تحقیقات انجام شده با موضوع : فرهنگ وآداب و رسوم منطقه قلعه گنج ۹۱- فایل ۷ |
بعد از مهریه و تعیین زمان عقد و عروسی و خانواده روزی را برای خرید معین می کردند و در روز موعود خانواده اعم از داماد و مادر و خواهر و چند نفر از بستگان نزدیک همراه با تعدادی از خانواده ی عروس خواهر متناهل خاله و عمه وزن برادر جهت انتخاب و خرید وسایل لوازم به بازار می رفتند .
ودر موقع خرید خانواده ی داماد نظر وسلیقه خانواده عروس را مقدم و محترم می دانستند –بعضی ازخانواده ها بدون نظر به خانواده عروس خرید را انجام می دادند. این گونه خرید در بین خانواده های مذهبی ومتعصب وفامیلهای بسیار نزدیک وصمیمی انجام می گرفت . وسایل عروس به نسبت ارزش وعقاید سنتی خریداری می شد خرید قرآن و در اول وقت بود .جهت تهیه طلا ولوازم آرایش خانواده داماد مجبوربه سفر به استانهای همجوار و یا کشورهای حوزه خلیج می شدند چون که مغازه زرگری درچند دهه قبل وجود نداشت خانواده داماد برای خرید انگشتر به وسیله ی نخ اندازه انگشت عروس را مشخص می کردند و با انتخاب وسلیقه ی شخصی آن را می خریدند . طلا ی عروس شامل طلا -گلوبند مودی mode[3]3-تلک talok4-ماه moah5-اشرفی ašrafe 6-دُر dor7-زوبند لوازم آرایشی بصورت فعلی عرصه شد و زنان بند انداز پینه های آغشته به رنگ قرمز و پودر سفیداب را به عنوان رژگونه و پودر وسرمه و بعضی از خانمها بارنگ مشکی یا سرمه ابرو ها را رنگ کرده .
خرید لباس مادر عروس :
یکی از سنتها قدیمی ورایج و تحمیل هزینه ای اضافی و اجباری به داماد هاست که براساس این سنت ورسم دیرینه داماد مولف است لباسهای مادر عروس را هم بخرنند .
جل برن :
بعد از خرید عروسی روزی را انتخاب می کردند که دو خانواده وسعی می کردند درروز عید با روزی انتخاب شود که اصطلاحاً ساعت خوشن می گفتند مثلاً روز پنج شنبه یا جمعه را روزهای خوش برای جشن و نقل کردن مکان و مسافرت نمودن می داشتند مادر داماد مولف بود فبل از جنت برده اقوامش را دعوت کند و وسایل خزیداری شده را به آنها نشان دهد امکان داشت چنته بردن و عقد عروسی دریک یا روز انجام شود که در این صورت بعضی از مراسم انجام نمی گرفت و سنتها رعایت نمی شود .
روز چنته بردن تعدادی از زنان فامیل داماد که قبلاً دعوت شده بودند در ساعتی معیین به منزل مادر داماد می آمدند و در رساندن چنته به منزل عروس برسانند اقوام داماد نزدیک منزل عروس هلهله می زنند و اقوام عروس که در منزل عروس جمع بودند در اصطلاح به آنها جواب می دادند یا همان هلهله می زدندو زنان فامیل داماد ترانه های محلی می خواندند «گل برآورده و گل بر آورده ماشاالله داماد سیم وزر آورده و مادر عروس در چنته را باز کرده و با شادی و ریختن نقل شروع به اندازه گیری لباس می کردند و خیاط چادر ولباس ها را اندازه می گیرد (به آن کد kadگرفتن می گویند. )
عقد بندون –(کاغذ گرون)
مراسم عقد بندون به گونه مخفی یا رسمی انجام می گیرد .
عقد مخفی یا عروسی بی سروصدا : بدینگونه بود که تعدادی کمی از افراد بزرگ و نزدیک عروس و داماد را دعوت می کردند و مراسم عقد در منزل عروس به پا می شد و تشریفات عقد رسمی را نداشت داماد باید پولی را به پدر عروس پرداخت می کرد به این رسم جول مال Golmalمی گفتند و پدر عروس هم در تکامل این پول یا زمین یا ماکی را به عنوان سرپایی به داماد خود می داد در گذشته در نیز موارد هنگام قرائت صیغه عقد زوجین حضور نداشتند و والدین با مشخصات زوجین را بر روی کاغذ نوشته و به نیایش از طرف آنها به نزد روحانی عاقد می رفتند و صیقه عقد می خوانند که به آن عقد بستن یا کاغذ گرفتن می گفتند واگر کار به جای باریکی می کشید آنها کاغذ را می شننیند که به منزلع طلاق داده بوده است گاهی ئر مناطق دور دست که مراسم عقد و عروسی در یک شبانه روزی انجام می گرفت به دلیل تاخیر کسانی که برای قرالئت عقد و نکاح به نزد عاقد می رفتند مجبور بودند شب زفاف را به تاخیر بیندازند . درشب عقدکنان هر دو طایفه عروس و داماد در خانه پدر عروس جمع می شدند گوسفند ی را می کشتند و بعد از صرف شام ترانه های محلی می خواندند .
دوران نامزدی
به دلیل پایین بودن سن ازدواج در گذشته دختران در اکثر موارد هنگامی که نامزد خود را میدیدند یا فرار می کردند یا قایم می شدند که به این عمل رو گرفتن می گفتند . اگر دوران نامزدی طول بکشد به علت مرگ و سوگواری است که در این مدت دختر و پسر به فکر وسایل رفاهی زندگی هستند و وسایل خود را فراهم می کنند مدت سوگواری به اقتضای سن و نسبت با عروس و داماد از ۶ ماه تا یکسال بوده است .
مراسم گندم پاک کنی .gandom pakkenj
چند تن از زنهای خانواده داماد و فامیل دور هم جمع می شوند و شروع به پاک کردن و شستن گندم های عروسی می کردند – در واقع پاک کردن گندم اولین اقدام برای عروسی بوده که بعد از پاک کردن گندها توسط زنان با آسو دستی تبدیل به آرد می شدند و این گونه آرد عروسی آماده می شد .
مراسم دار چیدن darcheden
چند روز قبل از جشن عروسی چند تن از مردان طایفه داماد با اسب و شتر و اخیراً باتراکتور و ماشین به جنگل و صحرا می روند و هیزم جمع آوری می کنند .و قبل از این که به خانه پدر و عروس بر سند . خانواده عروس از ریختن هیزم ها جلو گیری می کنند که در واقع یک جنجال لفظی سنتی بیش نبود و سرانجام هیزم ها را می ریزند البته امروزه این رسم از میان رفته است .
شب های بن سوری
چند شب قبل از حنابندان و عروسی افراد خانواده داماد . فامیل و همسایگان دور هم جمع می شدند وشادی وکنند ورنها ترانه می خوانند ومردها چوب بازی می کنند و با هم مشورت می کنند و کارها را بین هم دیگر تقسیم می کنند گروهی ما مامور توزیع کارت های عروسی می شوند . گروهی دیگر مامور جمع آوری گوسفند ان روز جشن عروسی –گروهی مامور جمع آوری حصیر و چوب نخل برای ساخت خانه می شوند . پدر داماد هم مامور جمع آوری بجار« begar»بذل می شود .که مردم هدیه های نقدی و غیره نقدی مثل گوسفند خود را به پدر داماد می دهند که خرج عروسی فرزندش کند اجرای این امر بستگی به وضع اقتصادی خانواده داماد دارد . که اصولاً همه اقدام جمع آوری ایجاد می کنند چون قبلاً یجاد داده اند . اما امروزه این امر مختص شب عروسی است که هدایای خود را تحویل می دهند .
حنابندان
یک شب قبل از عروسی خانواده داماد و فامیلها و مهمانان حنا ها را در ظرفی تزئین کرده و با هلهله و شادی و آداب خاص به خانه عروس می برند و ساز و دهل می زنند و جایگاهی یا اتاقی را تزیین می کفتند و داماد دست عروس را می گرفت و آرام به جایگاه حنابندی می آورد و در آنجا دست و پای عروس و داماد را حنا می بستند و جوانان هدیه (پول ) به روی دست و پای عروس و داماد می گذاشتند که به این رسم پول تو حنای می گویند که این پول را به دهلی می دادند و این و ترانه ها را می خواندند
امشب حناش می بنم (می بندم) وردست و پاش می بنم (می بندم)
اگر حنـــا نبـــاشه شمس طلاش سرمی بنم (می بندم)
امشب حنـــا بندانه مــاسی (مادرش)گـــل شــــادانه
روز شیلون
روز عروسی که صبح زود خانواده داماد اقدام به کشتن گاو و گوسفند برای درست کردن نهار و شام عروسی می کنند .بعد از کشتن گاو وگوسفندان نهار مفصل درست می کنند واز مهمانان و خانوده عروس پذیرای می کنند .وهمچنان سازودهل از اول صبح شروع به نواختن و دهل زدن می کند و رقص و پای کوبی در صبح روز عروسی هست . چون زنها در این روز رقص محلی شیلی šiliمی کنند به روز شیلون معروف است .
حمام رفتن عروس
صبح روز عروسی زنان فامیل با هلهله و شادی عروسی را به حمان می برند و سازد دهل و زنند و زن هایم ترانه هلی محلی می خوانند و دستمال تکان می دهند و با هم می خوانند
شونــه زن ای شونه زن شــونــه بــه مویش بزن
کال مویش کم نبو(نباشد) دل شیری (داماد ) قهر ابو
چاه می به می یاو (آب) در آری[۴] حی به حی [۵]
یاو (آب) در آری سر بشوری [۶]حی به حی
عروس بعد از این که از حمام به خانه آمد به حجله می رود
سر تراشیدن
عصر روز عروسی اعضای فامیل دو طرف بامهمانان که ظهر در خانه داماد پذیر ای شده اند داماد را بر روی چهاربایه ای نشاننده سلمانی موهای سر و صورت او را اصلاح می کند در این هنگام زنان دستمال های خود را به طرف آن تکان میدهند وکه همراه با دمل وساز می باشد زنان می خوانند :
ای دلاک سر تراش ســر خوبیش بتـــــراش
اینجا که سر می تراشیدند نقل و نبات می پاشیــدند
پیش دو باباش بگرو ســر خـــویش بتـــراش
روبند داداش (خواهر ) بگرو ســر خـــوبیش بتــراش
وبه سر داماد نقل و پول می ریختند
حمام رفتن داماد
بعد از سرتراشیدن داماد را سوار شتری تزئین شده می کنند و به طرف حمام می برند زمانی که داماد به حمام می رود تا بیرون می آید عده ای به اجرای نمایش می پردازند مثل شتر دوانی - اسب دوانی –موتور سواری -وتیر اندازی ، لوازم آرایش داماد بعد از حمام به نوازنده سازمی دهند. زنها هم دستمال تکان می دهند و ترانه می خوانند .
سر یا وگونال(کبوتر چاهی ) یا وبَ گور(بغل) مال
شیری ناز اکن (می کند) نــازی ب قـــربــن
رفتن داماد به خانه عروس
داماد از حمام بیرون می آید سوار برشتر – ب همه مهمانان و تماشا گران به طرف خانه عروس می روند زمانی که به آن جا می رسند مادر عروس با دود کردن اسپند – استقبال داما می آیند و شب سرمادر عروس خانواده و فامیل عروس به پیشواز می آیند . بعد از آن فامیل داماد خواستار هدیه ای از طرف پدر عروس خانواده به داماد به عنوان سریای saryaye)) می شوند شیر داماد جلوه خانه عروس در جایگاه مخصوص می نشیند و دهل زن سینی را روی سر داماد می چرخاند و در حالی که می خواند و می رقصد خواستار هدیه برای خودم به عنوان سرریزونی sarrizone )) برای خود می شود در آن جا اقدام داماد رقص وبای کوبی می پردازند. ولی خانواده عروس رقص وپای کوبی را برای خود کسر شان می دانند. ودر بعضی از خانواده ها پدر عروس موقع عروسی دخترش درخانه نمی نشیند و نماینده ای برای خود می گذارد.خانواده داماد شام را در بین مهمانان در خانه عروس توزیع می کنند .
مراسم ختنه سورنی
خانواده ای که قصد ختنه کردن پسرش را دارد روز وساعت خوشی را انتخاب می نمود ودرصدد فراهم کردن وسایل ومقدمات جشن برمی آمد اولین کاری که انجام می شد دعوت فامیل ودوستان وپسرش حمام بردن داماد کوچولو بود همان بردن پسری که می خواستند او را ختنه کنند دست کمی از حمام دامادی نداشت وهنگام حمام کردن پسر همراه با ساز ودهل هلهله وشادی وترانه های بومی ومحلی بود ودرحمام موهای پسر را اصلاح کرده درصورت تمایل با حنا رنگ می نمودند ودرموقع بیرون آمدن از حمام لباس نو به تنش می پوشاندند نقل ونبات بر سرش می پاشیدند هلهله می زدند ودر موقع رسیدن به منزل به عنوان صدقه گوسفندی جلوی پای بچه می کشتند وآن شب را شام می دادند وهمراهان ودعوت شدگان را با شام یا نهار پذیرایی می کردند برای ختنه کردن شخص با تجربه ای را با عنوان دلاک را دعوت می کردند او با وسایل وابزارکارش به منزل می آمد وبچه را ختنه می کرد ابزار کار دلاک عبارت بود از نی – تیغ وپنبه ی سوخته زمانی که دلاک مشغول کار می شد صدای دهل وهلهله می آمد تا مانع رسیدن فریادهای بچه به گوش مادر شود آن گاه دلاک پس از ختنه نمودن زخم را با پنبه ی سوخته ضد عفونی شده پانسمان می نمودند .
پوششی قسمت کمر به پایین بچه را نمی پوشاندند وبا پارچه های قرمز رنگی که این قسمت پوشانده می شد رنگ قرمز را بدین جهت انتخاب می کردند که آن را دفع کننده ی جن وآل می دانستند از لحظه ای که بچه ختنه می شد ودر رختخواب می خوابید بالای سرش قرآن ویک شی فلزی مانند قیچی ، داس ، کارد قرار می دادند واو را تنها نمی گذاشتند چون عقیده داشتند آل او را می زند .
«فاتحه خونی ومراسم وآیین مرگ »
شخص درحال مرگ را با اصطلاح جون دادن می گویند واقوام وخویشان را خبر می کنند تا جهت خداحافظی وحلالیت طلبیدن دور او جمع شوند. حلالیت می طلبند شخص که آخرین لحظات زندگیش را می گذراند وتوسط اطرافیان روبه قبله قرار می گیرد دراین مرحله اگر یک چشم ویا هردو چشم نیمه باز بود عقیده داشتند چشم به راه فرزند ویا خویشاوندیست وسعی می کردند آن شخص را نزد محتظر بیاورند تا به اصطلاح چشم انتظار نماند وبه راحتی جان دهد . پس از فوت شخص قبل از اینکه بدنش سرد شود دست وپاهایش را صاف نموده دهان وچشمانش را می بستند وبرای جلوگیری از ورم شکم مقداری نمک قسمت بالای ناف او می گذاشتند وانگشتان شصت پا را کاملاً صاف کرده می بندند .
فرم در حال بارگذاری ...
[جمعه 1400-07-30] [ 08:03:00 ب.ظ ]
|