوامل مؤثر در انتخاب بسیارند و آگاهی مشاوران از آنها نقش بسزایی دارد. این عوامل در بعد فردی و محیطی عبارتند از: استعداد و توانایی، رغبت، شخصیت، نیازهای جامعه. امروزه بسیاری از مشاغل مستلزم آگاهی و استعدادهای خاص در زمینه‌های به خصوصی از علوم می‌باشد به طور مثال معلمان و نویسندگان نیازمند به استعداد درک کلامی در سطح بالا وحسابداران و متخصصان آمار نیازمند استعداد قوی در قدرت محاسبه می‌باشند. تحصیل در رشته‌های تحصیلی دوره‌های قبل از دانشگاه و دانشگاه ، توانمندی خاصی را در افراد به وجود می‌آورد که برای مشاغل مربوطه مناسب می‌شوند. موفقیت در تحصیل هم با استعدادهای بالقوه افراد و شکوفا نمودن آنها رابطه دارد و هدایت حرفه‌ای مفید از تناسب هدایت تحصیلی مربوطه حاصل می‌شود(عزتی،۱۳۸۴).

شیوه هدایت تحصیلی دانش آموزان و ضوابط آن

ماده ۹۶: هدف: هدایت دانش آموز به مناسب ‌ترین شاخه یا رشته تحصیلی، بر اساس استعداد و علاقه وی و به تناسب امکانات و نیازهای کشور.

ماده ۹۷: ادارات کل آموزش و پرورش استانها خط مشی‌های هدایت تحصیلی را با توجه سیاست‌های کلی توسعه وضوابط هدایت تحصیلی اعلام شده باتأکید بر نیازهای شغلی که توسط وزارت متبوع به آنها ابلاغ می‌شود، به ادارات آموزش و پرورش شهرستان‌، منطقه و نواحی ابلاغ می‌کنند.

ماده ۹۸٫ شهرستان‌ها، مناطق ونواحی، ظرفیت‌های شاخه/ رشته تحصیلی را در هر سال تحصیلی به طور کتبی با توجه به امکانات به واحدهای آموزشی اعلام می‌کنند.

ماده ۹۹٫ مسؤلان منطقه، ناحیه یا شهرستان با همکاری مدیران ومشاوران واحدهای آموزشی در طول هر سال تحصیلی خط مشی‌های توسعه و تعدیل ظرفیت هر شاخه/ رشته را بر اساس علاقه واستعدادها وتقاضاهای دانش آموزان و اولیای آنان به اداره کل آموزش و پرورش استان اعلام می‌کنند.

ادارات کل اطلاعاتی را که به این ترتیب حاصل می‌شود در تدوین خط مشی‌های هدایت تحصیلی منظور خواهند کرد.

ماده ۱۰۰: مشاوران کلیه اولیاء دانش آموزان پایه اول را مطابق تقویم اجرایی، به واحد آموزشی دعوت می‌کنند و ضمن توضیح اهداف نظام آموزش متوسطه در مورد سیاست‌های آتی کشور، مسائل علمی، فرهنگی، فنی آوری و میزان نیاز جامعه به تخصص های مختلف واهمیت هر یک از شاخه‌ها/ رشته‌های تحصیلی، آنان را راهنمایی می‌کنند و پس از برگزاری جلسات متناوب در نیمه دوم فروردین سال اول،نمون برگ شماره (۴) (نظر والدین دانش آموز در مورد شاخه/ رشته تحصیلی دانش آموز) را ارائه ودر نیمه اول اردیبهشت جمع آوری می‌کنند.

ماده ۱۰۱: مشاور باید، در طول سال تحصیلی پایه اول به طور گروهی و انفرادی طی جلساتی با دانش آموزان، اطلاعات مورد نیاز رادر خصوص رشته‌های تحصیلی، مشاغل مرتبط، سیاست‌های توسعه … در اختیار آنان قرار دهد وسپس نمون برگ شماره ۳ (نظر خواهی از دانش آموز) را در نیمه دوم فروردین سال اول به آنان تحویل و در نیمه اول اردیبهشت جمع آوری کند.

ماده ۱۰۲: مشاور باید، باهمکاری مدیر دروس پس از توجیه معلمان، نمون برگ شماره ۲ (نظر معلمان درسهای مربوط نسبت به وضعیت درسی دانش آموزان) را بعد از امتحانات نوبت اول در اختیار معلم مربوطه قرار دهد وحداکثر دو هفته قبل از شروع امتحانات نوبت دوم (در سال اول) جمع آوری کند وپس از انتقال به نمون برگ شماره ۵ هر دانش آموز امتیاز رشته‌ها را محاسبه کند و مورد استفاده قرار دهد.

ماده ۱۰۳: مشاور، پس از جمع بندی نتایج آزمون‌های استعداد و رغبت، نظر خواهی از معلمان، اولیا، دانش آموز و بررسی مدارک موجود در پرونده‌های تربیتی تحصیلی ونمرات مربوط، نمونه برگ شماره ۵ را تکمیل ونظر خود را در هر یک از شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی در مورد دانش آموز با لحاظ اولویت‌ها در نمونه برگ شماره یک ثبت می‌کند.

تبصره در واحدهای آموزشی که مشاور به میزان مورد نیاز وجود ندارد بر اساس شیوه نامه‌ای که اداره کل مشاوره و بهداشت مدارس با هماهنگی سایر دفاتر ذیربط ابلاغ می‌کند نیروی انسانی مورد نیاز جهت انجام امور هدایت تحصیلی دانش آموزان تأمین خواهد شد.

ماده ۱۰۴: معلمان به منظور بررسی وضعیت آموزشی دانش آموز در درس‌های مختلف با مشاور همکاری لازم را داشته باشند.

ماده ۱۰۵: متصدی امور دفتری یا مسئول ثبت نمرات موظف است نمرات درس‌های مرتبط با شاخه‌ها و رشته‌ها و امتیاز بررسی‌های مشاوره‌ای را در نمونه برگ شماره یک هدایت تحصیلی ثبت و امضا کند.

ماده ۱۰۶: مسئولیت حسن اجرای امر هدایت تحصیلی دانش آموزان و تأیید نهایی نمونه برگ شماره یک هدایت تحصیلی به عهده مدیر واحد آموزشی می‌باشد.

ماده ۱۰۷: نمونه برگ شماره یک هدایت تحصیلی باید هم زمان با اعلام نتایج امتحانات خردادماه سال اول برای دانش آموز صادر شود و پس از تأیید و امضاء آن توسط مسئولان ثبت نمرات، مشاور و مدیر واحدآموزشی با دعوت از اولیاء دانش آموز در اختیار آنان قرار گیرد. در این فصل شرایط وی بررسی وپس از راهنمایی‌های لازم حداکثر تا پایان شهریور ماه مجدداً نسبت به تکمیل نمودن برگ شماره یک هدایت تحصیلی عنداللزوم اقدام خواهد شد.

ماده ۱۰۸: ملاک‌های هدایت تحصیلی

الف: نمرات دوره راهنمایی تحصیلی و پایه اول متوسطه دانش آموز برابر نمونه برگ شماره یک هدایت تحصیلی (به میزان ۵۰ امتیاز).ب: بررسی‌های مشاوره‌ای (به میزان ۵۰ امتیاز)[۲]

ماده ۱۰۹:  ضوابط مربوط به نمرات درسی رشته‌ها و شاخه‌های مختلف

۱- رشته ریاضی فیزیک:

۱-۱ – مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور هر یک از درس‌های ریاضی و علوم تجربی در سه پایه در دوره راهنمایی تحصیلی، بدون ضریب کمتر از ۳۰ نباشد.

۲-۱ - نمره درس ریاضی (۱) (پایه اول) دردوره متوسطه حداقل ۱۲ باشد و درس فیزیک (۱) و آزمایشگاه را با موفقیت (کسب حداقل نمره ۱۰) گذارنده باشد.

۳-۱- مجموع نمرات درس‌های مرتبط با رشته دردوره راهنمای وپایه اول دوره متوسطه باید حداقل ۹۶ باشد و یا به عبارت دیگر معدل درس‌های مرتبط با رشته از ۱۲ کمتر نباشد.

۲ - رشته علوم تجربی:

۱-۲- مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور هر یک از درس‌های ریاضی و علوم تجربی، در سه پایه در دوره راهنمایی تحصیلی، بدون ضریب کمتر از ۳۰ نباشد.

۲-۲- در دوره متوسطه درس‌های ریاضی (۱)، شیمی (۱) و آزمایشگاه و علوم زیستی و بهداشت (درس‌های پایه اول) را با موفقیت (کسب نمره حداقل ۱۰) گذرانده باشد و حداقل در یکی از سه درس مذکور نمره ۱۲ اخذ کرده باشد.

۳-۲- مجموع نمرات درس‌های مرتبط با رشته در دوره راهنمایی و پایه اول دوره متوسطه باید حداقل ۱۰۸ باشد یا به عبارت دیگر معدل درس‌های مرتبط با رشته از ۱۲ کمتر نباشد.

۳- رشته ادبیات و علوم انسانی:

۱-۳-  مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور هر یک از درس‌های ادبیات فارسی (معدل درس‌های فارسی، دستور، املا و انشاء) و عربی در سه پایه در دوره راهنمایی تحصیلی، بدون ضریب کمتر از ۳۰ نباشد.

۲-۳-  در درس‌های ادبیات (۱)، زبان فارسی (۱)، عربی (۱) و مطالعات اجتماعی پایه اول متوسطه نمره حداقل ۱۰ را کسب کرده باشد و نمره درس ادبیات (معدل نمرات درس‌های ادبیات فارسی(۱) و زبان فارسی (۱) حداقل ۱۲ باشد.

۳-۳- مجموع نمرات درس‌های مرتبط با رشته در دوره راهنمایی و پایه اول دوره متوسطه باید حداقل ۱۲۰ باشد یا به عبارت دیگر معدل درس‌های مرتبط با رشته از ۱۲ کمتر نباشد.

 

 

۴- رشته علوم و معارف اسلامی:

۱-۴- مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور هر یک از درس‌های ادبیات فارسی (معدل درس‌های فارسی، دستور، املاء و انشاء) و عربی در سه پایه در دوره راهنمایی تحصیلی، بدون ضریب کمتر از ۳۰ نباشد.

۲-۴ – در درس‌های ادبیات فارسی (۱)، زبان فارسی(۱) (که معدل آنها به عنوان نمره درس ادبیات در نمونه برگ ثبت می‌شود) عربی (۱) و تعلیمات دینی و قرآن (۱) نمره حداقل ۱۰ را کسب کرده باشدوحداقل در یکی از دو درس عربی (۱) یا تعلیمات دینی و قرآن (۱) نمره ۱۲ اخذ کرده باشد.

۳-۴- مجموع نمرات درس‌های مرتبط با رشته در دوره راهنمایی و پایه اول دوره متوسطه باید حداقل ۱۲۰ باشد یا به عبارت دیگر معدل درس‌های مرتبط با رشته از ۱۲ کمتر نباشد.

د- شاخه فنی و حرفه‌ای:

۱-۵- مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور هر یک از درس‌های ریاضی، علوم تجربی و حرفه و فن سه دوره راهنمایی بدون ضریب کمتر از ۳۰ نباشد.

۲-۵- در دوره متوسطه از درس ریاضی (۱) نمره حداقل ۱۰ و از درس کارگاه خوداتکائی نمره حداقل ۱۲ کسب کرده باشد چنانچه نمره درس کارگاه خوداتکایی دانش آموز کمتر از ۱۲ باشد در هدایت تحصیلی وی منظور نمی‌شود.

۳-۴-مجموع نمرات با درس‌های مرتبط با شاخه، در دوره راهنمایی وپایه اول دوره متوسطه باید حداقل ۱۳۲ باشد و در صورت عدم انتخاب یا حذف درس کارگاه خوداتکایی ۱۲۰ باشد. یا به عبارت دیگر معدل درس‌های مرتبط با شاخه از ۱۲ کمتر نباشد.

۶- شاخه کار دانش:

۱-۶- مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور هر یک از درسها‌ی حرفه و فن و هنر، در سه پایه در دوره راهنمایی بدون ضریب کمتر از ۳۰ نباشد.

۲-۶- در دوره متوسطه از درس کارگاه خوداتکایی نمره حداقل ۱۰ کسب کرده باشد. چنانچه نمره درس کارگاه خوداتکایی دانش آموز کمتر از ۱۰ باشد در هدایت تحصیلی وی منظور نمی‌شود.

۳-۶- مجموع نمرات درس‌های مرتبط با شاخه، در دوره راهنمایی و پایه اول دروه متوسطه دانش آموز در صورت انتخاب درس کارگاه خوداتکایی حداقل ۷۰ و در صورت عدم انتخاب با حذف درس کارگاه خوداتکایی حداقل ۶۰ باشد به عبارت دیگر معدل درس‌های مرتبط با شاخه از ۱۰ کمتر نباشد.

۴-۶- دانش آموز برای ورود به برخی از رشته‌های مهارتی در شاخه‌ کاردانش علاوه بر احراز شرایط فوق‌الذکر باید ضوابط خاص رشته (در محدوده درس‌های پایه اول) را که معاونت آموزشی تعیین می‌کند کسب کند.

تبصره: نمرات دوره راهنمایی دانش آموزی که به دلایل موجه نظیر: شرکت در امتحانات جامع دوره راهنمایی، شرکت در امتحان تعیین پایه (موضوع ماده هفتاد (۷۰) این آیین نامه، تحصیل در مدارس غیر ایرانی خارج از کشور، و بروز حوادثی از قبیل، سیل، زلزله، جنگ، آتش سوزی و … فاقد نمرات پایه‌های اول و دوم و سوم راهنمایی تحصیلی است به شرح ذیل محاسبه می‌شود:

الف- چنانچه نمرات پایه اول یا دوم و یا هر دو پایه دوره راهنمایی موجود نباشد نمرات درس‌های مرتبط پایه سوم راهنمایی برای درس‌های همنام پایه‌های مذکور نیز منظور می‌شود و با رعایت سایر ضوابط در نمونه برگ شماره یک هدایت تحصیلی ثبت می‌گردد.

ب- چنانچه نمرات پایه سوم دوره راهنمایی موجود نباشد نمونه برگ شماره یک هدایت تحصیلی بر اساس نمرات درس‌های مرتبط پایه اول متوسط با رعایت سایر ضوابط تنظیم می‌شود.

ماده ۱۱۰: بررسی‌های مشاوره‌ای مندرج در بند ب ماده یکصد و هشت (۱۰۸) به شرح زیر می‌باشد:

با توجه به اهمیت بررسی‌های مشاوره‌ای که در طول تحصیل دانش آموز، از طریق گردآوری اطلاعات و به شیوه‌های گوناگون انجام می‌شود. ۵۰ امتیاز به این قسمت اختصاص داده شده است. در این بررسی‌ها مشاور موارد زیر را در نظر می‌گیرد و امتیاز آن را محاسبه می‌کند.

 

۱٫ نظر اولیای دانش آموز	۵ امتیاز
۲-نظر دانش آموز	۵ امتیاز
۳-نظر معلمان درس‌های مربوط	۱۰ امتیاز
۴-نتایج آزمونه‌ای رغبت و استعداد (هر کدام ۱۰ امتیاز)	۲۰ امتیاز
۵- نظر مشاور بر اساس بررسی پرونده تربیتی تحصیلی	۱۰ امتیاز

تبصره: هر یک از موارد یاد شده بر اساس شیوه‌ نامه‌های مربوط و جدول پیوست و با توجه به وظیفه مشاور در این خصوص تنظیم می‌شود.

ماده ۱۱۳: کلید امتیازهای نمرات دانش آموز:

۱-۱۳- امتیاز هر یک از دانش آموزان به شرح زیر تعیین می‌شود و در نمونه برگ هدایت تحصیلی ثبت می‌شود. با در نظر گرفتن ۵۰ امتیاز برای نمره‌ها، امتیاز هر یک نمره برابر ۵/۲ خواهد بود.

(امتیاز هر یک نمره ۵/۲=۲۰:۵۰)  بدین صورت اگر دانش آموزی معدل نمراتش در شاخه یا رشته‌ای ۱۵ باشد در مجموع، امتیاز نمره‌های وی در آن شاخه یا رشته برابر ۵/۳۷ خواهد بود.

(۵/۳۷=۲۵/×۱۵)

تبصره: در محاسبه امتیاز معدل تا یک رقم اعشار محاسبه درج شود.

کلیدهای امتیازهای آزمون:

۲-۱۳- اجرا، تصحیح، نمره‌گذاری و تفسیر نتایج آزمونهای مربوط به هدایت تحصیلی از وظایف مشاور است که در خصوص اجرای آزمونهای مذکور می‌تواند از همکاری سایر عوامل اجرایی واحد آموزشی بهره‌مند شود.

امتیازهای مربوط به آزمون شامل موارد زیر می‌باشد.

آزمون رغبت           ۱۰ امتیاز                        (مطابق با شیوه‌ نامه مربوط)

آزمون استعداد         ۱۰ امیتاز                        (مطابق با شیوه ‌نامه مربوط)

تبصره ۲- امتیاز آزمون استعداد و رغبت رشته علوم و معارف اسلامی همانند رشته ادبیات و علوم انسانی می‌باشد.

تبصره ۳- در مواردی که دانش‌آموز هیچ یک از درسهای هنر یا کارگاه خود اتکایی را انتخاب نکرده باشد امتیاز نظر معلم برای شاخه کاردانش به امتیاز نظر مشاور در نمودن برگ شماره ۵ اضافه می‌شود.

۳-۱۳- امتیازهای نمونه برگ نظر خواهی از دانش آموزان (۵ امتیاز)

انتخاب اول	انتخاب دوم	انتخاب سوم	انتخاب چهارم	انتخاب پنجم	انتخاب ششم و انتخاب نکرده
پنج امتیاز	چهار امتیاز	سه امتیاز	دو امتیاز	یک امتیاز	صفر امتیاز

 

۴-۱۱۳- امتیازهای نمونه برگ نظر خواهی از والدین (۵ امتیاز)

انتخاب اول	انتخاب دوم	انتخاب سوم	انتخاب چهارم	انتخاب پنجم	انتخاب ششم و انتخاب نکرده
پنج امتیاز	امتیاز	سه امتیاز	دو امتیاز	یک امتیاز	صفر امتیاز

 

۵-۱۱۳- امتیازهای نمونه برگ نظر خواهی از معلمان (۱۰ امتیاز)

عالی	خیلی خوب	خوب	متوسط	ضعیف	بی‌جواب
ده امتیاز	هشت امتیاز	شش امتیاز	چهار امتیاز	دو امتیاز	صفر امتیاز

 

ماده ۱۱۴: هدایت تحصیلی دانش آموزان واحدهای آموزشی بزرگسالان، ایثارگران، استعدادهای درخشان، استثنایی، داوطلبان آزاد و دانش آموز تطبیقی تابع ضوابط خاص خود می‌باشد.

ماده ۱۵۵- شیوه نامه اجرایی هدایت تحصیلی دانش آموزان توسط اداره کل مشاوره و بهداشت مدارس تنظیم و به استانها ابلاغ می‌شود.

موضوع: آئین نامه آموزشی دوره سه ساله متوسط روزانه (سالی- واحدی) موضوع بخشنامه شماره ۰۰۲۷۷/۴۰۰-۳۱/۷۸ در جلسات ۲۳۲ و ۲۲۳ و ۲۳۴ و ۲۳۶ و ۲۳۷  مورخ ۴/۷۸ و ۵/۵/۹۷ و ۱۱/۵/۷۹ و ۲۵/۵/۷۹ و ۸/۶/۷۹ مورد بازنگری قرار گرفت و در پنج فصل و ۱۱۵ ماده و ۹۶ تبصره و به تصویب گروه دوم شورای تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش (هیأت اجرایی نظام جدید آموزش متوسطه) رسید، صحیح است به موارد اجرا گذارده شود (مجموعه مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش ۱۳۸۶:۵۰۵ الی ۵۱۵)

[۱]. شیوه نامه هدایت تحصیلی بر گرفته از کتاب مجموعه مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش می‌باشد.

[۲].شرح آن در ماده ۱۱۰ موجود می‌باشد