موسسه تحقیقاتی نیلسون آنلاین،۲۰ سایت شبکه اجتماعی برتر در سال ۲۰۱۰ را معرفی کرد:
آمار ترافیک فیس بوک ومای اسپیس نزدیک یکدیگر است که مای اسپیس ۴/۷۰ میلیون بازدید کننده داشت.
متوسط بازدید کننده فیس بوک بعد از مای اسپیس بین ۲ساعت و۷دقیقه به یک ساعت و۴۰ دقیقه است.
(افتاده،۱۳۸۹، ص ۲۰۷)
۳-۱۲-۱۰٫ آمار سایت های شبکه اجتماعی
برطبق آخرین آمار سایت الکسا^[۴۱] ، سایت های برتر جهان از نظر بازدید کننده به شرح ذیل می باشد :
یاهو۲- گوگل ۳- یوتیوب ۴- فیس بوک ۵- ویکیپدیا ۶- بلاگر ۷-مای اسپیس
از بین ۹ سایت برتر جهان،۴سایت شبکه اجتماعی است .
سایت مای اسپیس ۲۹۰ میلیون کاربروسایت فیس بوک ۱۷۵میلیون کاربر

شکل ۳-۴ آمار کاربران شبکه های اجتماعی در سراسر جهان .( افتاده ،۱۳۸۹، ص ۱۹۵)
۳-۱۳٫ روابط عمومی الکترونیک
روابط عمومی الکترونیکی، به عنوان مهمترین نهاد و بازوی دولت الکترونیکی در جوامع اطلاعاتی آینده، نقش مهمی در بهینه سازی فرآیندهای اطلاع رسانی و توسعه خدمات گردشگری به تک تک افراد جامعه خواهد داشت.ویژگی های خاص روابط عمومی دیجیتال، سبب تسهیل دسترسی شهروندان و مخاطبان به اطلاعات و خدمات مورد نیازدر زمینه گردشگری ، بهبود پاسخگویی و اطلاع رسانی به مخاطبان و ساده سازی فرآیندهای ارتباطات و کاهش هزینه ها خواهد شد. این ویژگی های موثر بر ایفای نقش روابط عمومی الکترونیکی را می توان در محورهای عمده زیر مطرح کرد:
روابط عمومی الکترونیکی هم علم و دانش است و هم اشاعه دهنده آن؛ از این رو توسعه روابط عمومی الکترونیکی با استفاده یا به واسطه ابزارها و فناوری های دانش محور میسر می گردد.
ویژگی دوم را می توان به چند بعدی بودن روابط عمومی الکترونیکی در به کار گیری انواع ظرفیت ها و توانمندی های منابع گردشگری عنوان کرد.
توسعه مفهوم ارتباطات از دیگر ویژگی های روابط عمومی الکترونیکی محسوب می شود. چرا که با بهره گرفتن از امکانات فنی و تکنیک های جدید، رویکردهای جدیدی را برای مفهوم ارتباطات در گسترش گردشگری گشوده است.

ایجاد تغییرات کمی و کیفی در اطلاعات و سیستم های گردشگری، پردازش و انتشار آنها از جمله رویکردهایی است که روابط عمومی الکترونیکی با آنها روبروست.
در نگاهی جزیی تر به ویژگی های روابط عمومی الکترونیکی میتوان به موارد زیر شاره کرد:
روبط عمومی الکترونیکی، تلفیقی از نواندیشی در علم روابط عمومی و تلاش برای کاربردی کردن ابزارهای فناورانه ارتباطی واطلاعاتی برای پیشبرد اهداف روابط عمومی است . از این رو در روابط عمومی الکترونیکی بهره گیری از فناوری های نوین به هیچ وجه ماهیت هدف به خود نمی گیرد و صرفا به عنوان وسیله ای در جهت بهینه سازی و توسعه فرایند اطلاع رسانی در گردشگری از آن استفاده می شود.
روابط عمومی الکترونیکی فارغ از قید زمان و مکان است و از طریق آن، خدمات و اطلاعات در تمامی روزها و ساعات در دسترس شهروندان و مخاطبان که همان توریستها هستند قرار می گیرد. این مساله تا حد زیادی ضمن دسترسی راحت تر و بیشتر گردشگران به اطلاعات و خدمات مورد نیاز گردشگری ، سبب جلوگیری از اتلاف وقت و نیز کاهش هزینه هایی از جمله ایاب و ذهاب، کاهش آلودگی هوا و ترافیک و غیره می شود. در روابط عمومی الکترونیک به مخاطب صرفا به عنوان یک عنصر اطلاع خواه نگاه نمی شود بلکه مشتری یا مخاطب ، منبع اطلاعات گرانبها و قابل استفاده است بنابراین، گرایش اصلی در برنامه ریزی های روابط عمومی الکترونیکی حول محور مخاطب (گردشگر) خواهد بود.
اصل مخاطب محوری در روابط عمومی دیجیتالی باعث می شود تا سسیتم مدیریت روابط عمومی الکترونیکی در انتظار درخواست گردشگر باقی نماند. روابط عمومی الکترونیکی با آینده نگری کامل در برنامه ریزی های خود،نیازسنجی های لازم را نسبت به موضوع گردشگری از جمله اطلاعات و امکانات مورد نیاز گردشگر انجام می دهد.
کارگزار روابط عمومی دیجیتالی، به طور حتم نباید یک کارشناس آگاه در زمینه فناوری اطلاعات هم باشد. داشتن تجربه و دانش کافی در مورد روابط عمومی و سطح مطلوبی از سواد دیجیتالی و استعداد تلفیق این دو با یکدیگر برای رسیدن به ایده ها و تصمیم های کاری کفایت می کند.
روابط عمومی الکترونیکی فعل برقراری ارتباط دو سویه را به بهترین نحو ممکن صرف می کند. حوزه مخاطبان که در تحقیق ما همان گردشگران می باشند در روابط عمومی الکترونیکی از جنبه کمی و کیفی افزایش قابل توجهی می یابد. اما نقطه مطلوب روابط عمومی دیجیتالی رسیدن به موقعیتی است که در آن قادر به تامین نیازهای اطلاعاتی و پاسخگویی به تک تک افراد و مراجعه کنندگان باشد. فعالیت های مبتنی بر پژوهش، تحقیق و تجزیه و تحلیل اطلاعات در روابط عمومی الکترونیکی با امکانات و سرعت مطلوب تری انجام می شود.
روابط عمومی الکترونیکی ظرفیت های مناسب تری را در مبحث روابط بین الملل برای گردشگران فراهم می کند.تاکید توام بر اطلاع یابی و اطلاع رسانی از جمله ویژگی های روابط عمومی الکترونیکی است. روابط عمومی الکترونیکی به اصول اخلاقی در حفظ حریم شخصی و حقوق اجتماعی مخاطبان پایبند است.
درصد تاثیرگذاری و تاثیرپذیری در روابط عمومی الکترونیکی بسیار بالاتر از روابط عمومی سنتی است. چرا که به دلیل انعطاف پذیری زیاد، روابط عمومی الکترونیکی خیلی راحت تر و سریع تر می تواند در برابر تغییرات و تحولات، رویکرد مناسب را اتخاذ کند. روابط عمومی الکترونیکی روابط عمومی پاسخگوتری است چرا که ابزارها و روش هایی که روابط عمومی الکترونیکی در اختیار دارد زمینه تسهیل در پاسخگویی به گردشگران را فراهم می آورند.
بر خلاف ساختار سنتی روابط عمومی ها که منتظر مراجعه مخاطبان بودند تا به او اطلاعات ارائه دهند در روابط عمومی الکترونیکی این روابط عمومی است که به سراغ مخاطبان می رود و تا پایین ترین جز جامعه مخاطبان یعنی افراد، به ارائه اطلاعات می پردازد. در نتیجه باید به این اذعان کنیم که وجود روابط عمومی الکترونیک در سازمانهای وابسته به سفر و گردشگری بسیار مهم بوده و باید جایگاهی با عنوان روابط عمومی و بالاخص با زمینه الکترونیکی در چارت سازمانی این سازمانها دیده شود .
اگر چه وجود یک سایت معرفی خدمات گردشگری به نوعی خود شاخه ای از روابط عمومی الکترونیک است که حتی اگر عنوانی با این نام هم در سازمان وابسته به گردشگران در نظر گرفته نشود می توان آنرا در ردیف روابط عمومی الکترونیک قرار داد .
به هر ترتیب بحث روابط عمومی الکترونیک به این عنوان خلاصه نمی شود و فقط جنبه های اینترنتی یا اینترانتی را در بر نمی گیرد بلکه تلویزیونهای غول پیکر تبلیغاتی ، استفاده از ماهواره ها و تصاویر تلویزیونی در شبکه جهانی ماهواره ، موبایل نت ها و … همه و همه از راهبرهای اصلی روابط عمومی الکترونیک است که البته این موارد اخیر را می توان در شاخه فناوری ارتباطات گنجاند . (حسنی ،۱۳۸۷،ص ۴۵)
۳-۱۳-۱٫ نقش روابط عمومی الکترونیکی در توسعه گردشگری
آنچه که امروز باید مد نظر قرار گیرد اینست که جهانگردی را می توان نوعی برقراری ارتباط آنهم از نوع نزدیک دانست . بنابراین هرگز نمی توان نقش علم ارتباطات و روابط عمومی را در آن نادیده گرفت . تا ارتباط موثر و روش های درست آن بکار گیری نشود هرگز صنعت جهانگردی به نقطه اوج خود نخواهد رسید . این مهم را در کشورهایی که دارای حکومتهای بسته با دیدهای محدود می باشند به خوبی می توان مشاهده کرد . در زندگی فردی نیز می بینیم کسانی دارای ارتباط موفق تری با دوستان و آشنایان خود هستند که روابط عمومی قوی تری نسبت به دیگران داشته باشند و این یک جزء لاینفک در ارتباط و رفت و آمد است .
اما باید به این نکته توجه کرد که در علم روابط عمومی نیز مانند سایر علوم تحولات گسترده ای در پیشرفته و به روز شدن آن صورت گرفته است که یکی از مهمترین این پیشرفتها دستیابی به روابط عمومی الکترونیک است . دقیقا می توان همینجا را نقطه مشترک توسعه جهانگردی با علم روابط عمومی دانست . در هردو مقوله باید به سمت فن آوری اطلاعات و ارتباطات پیش رفت تا به نتایج مطلوب دست یافت که البته جهش چشمگیری در زمینه الکترونیک در علم جهانگردی صورت گرفته است که این خود مدیون اطلاع رسانی و روابط عمومی است .
آیا گردشگری و صنعت توریسم با بهره گرفتن از سیستم های سنتی قادر به کار و ادامه فعالیت نیستند؟ پاسخ این سوال با اطمینان “نه” است .اصولا همانطور که قبلا نیز ذکر شد توسعه گردشگری بدون داشتن تخصص روابط عمومی امری است محال . اما در توضیح باید اضافه کرد که داشتن یک سیستم حرفه ای و پیشرفته برای توسعه این صنعت با بهره گرفتن از مقوله روابط عمومی که مجهز به فناوری های مختلف باشد برای آنان که قصد دارند در عرصه کسب و کار جهانی توریسم وارد شوند و با شرکت های همکار خود به رقابت بپردازند به یک ضرورت تبدیل شده است.
از این رو سیستم های سنتی بازاریابی ، تبلیغ و روابط عمومی با توجه به اهمیت سرعت در اطلاع رسانی به هیچ وجه از کارایی لازم برخوردار نیستند و لذا مدیران سازمان های گردشگری باید با گزینش و استفاده از فناوری های مناسب ارتباطی و اطلاعاتی در جهت اعتلای این بخش مهم یعنی واحد روابط عمومی و نیل به روابط عمومی الکترونیکی اقدام کنند.
بنابراین بدون هیچ اغماضی باید بر ضرورت دیجیتالی شدن روابط عمومی ها تاکید کرد و آن را عامل پیشرفت و توسعه گردشگری دانست. روابط عمومی الکترونیکی فرصت هایی را فراهم می سازد، تا کیفیت ارائه خدمات به مخاطبان و جامعه هدف ما یعنی گردشگران بهبود یابد و آنان را قادر سازد در هر لحظه به حجم وسیعی از خدمات و اطلاعات مورد نیاز دسترسی پیدا کنند. افزایش تقاضای دسترسی به اینترنت برای دریافت خدمات، اطلاعات و اطلاع رسانی در مقوله گردشگری ، روش های ارتباطی و کاری را تحت تاثیر قرار داده است .
افزایش اثربخشی و کیفیت خدمات گردشگری الکترونیکی نه تنها یک فناوری جدید است ، بلکه یک بینش و هدف روشن از راهبردهای ارتباطی و اطلاع رسانی است که با توسعه دیجیتالی روابط عمومی ها محقق خواهد شد. هدف توسعه روابط عمومی الکترونیکی جلب توجه، تاثیرگذاری بر رفتارها و دیدگاه ها و خدمات رسانی به گردشگرانی است که از طریق محیط و ابزار الکترونیکی با جاذبه های ارتباط برقرار می کنند. تمام این تلاش ها برای افزایش اعتبار و جایگاه گردشگری در نزد مخاطبان صورت می گیرد. فعالیت خوب روابط عمومی می تواند باعث ایجاد اعتماد مردم نسبت به تعهد سازمان ها و شرکت های گردشگردی در قبال مشتریانشان باشد و از این طریق زمینه بهینه سازی فرآیندهای ارتباطی بهتری را در این مورد را فراهم کند.
۳-۱۳-۲٫ وجه قالب در مدیریت روابط عمومی الکترونیکی و تا ثیر آن بر توسعه گردشگری
دیدگاه های مختلف و متفاوتی در تعیین رویکرد اصلی روابط عمومی الکترونیکی وجود دارد. برخی کارشناسان در تحلیل موضوع اصلی روابط عمومی الکترونیکی، وجه روابط عمومی را اصل قرار می دهند و از این جهت به بررسی مساله می پردازند و برخی دیگر فناوری اطلاعات را به عنوان معیار بررسی انتخاب می کنند.
در چند سال اخیر با توسعه صنعت فناوری اطلاعات و کاربردی ترشدن فناوری در بخش های مختلف زندگی اجتماعی و کاری، به هنگام بررسی هر موضوعی ناچار از استفاده پیشوند((e)) به عنوان نماد عصر دیجیتال هستیم. از این رو پدیده های مختلف اجتماعی همچون گردشگری ،کسب و کار و تجارت، بانکداری، بازاریابی، آموزش و غیره با قرار گرفتن در کنار این پیشوند تعابیر و تعاریف جدیدی پیدا می کنند.
روابط عمومی هم موضوعی از این دست است. یعنی به خودی خود دارای تعریف ، روش ها و اصولی است، ولی وقتی با فناوری اطلاعات به عنوان پدیده عصر حاضر تلفیق می شود هویت فناورانه خود را نمایان می سازد و دارای تعاریف و کارکردهای جدیدتر و متنوع تری می شود.
بنابراین در بررسی روابط عمومی الکترونیکی به خصوص در علم گردشگری ، به هیچ وجه نمی توان به اصول روابط عمومی سنتی اکتفا کرد و برای رسیدن به درک بهتری باید از آن به عنوان یک علم جدید با شاخص ها و استانداردهای خاص خود یاد کرد. با این توضیح می توان به دیدگاه های موجود که صرفا الکترونیکی کردن خدمات روابط عمومی سنتی را برای رسیدن به روابط عمومی الکترونیکی کافی می دانند پاسخ گفت.
بنابراین در امر مدیریت روابط عمومی الکترونیکی، فقط حضور افراد متخصص در یکی از شاخه های روابط عمومی یا فناوری اطلاعات و یا گردشگری مهم نیست بلکه افرادی که به عنوان مدیر یا کارشناس گردشگری مشغول فعالیت می شوند باید در هر دو موضوع از تخصص لازم بخوردار باشند و از تکنیک های کاربردی هر دو دانش آگاهی کافی داشته باشند. در این شرایط تلاش برای شناخت وجه قالب روابط عمومی الکترونیکی برای توسعه صنعت گردشگری ، امری غیر ضروری و گاه گمراه کننده جلوه می کند چرا که ما دیگر نه از روابط عمومی حرف می زنیم و نه از فناوری اطلاعات در گردشگری ، بلکه از یک دانش فنی و کاربردی که حاصل تلفیق تکنیک ها و تاکتیک های آن دو است سخن می گوییم، بنابراین روابط عمومی الکترونیکی را یک دانش تلفیقی که حاصل تغییر نگرش ها و کاربری گردشگری نسبت به اطلاع رسانی با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات است معرفی می کنیم و برای آن مدل ها و فرآیندهای ماموریتی و اجرایی جدیدی متصورمی شویم. (افتاده،۱۳۸۹، ص ۱۸۸)
۳-۱۳-۳٫ روابط عمومی الکترونیکی و مدیریت تشریفات وگردشگری
موضوع تشریفات و مدیریت برنامه های سفرهای میهمانان داخلی وخارجی شرکت ها و سازمان ها ،جزو فرآیندهای کاری به ظاهرساده اما به راستی پیچیده است که نیاز به وسواس ودقت زیادی در برنامه ریزی دارد .همچنین مدیریت فرایند روابط عمومی در سازمان ها وارگان هایی که وظیفه ارائه خدمات مختلف مربوطه به ارائه گذرنامه ،ویزا ،بلیت های مسافرتی ،هتل و تورهای گشت وگذار را دارند نیز امری بسیار حساس است.در این قسمت سعی خواهیم کرد فر آیند اطلاع رسانی و تشریفات را با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات در بسترهای مجازی از دو رویکرد ذکر شده مورد بررسی قرار دهیم.در حال حاضر،اکثر صنایع وسازمان های تولیدی و خدماتی در اثر توسعه کاربری فناوری اطلاعات دچار تغییر و تحولات اساسی در امور جاری وبرنامه ریزی خود شده اند و دراین بین صنعت گردشگری ومدیریت تشریفات تاثیر زیادی از این تغییرات پذیرفته اند.با توسعه خدمات دولت الکترونیکی برای ارائه خدمات غیر حضوری جهت صدورگذر نامه وویزا،همچنین امکان رزروبلیت هواپیما،قطار واتوبوس از طریق اینترنت وهمچنین رزرو هتل،این امکان برای روابط عمومی ها به وجود آمده است تا به جای صرف انرژی ووقت زیاد از طریق سایت های سازمان ها،سفارت خانه ها،شرکت های هواپیمایی وهتل ها اطلاعات مورد نظر را یافته و با بهره گرفتن از فرم های الکترونیکی اقدام به ثبت سفارش های لازم کنند .
بنابراین لازم است تا روابط عمومی ها اقدام به تهیه بانک اطلاعاتی کاملی مربوط به نشانی ،شماره تماس و نشانی وب سایت های سازمان ها،ارگان های مرتبط با جریان ارائه گذرنامه و ویزا و همچنین خطوط هواپیمایی،آژانس های مسافرتی وهتل های مختلف در داخل وخارج از کشور کنند تا در مواقع لزوم از آنها استفاده نمایند .در شرایط مختلف توصیه می شود،سازمان ها از شرکت هایی که خدمات خود را به صورت بسته های کامل ارائه می دهند استفاده کنند تا هم سرعت کار بالاتر رود وهم کیفیت ودقت در کار بیشتر شود .در این روش هم روابط عمومی ها وهم سرویس دهندگان از تمرکز مناسبی برخوردارند.
وظیفه روابط عمومی سازمان هایی که در بخش های مختلف فرایند مسافرت های درون کشوری وخارج کشوری فعال هستند جمع آوری اطلاعات کامل ودقیق برای شرایط وحالت های مختلفی است که یک مسافر ممکن است با آن مواجه شود.انتشار این اطلاعات از طریق سایت های اینترنتی و به روز رسانی دقیق آنها باعث اعتماد و آسایش هر چه بیشتر مردم خواهد بود .