دسترسی متن کامل – رفتار خرید مصرف کنندگان |
۱-۱: رفتار خرید مصرف کنندگان
۱-۱-۱: مبانی و مفاهیم رفتار خریدمصرف کنندگان
امروزه بهمنظور موفقیت در بازارها فهمیدن ارزشهای مصرفی مشتریان و تاثیر آنها بر رفتار مصرف کنندگان از موضوعات حیاتی میباشد. افراد فرضیه های ذهنی و سبک زندگی خود را بر پایه عوامل تأثیرگذار درونی (بهطور عمده عاطفی و احساسی) و برونی (بهطور عمده محیطی) شکل می دهند. هرگاه افراد با موقعیتهای مرتبط مواجه میشوند، فرایند تصمیم گیری خرید ناخودآگاه در ذهن آنها فعال میشود. این فرایندها و دستاوردهای حاصل از آن از طریق تاثیرگذاری بر عوامل درونی و بیرونی به نوبه خود بر نوع نگرش افراد نسبت به خود و سبک زندگی آنها تاثیر میگذارد. از بین همه خریداران از خریدی که انجام دادهاند، درصد خاصی راضی هستند. به اعتقاد بازاریابان بسیاری از مشتریان راضی در عین رضایت باز هم ممکن است به هر دلیلی به نامهای تجاری رقیب روی آورند؛ بنابراین هر چقدر تعداد مشتریان راضی بیشتر باشد شرکت می تواند از تکرار خرید خود اطمینان بیشتری یابد (چادهوری و هالبروک، ۲۰۰۴). یکی از ویژگیهای انسانها در طول حیات بشری رفتار مصرفی آنهاست. هر فرد برای آ نکه به حیات فردی و اجتماعی خود ادامه دهد، لازم است که در حوزههای گوناگون زندگی مقداری از تولیدات بشری را مصر ف کند. مصرف ابعاد گوناگونی را در بر میگیرد و تمامی مظاهر مادی ومعنوی تولیدات بشری را در برمی گیرد. هر یک از ما بر مبنای نظم خاصی، غذا، لباس، مسکن، حمل و نقل، وسایل خانه، ایدهها و خدمات را استفاده یا مصرف میکنیم. رفتارهای مصرفی انسانها، از یک سو بر جنبههای گوناگون زندگی اقتصادی و اجتماعی تأثیر گذاشته و از سوی دیگر، تحت تأثیر عوامل گوناگونی قرار دارد. میزان و نوع مصرف می تواند بیانگر مسائلی چون سبک زندگی، طبقه و حتی نوع نگرش افراد باشد و از سوی دیگر، میتوان با توجه به موارد یاد شده مقدار و نوع مصرف را سنجید .ویلکی و سالمون رفتارهای مصرف کننده را فعالیتهای فیزیکی، احساسی و ذهنیای که افراد هنگام انتخاب، خرید، استفاده و دور انداختن کالاها وخدمات در جهت ارضای نیازها و خواسته های خود درگیر آنها هستند، میدانند. بهعبارت دیگر رفتار مصرف کننده فعالیتهایی هستند که در آنها افراد درگیر استفاده واقعی یا باالقوه از اقلام مختلف بازار که شامل محصولات، خدمات، ایدهها و محیط فروشگاهها میشود، هستند. از دیدگاه ویلکی و سالمون رفتار مصرف کننده، فعالیتهای فیزیکی، احساسی و ذهنیای که افراد هنگام انتخاب، خرید، استفاده و دورانداختن کالاها و خدمات در جهت ارضای نیازها و خواسته های خود درگیر آنها هستند اطلاق میشود (ویلکی و سالمون به نقل از صمدی، ۲۰۰۹). چالش عمدهای که پیشروی بازاریان قرار دارد، این است که چگونه متناسب با محصول یا خدمتی که به مصرف کنندگان ارائه میشود، بر رفتار خرید آنها تاثیر بگذارند. آنها میدانند که عمل خرید تنها بخشی از فرایند رفتار مصرف کننده است. رفتار مصرف کننده را میتوان بهصورت فرآیند و فعالیتهایی از قبیل جستجو، انتخاب، خرید، استفاده، ارزیابی و کنارگذاری کالا یا خدمت خاصی که نیاز یا خواستهای را برآورده سازد، تعریف کرد. رفتار مصرف کننده حوزه پیچیدهای است که محدوده وسیعی از مفاهیم را پوشش میدهد و در قلب همه مسائل بازاریابی قرار دارد. بهطورکلی رفتار تصمیم گیری خرید مصرف کننده را میتوان بهصورت سه مرحله مجزا ولی مرتبط با یکدیگر در نظر گرفت. مرحله اول مربوط به تلاشهای بازاریابی شرکت بهمنظور تأمین نیازها وخواستههای مصرف کننده است. مرحله دوم یعنی فرآیند مدل برنحوه اتخاذ تصمیم مصرف کننده و عوامل محیطی که بر تصمیمات مصرف کننده تأثیر میگذارند، تأکید دارد. عوامل فردی شامل عوامل روانی و عوامل شخصی است. عوامل روانی ذاتی مصرف کننده یعنی یادگیری، شخصیت، ادراک، انگیز ش و باورها و نگر شها در نحوه تأثیرگذاری عوامل مؤثر محیطی روی اطلاعات مصرف کننده در مورد محصول یا خدمت تأثیر خواهد داشت. مرحله سوم که آنرا خروجی مدل میگوییم رفتار تصمیم گیری خرید مصرف کننده است که اهداف سازمان نیز در این مرحله تحقق مییابد. در این مرحله از منظر تلاشهای سازمانی عمل فروش و از منظر رفتارمصرف کننده عمل خرید انجام میشود و پس از مصرف کالا مسئله رضایت از خرید و در صورت تکرار خرید مسئله وفاداری نسبت به محصول یا مارک تجاری مطرح میگردد. دراینصورت اگر مرحله سوم بهصورت کامل انجام گیرد و رضایت مشتری و وفاداری او تحقق یابد سازمان نیز به اهداف خود خواهد رسید (خانمحمدی و محمدی، ۱۳۸۵).
به لحاظ سنتی، محققانِ رفتار مصرف کننده، مشاهده کردهاند که رفتار خرید یک کالا یا خدمت پس از شکل گیری باورها و نگرشها سرمیزند. با این وجود، مطابق دیدگاه تأثیر رفتاری، رفتار ممکن است به طور مستقیم بیآنکه ابتدا مصرف کنندگان باورها یا نگرشهای قویای درمورد محصول ایجاد کرده باشند، تحت تأثیر قرار گیرد. رفتار هنگامی مستقیماً تحت تأثیر قرار میگیرد که نیروهای پرقدرت موقعیتی یا محیطی، مصرف کننده را وادار به عمل کند. به اعتقادپژوهشگران، از باورها، شناخت و رفتار مشتریها این گونه بر میآید که هر سه میتوانند بهطور مستقیم و غیرمستقیم تحت تأثیر قرار بگیرند. بنابراین، افراد گاهی با شکل گیری باورها، رفتار متناسب با آن را نیز نشان می دهند (مولینر و همکاران، ۲۰۰۷). سازمانهای امروزی بدلیل خاص و محدود بودن مشتری و منافع فراوان ایجاد مشتری وفادار برای سازمان خود،همواره بدنبال ایجاد راهکارهایی برای دستیابی به اینگونه مشتریان هستند. با افزایش شدید رقابت تجاری و روند قدرتمند جهانی شدن، نقش مشتری از یک مصرف کننده صرف به یک عنصر چند وجهی با نقش مصرف کننده کمک تولیدکننده، کمک ایجاد کننده ارزش، کمک توسعه دهنده دانش و رقابتها تبدیل شده است که نشان دهنده موقعیت خیلی مهم برای مشتری است (نیکولز، ۲۰۱۰). برای اینکه بتوان مشتریان وفادار را درسازمان حفظ کرد و به مشتریان امیدوار ، خدمات بهتری ارائه داد باید در اولین قدم آنها را شناخت، با شناخت هر دسته از مشتریان میتوان متناسب با نیاز آنها خدمات شرکت را بهبود داد و به این صورت مشتریان را حفظ کرد. پس از تشخیص مشتریان، مشخصات آنها، خواستهها، نیازها و انتظارات هر طبقه از آنها و سپس شناخت خدمات شرکت، ایرادات و اتلافات حین خدمت، یافتن فرصتها و تهدیدها میتوان سود آوری شرکت را بالا برد (مور و همکاران، ۲۰۰۵). در بخش ارائه خدمات، روابط میان فردی عاملی مهم به حساب میآید و تحقیقات حاکی از آن است که ایجاد رابطه میان مشتری و ارائه کنندگان خدمات تاثیر مثبتی بر رابطه مشتری با شرکت خواهد داشت. در حقیقت با ارائه اطمینان و مزایای اجتماعی، وجود این نوع ارتباط به ایجاد ارزش میانجامد و وفاداری مشتری را به صورت مستقیم و غیرمستقیم از طریق نقش رضایتمندی او میسر میسازد. آنها همچنین ارتباطی مستقیم را میان رضایت مشتری ومیزان خرید انجام شده نشان دادند (کیمیاوگلو و زیلیلی، ۲۰۰۹).
۱-۱-۲: چگونگی شکل گیری رفتارها، تمایلات و باورها
موون و مینور (۱۳۸۴) معتقدند که «رفتارها، باورها، تمایلات، نگرشها می توانند به سه شیوه مجزا شکل گیرند. ابتدا از طریق شکل گیری مستقیم که در آن یک باور، نگرش یا رفتار مستقیماً شکل گرفته، حالتها بر روی یکدیگر بنا میشوند و سلسله مراتب اثرات خلق میشود و سپس سلسله مراتب اثرات نظمی را که در چارچوب آن باورها، نگر شها و رفتارها اتفاق میافتد، معرفی می کند.»
۱) شکلدهی مستقیم باورها و تمایلات: دیدگاه تصمیم گیری به توضیح چگونگی شکل گیری مستقیم باورها می پردازد. بنابراین، باورها مستقیماً از دل فعالیتهای پردازش اطلاعات و فعالیتهای یادگیری شناختی مصرف کننده بیرون میآید.
۲) شکلدهی مستقیم شناخت: سه سازوکار دیدگاه تجربی نحوه شکل گیری نگرشها بهطور مستقیم شامل شرطی شدن کلاسیک، پدیده مواجه سازی محض و تأثیر حالات خلقی را توضیح میدهد.
۳) خلق رفتار به طور مستقیم: به لحاظ سنتی، محققانِ رفتار مصرف کننده، مشاهده کردهاند که رفتار خرید یک کالا یا خدمت پس از شکل گیری باورها و نگرشها سر میزند. با این وجود، مطابق دیدگاه تأثیر رفتاری، رفتار ممکن است به طور مستقیم بی آن که ابتدا مصرف کنندگان باورها یا نگرشهای قویای درمورد محصول ایجاد کرده باشند، تحت تأثیر قرار گیرد. رفتار هنگامی مستقیماً تحت تأثیر قرار میگیرد که نیروهای پرقدرت موقعیتی یا محیطی، مصرف کننده را وادار به عمل کند. به اعتقادپژوهشگران، از باورها، شناخت و رفتار مشتریها این گونه برمیآید که هر سه میتوانند به طور مستقیم و غیرمستقیم تحت تأثیر قرار بگیرند. بنابراین، افراد گاهی با شکل گیری باورها، رفتار متناسب با آن را نیز نشان می دهند (مولینر و همکاران، ۲۰۰۷).
۱-۱-۳: کلیدهای هفتگانه رفتار مصرف کننده
- رفتار مصرف کننده برانگیخته است، بدین معنی است که عموماً رفتار مصرف کننده در راستای رسیدن به هدف خاصی برانگیخته میشود.
- رفتار مصرف کننده در بر گیرنده فعالیتهای زیادی است.
- رفتار مصرف کننده یک فرآیند است. فرآیند رفتار مصرف کننده سه مرحله مرتبط فعالیتهای قبل از خرید، ضمن خرید و بعد از خرید را در بر میگیرد.
- رفتار مصرف کننده از نقطه نظر زمانی و پیچیدگی متفاوت است، منظور از پیچیدگی، تعداد فعالیتها و سختی یک تصمیم است.زمانبری و پیچیدگی نیز با یکدیگر مرتبطند. یعنی با در نظر گرفتن بقیه عوامل، هر چه تصمیمی پیچیدهتر باشد، زمان بیشتری صرف آن خواهد شد (قنبری نژاد، ۱۳۹۰).
- رفتار مصرف کننده نقشهای مختلفی را در بر میگیرد که این نقشها عبارتند از:
پیشقدم: کسی است که اولین قدم درباره ایده خرید کالا یا خدمت خاصی فکر کرده و آن را پیشنهاد می کند.
تاثیرگذار: کسی است که نظرات و پیشنهادات او نهایتاً بر تصمیم خرید تاثیر میگذارد.
تصمیمگیرنده: کسی است که نهایتاً درباره خرید قسمتی از آن تصمیم میگیرد، یعنی تصمیم گیری درباره خرید، آنچه که باید خریده شود، نحوه خرید و مکان خرید به عهده این شخص است.
خریدار: خرید عملاً توسط این شخص انجام میشود.
ذینفع یا استفاده کننده: کسی است که کالا یا خدمت را مصرف می کند یا مورد استفاده قرار میدهد (کاتلر و آرمسترانگ، ۱۳۸۳).
- رفتار مصرف کننده تحت تاثیر عوامل خارجی است. اساساً این مفهوم منعکس کننده این نکته است که رفتار مصرف کنندگان ماهیت انطباقی دارد. یعنی مصرف کنندگان با محیط پیرامون خود منطبق میشوند و تصمیمات آنها تا حد زیادی تحت تاثیر نیروهای خارجی هستند.
- افراد مختلف، رفتار مصرف کنندگی مختلفی دارند. یعنی افراد مختلف با توجه به ترجیحات و تفاوتهای فردی که دارند رفتار مصرفی متفاوتی دارند (قنبری نژاد، ۱۳۹۰).
فرم در حال بارگذاری ...
[جمعه 1400-02-31] [ 05:47:00 ب.ظ ]
|